تعادل| چهارمین نشست «مجمع اقتصادی ایران و اروپا» برای نخستین‌بار در زمان دولت دونالد ترامپ در امریکا، در زوریخ سوییس برگزار شد. برگزاری این مجمع در این برهه زمانی از دو بعد برای ایران حایزاهمیت است؛ یک بعد آن مباحث تجاری است که می‌توان کارکرد و هدف اصلی آن را ارتقای سطح تجارت و معرفی زمینه‌های همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران دانست. اما وجه بارز دیگر آن مباحث سیاسی است که به برجام و رویارویی اروپا با امریکا گره خورده است. به عبارتی دیگر، با بدعهدی امریکا نسبت به برجام، برگزاری چهارمین مجمع اقتصادی ایران و اروپا، باتوجه به شرکت‌کنندگان اروپایی ازجمله حضور هلگا اشمید دبیرکل بخش روابط خارجی اتحادیه اروپا (EEAS) و سفیران چند کشور اروپایی در ایران، می‌تواند حامل پیام روشنی به دونالد ترامپ باشد که اروپایی به برجام و اجرای آن پایبند هستند. هلگا اشمید در این نشست مشترک، بار دیگر بر این موضوع تاکید کرد که همه 28 کشور اروپایی از این توافق حمایت می‌کنند و از این‌رو و به نشانه اعتماد، اتحادیه اروپا درنظر دارد بانک سرمایه‌گذاری اروپا را در ایران افتتاح کند. به گفته این مقام اروپایی، «برنامه جامع اقدام مشترک» یک دستاورد سیاسی بزرگ و نمونه‌یی عالی از دیپلماسی موفق چندجانبه است که برای اتحادیه اروپا از اهمیت خاصی برخوردار است. از آن سو، به گفته فعالان بخش خصوصی ایران، مواضع «اشمید» نشان‌دهنده این است که در این برهه حساس کل اتحادیه نسبت به اجرای کامل برجام مصمم هستند و امریکا عملا به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
حمایت قاطع سفیران اروپایی از برجام
چهارمین «مجمع اقتصادی ایران و اروپا» (EIF4) با شرکت مدیران بانکی از ایران و اروپا در «دولدر گراند هتل» شهر زوریخ سوییس برگزار شد. این مجمع 4سال قبل با هدف تقویت و حمایت از دیپلماسی تجاری بین ایران و غرب تاسیس شد. این مجمع فرصت مهمی برای تبادل اطلاعات، شبکه‌سازی و ایجاد روابط کاری بین مقامات و مدیران بخش‌های مختلف تجاری و صنعتی با سیاست‌گذاران و همچنین فرصتی برای گردهمایی سالانه مقامات ارشد تجاری، دولتی و جامعه مدنی متعهد به توسعه اقتصادی ایران فراهم می‌سازد. در نخستین روز از این نشست، تعدادی از مقامات ایرانی و اروپایی در چند سخنرانی و میزگرد تخصصی مسائل مرتبط با همکاری‌های اقتصادی و بانکی اروپایی و راهکارهای ارتقا و بهبود اقتصادی ایران را مورد بررسی قرار دادند. این نوع مذاکرات مستقیم و رایزنی‌های فشرده با حضور اصحاب صنعت، تجارت و سیاست از ایران و اروپا می‌تواند راه را برای گسترش و تعمیق همکاری‌های پایدار آینده هموار کند. اما درخصوص اینکه چرا چنین مجمعی در سوییس برگزار می‌شود، اسفندیار باتمانقلیج موسس مجمع ایران و اروپا پیش‌تر گفته بود: «سوییس یک مکان عالی برای تشکیل این نشست است، زیرا دارای روابط دیپلماتیک و اقتصادی قوی با ایران است و از نظر جغرافیایی و اعتبار خود به عنوان میزبانی نشست‌های مختلف بین‌المللی دارای یک مرکزیت ویژه است.»
او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سیگنال‌های متناقضی که از سوی دولت دونالد ترامپ درمورد حفظ یا خروج از برجام ارسال می‌شود نیز عنوان کرده: به نظر می‌رسد ترامپ تصمیم‌گیری درمورد وضع مجدد تحریم‌های امریکا علیه ایران را برعهده کنگره خواهد گذاشت و این می‌تواند منجر به «نقض فاحش» برجام گردد. اما این توافق تنها متکی به دولت امریکا نیست.
از سوی دیگر، نتایج برگزاری چهارمین مجمع سوییس حاکی از حمایت همه‌جانبه سفرای کشورهایی اروپایی داشت. به‌طوری که سفیران 5کشور اروپایی در ایران، روز چهارشنبه در مجمع ایران و اروپا در زوریخ بر اهمیت تداوم برجام به‌عنوان یک توافق بین‌المللی و توسعه زمینه‌های همکاری با ایران تاکید کردند. خبرها حاکی از این بود که سفیران 5 کشور «انگلیس، بلژیک، دانمارک، لهستان و هلند» در مجمع ایران و اروپا در زوریخ برجام را یک توافق مهم بین‌المللی دانستند که لازم است تمام طرف‌ها به اجرای آن ادامه دهند. نیکلاس هاپتون سفیر انگلیس در ایران، در این خصوص نیز گفت: لندن متعهد به موفقیت برجام است. وی همچنین بیان کرد که در صورت عدم تایید پایبندی ایران توسط دولت ترامپ، دولت انگلیس به رایزنی با کنگره درخصوص مزایای برجام و ضرورت حفظ آن ادامه خواهد داد.
مواضع «اشمید» در مورد برجام
از سوی دیگر، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این مجمع عنوان کرد که «توافق هسته‌یی، تنها توافق یک کشور با ایران نیست و بنابراین امریکا نمی‌تواند این توافقنامه مهم را برهم زند. هلگا اشمید افزود: توافق هسته‌یی ایران در نیمه نخست سال 2017 منجر به آن شد که روابط اقتصادی اروپا حدود 4درصد رشد کند. حالا زمان این است که ایران از منافع توافق هسته‌یی بهره‌مند شود. اشمید بار دیگر بر حمایت و توسعه روابط اتحادیه اروپا با ایران تاکید کرد و گفت: اتحادیه اروپا نسبت به آنچه در مورد ایران گفته، پایبند است. به گفته او، برجام توافقی درباره مسائل منطقه‌یی یا حقوق بشر نبوده است. ما درباره برخی فعالیت‌های ایران در منطقه و همچنین برنامه موشکی بالستیک نگرانی داریم اما مهم است که این مسائل را با هم خلط نکنیم. اشمید گفت: ما تسهیل‌کننده مذاکرات بودیم و به ایفای نقش مهمی در دوره اجرای برجام از طریق کمیسیون مشترک ادامه می‌دهیم. وی ادامه داد: برخی افراد اعتقاد داشتند که رسیدن به توافق امکان‌پذیر نیست اما مشخص شد که آنها اشتباه می‌کردند. توافق به دست آمد و در حال اجرا شدن است و نتیجه داده اما مساله پنهانی نیست که در ماه‌های اخیر برخی این توافق را با جملاتی شدید مورد تردید قرار داده‌اند.
این مسوول در اتحادیه اروپا یادآور شد: اما اتحادیه اروپا به‌علاوه بسیاری دیگر در جامعه بین‌المللی درمورد حمایت قاطع از برجام بسیار روشن بوده‌اند. همین دو هفته پیش فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سازمان ملل در نیویورک بر این مساله تاکید کرد. ما در ماه‌های گذشته این پیام روشن را فرستاده‌ایم و در آینده هم تکرار می‌کنیم که توافق هسته‌یی نتیجه داده و جهان بدون این توافق ثبات کمتری خواهد داشت. این یک توافق چندجانبه مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل است و ما اروپایی‌ها هر اقدامی برای تضمین بقای آن انجام خواهیم داد.
به گفته وی برجام نتیجه 12 سال مذاکرات پیچیده و اتحاد دشوار به دست آمده بین‌المللی است. این توافق هدف‌های اصلی خود را مبنی بر جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌یی محقق کرده است؛ برجام هیچ جایگزین معتبر صلح‌آمیزی ندارد. برجام بر مکانیسم‌های نظارتی و راستی‌آزمایی نیرومندی استوار است. آژآنس بین‌المللی انرژی اتمی هفت یا هشت بار تایید کرده که ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده است.
معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: تحریم‌ها هیچ‌گاه یک هدف نبودند بلکه وسیله‌یی برای مذاکره بودند. اعتقاد داریم که این مساله مهم است که مردم ایران و شرکت‌های ایرانی مزایای این توافق را به‌طور مستقیم احساس کنند. به همین علت است که من امروز اینجا هستم و ما از ابتکارهایی مانند مجمع اروپا و ایران استقبال می‌کنیم. به گفته فعالان بخش خصوصی ایران، این مواضع «اشمید» نشان‌دهنده این است که در این برهه حساس کل اتحادیه نسبت به اجرای کامل برجام مصمم هستند.
رشد تجارت با اروپا
رییس اتاق تهران که در چهارمین همایش اروپا و ایران که در زوریخ سوییس برگزار شد، حضور یافته بود، گفت: پس از نوسان‌ها و تلاطم‌های اقتصادی چند سال قبل اقتصاد ایران که عمده آن ناشی از فشار تحریم‌های ناعادلانه و یک‌جانبه و بخشی نیز سوءمدیریت داخلی بود، با روی کار آمدن دولت جدید در سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) ثبات و آرامش به اقتصاد بازگشت که در نتیجه آن می‌توان به مهار سیاست‌های پولی، کاهش تورم و تک‌نرخی شدن آن و خروج اقتصاد از رکود تورمی اشاره کرد. مسعود خوانساری با اشاره به اینکه دولت تدبیر و امید توانست با برخی تعدیل‌ها و تغییرها، موفقیت‌هایی در زمینه جذب سرمایه خارجی به دست آورد که مهم‌ترین آن تدوین قراردادهای جدید نفتی است، تصریح کرد: به نتیجه رسیدن چند قرارداد بزرگ نفتی و خودرویی و تعداد زیادی قراردادهای کوچک و متوسط، یک نوید خوب از آغاز فاز اجرایی همکاری‌هاست، اکنون فصل عمل است، زیرا زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای مشارکت و جذب سرمایه مشترک تا حدودی بهبود یافته، اصلاحات قابل توجهی اعمال شده و اکنون دولت روی اصلاح جدی نظام بانکی تمرکز کرده است. رییس اتاق بازرگانی تهران عنوان کرد: به گفته مقام‌های اروپایی میزان صادرات ایران به اروپا پس از برجام سه‌برابر شده و این افزایش برای اقتصاد ایران بسیار مهم است.
به گفته خوانساری، به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و غرب و امضای برجام، باعث شد فعالان اقتصادی خارجی به ویژه از کشورهای اروپایی در قالب هیات‌های تجاری متفاوت به ایران سفر کنند که اتاق تهران نیز یکی از میزبانان عمده این دیدارها بود که می‌توان آثار آن را به تدریج در افزایش مراودات تجاری دید.
افزایش فعالیت 2 بانک خارجی در ایران
از سوی دیگر معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه ایران به درآمدهای نفتی وابسته نیست، گفت: فعالیت اوبربانک اتریش و دانسک بانک دانمارک در ایران افزایش یافت. مهدی کرباسیان به بهبود شاخص‌های اقتصادی ایران در ۴ سال گذشته اشاره کرد و قابلیت‌های سرمایه‌گذاری و رشد در بخش معدن ایران را برشمرد. او افزود: در هفته‌های گذشته تعدادی از بانک‌های اروپایی از جمله «اوبر بانک اتریش و دانسک بانک دانمارک»، تصمیم گرفتند فعالیت‌های بیشتری در بازار ایران داشته باشند؛ همچنین در فاینانس جدید، حدود ۳۰ میلیارد دلار از طرف کشورهای آسیایی از جمله «چین، کره جنوبی و ژاپن» در ایران سرمایه‌گذاری شده است.
