علی شریعتی| واقعیت این است که ما در تمام این سال‌ها نه تنها در عرصه جهانی که حتی در عرصه منطقه‌ای و تبادلات تجاری و اقتصادی دو و چندجانبه با همسایه‌ها و کشورهای منطقه نیز خوب عمل نکرده‌ایم و بسیاری از ظرفیت‌های مربوط به این توافقات مشترک در اقتصاد ایران مغفول مانده است. این در حالی است که کشورهای توسعه‌یافته و موفق اقتصادی، بخش مهمی از تمرکز خود را برای این توافقات دو و چندجانبه سوار کرده‌اند. چه توافقی که چندی قبل با پاکستان نهایی شد و چه چیزی که تحت عنوان گشایش بانکی در رابطه با روسیه اعلام شده قطعا اثرات مثبتی خواهد داشت و می‌تواند کار را برای تاجرانی که در این کشورها فعالیت می‌کنند آسان کند.
اما در عین حال که نباید در اثرات مثبت تردید کرد، این سوال را نیز باید بپرسیم که اساسا سقف تاثیرگذاری چنین توافقاتی چقدر است؟ آیا برای ما در دور زدن تحریم‌ها یا کنار گذاشتن محدودیت‌های FATF یا جابه‌جایی دلار و یورو و سایر ارزهایی که با دیگر کشورها معامله می‌کنیم تاثیری دارد؟ در واقع ما در اطلاع‌رسانی در این زمینه با دو جنبه منفی مواجه هستیم. نخست گروهی که معتقدند چنین توافقاتی اساسا اثری ندارد و دوم کسانی که قصدشان حمایت از دولت است اما آنقدر بزرگ‌نمایی می‌کنند که دیگر حتی امکان دفاع از واقعیت‌ها نیز برایشان نمی‌ماند.
صحبت از بی‌اثر کردن تحریم یا کنار گذاشتن محدودیت‌های بانکی اساسا چه ارتباطی با این توافق دارد؟ مگر سایر کشورهای جهان قرار است از این توافق برای تعامل با ایران استفاده کنند؟ فرض کنید دو تیم فوتبال، تصمیم می‌گیرند که خارج از قوانین فیفا با یکدیگر مسابقه بدهند و مثلا بگویند که در بازی ما، گل زدن با دست هم مجاز است. این دو تیم می‌توانند با این قاعده با هم بازی کنند اما آیا دیگر تیم‌ها نیز از این موضوع تبعیت می‌کنند؟ آیا فدراسیون جهانی فوتبال این قاعده را می‌پذیرد؟ آیا امکان اینکه با این قانون دوجانبه در مسابقات بین‌المللی حاضر شوند وجود دارد؟ قطعا خیر. پس توافق بانکی با روسیه نیز در روابط دوجانبه ما تاثیر مثبت دارد اما بیش از این خیر.
ما باید این سوال را خودمان بپرسیم که بازنگشتن به برجام جز برای اسراییل یا کاسبان تحریم، آیا برای دیگران سودی داشت؟ اینکه اقتصاد ملی ما هر روز محدودتر شده و توان خود را از دست بدهد به نفع ما خواهد بود یا دشمنان ما؟ اگر می‌گویند برجام هنوز نمرده و زنده است، ما باید تلاش کنیم که تحریم‌ها را کنار بگذاریم و روابط خودمان با دنیا را بهبود ببخشیم تا مشکلات حل شود، در غیر این صورت طرح‌های محدود، تنها سهم کوچکی در اقتصاد ما بازی خواهند کرد.
