اگر واکسیناسیون در زمان مناسب انجام نشود، جهش‌های ویروس می‌تواند اثر واکسن را کم کرده و به اصطلاح ویروس از واکسن فرار کند.
رییس کل سازمان نظام پزشکی با بیان این مطلب و تاکید بر اینکه راهی جز استفاده از واکسن برای کنترل بیماری کشنده کرونا نداریم، گفت: اهمیت بحث کنترل کرونا از طریق واکسن بر کسی پوشیده نیست. ما با یک بیماری کشنده روبرو هستیم که خوشبختانه راه کنترل آن تولید و تاثیر واکسن است. در حالی که در برخی بیماری‌ها که مردم سال‌ها با آن درگیرند، مانند
اچ‌آی وی هنوز واکسن ندارند. در زمینه تولید واکسن کرونا کار علمی ارزشمندی در دنیا و با مدل‌های مختلف انجام شد و موفقیت بالای۹۵ درصد حاصل شده که یک پیشرفت جهانی است.
ظفرقندی ادامه داد: در ایران‌هم اقدامات ارزشمندی در زمینه تولید واکسن انجام شده و حداقل هشت مرکز هم هستند که دارند روی واکسن کرونا در کشور کار می‌کنند. باید توجه کرد که راهی جز استفاده از واکسن برای کنترل این بیماری کشنده نداریم.کرونا یک تا یک و نیم درصد مرگ و میر و چهار درصد بستری دارد و تولید واکسن برای کنترل آن موفقیت علمی بزرگی محسوب می‌شود. چه واکسن‌هایی که MRNÀ هستند، چه واکسن‌های پروتئین بِیس و چه واکسن‌های ویروس کشته شده و ضعیف شده می‌توانند موثر باشند.
ظفرقندی با بیان اینکه باید در زمان مناسب و سریعی این واکسن تولید، توزیع و استفاده شود، گفت: واقعیت موجود این است که مشخص شده که این ویروس جهش‌هایی را انجام می‌دهد. اکنون در انگلیس شاهدیم که رشد بیماری صعودی و عمودی شده و مرگ‌و میر در برخی کشورهای اروپایی بالای۱۰۰۰ در روز است. در برخی قسمت‌های انگلیس۷۰ درصد ابتلایشان از ویروس جهش یافته است که زنگ خطری برای همه است. در آفریقای جنوبی هم ویروس جهش داشته که ۹۰ درصد ابتلاها در برخی مناطق آنجا هم از نوع جهش یافته است. در عین حال باید بدانیم که ویروس هم مختص یک کشور نیست و می‌تواند منتشر شود. همانطور که ویروس جهش یافته انگلیس را در ایران هم مشاهده کردیم که البته خوشبختانه فعلا در کنترل است.
او تاکید کرد: اگر در یک زمان مناسب واکسیناسیون انجام نشود، این جهش‌ها می‌تواند اثر واکسن را کم کرده و به اصطلاح ویروس از واکسن فرار کند. بنابراین موضوع مهم این است که واکسن برای جلوگیری از مرگ و میر و قطع زنجیره انتقال اهمیت دارد. از طرفی ما هر روز به نتایج جدیدی می‌رسیم مثلا گفته می‌شد که واکسن برای افرادی که قبلا مبتلا شدند نیاز نیست، اما مطالعات جدید نشان می‌دهد اگر سطح آنتی بادی این افراد کاهش یافته باشد، باید تزریق کنند که این در میزان تولید واکسن هم موثر است. یا اینکه باید تزریق واکسن بعد از مدتی تجدید شود. بطوری که برخی کشورها
پیش خرید زیادی از واکسن و چند برابر جمعیت شان انجام دادند تا نیاز به دوزهای تکراری حتی برای سال‌های بعد را تامین کنند.
واکسن کرونا هر چه سریع‌تر خریداری شود
ظفرقندی تاکید کرد: واکسن باید هرچه سریع‌تر در کشور خریداری شود. با توجه به اینکه یک واکسن کرونای ایرانی که ویروس ضعیف شده است، فاز یک انسانی را شروع کرده که تا آخر بهمن ماه این فاز ادامه دارد. بعد از آن هم فاز دو شروع می‌شود که دو تا سه ماه ادامه دارد و نهایتا هم فاز سوم. بنابراین برای تولید واکسن تولید داخلی‌مان نیاز به زمان نسبتا طولانی داریم تا این واکسن به نتیجه برسد. در عین حال شرکت‌های دیگر هم دارند کار می‌کنند، انستیتو رازی هم از هفته آینده فاز اول انسانی را آغاز می‌کند.
او در تشریح فازهای مطالعاتی واکسن کرونا، گفت: در فاز اول تعداد ۵۰ الی۶۰ نفر، به تدریج از واکسن استفاده می‌کنند تا عوارض بررسی شود. فاز دوم بر روی۷۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر انجام می‌شود و هدفش این است که میزان بقا و تولید آنتی‌بادی بررسی شود و فاز سوم که جمعیت۳۰ هزار نفری را شامل می‌شود باید مشخص کند که تاثیر این واکسن بر روی سنین و جنس‌های مختلف و بیماری‌های زمینه‌ای و... چگونه است. هیچ واکسنی بدون طی این مراحل قابل استفاده نیست.
ظفرقندی گفت: با مشکلاتی که تحریم ایجاد کرده بود نهایتا با مشکلات، پول کووکس را پرداخت کردیم تا این میزان ارایه شود. البته کواکس بر اساس سهمیه‌بندی واکسن کرونا را توزیع می‌کنند. مثلا در فاز اول به همه کشورها به اندازه سه درصد جمعیت شان واکسن ارایه می‌کند که این‌هم حداقل زودتر از یک ماه آینده نمی‌رسد. در مرحله دوم هم ۲۰ درصد جمعیت کشورها را در نظر گرفته و توزیع می‌کنند. بنابراین ما نیاز داریم واکسن را از مسیرهایی غیر از سازمان بهداشت جهانی برای کشور ارایه کنیم. باید این اقدام را انجام داده و واکسن را سریع‌تر در اختیار مردم قرار دهیم.
ویروس جهش یافته کشنده‌تر از گونه قبلی نیست
وی درباره ویروس جهش یافته نیز گفت: جهش ویروس در انگلیس اتفاق افتاده که بالای۵۵ تا ۷۰ درصد ابتلا و واگیری را تشدید می‌کند. کشنده‌تر است یا نه؟ خیر؛ میزان‌کشندگی مانند قبل است، اما چون درصد ابتلا و گرفتاری‌ها بالا می‌رود و وقتی بدانیم یک تا یک و نیم درصد مرگ و میر داریم، هرچه ابتلا بالا رود، درصد مرگ و میر هم به نسبت ابتلا بالا می‌رود. مثلا اکنون ایرلند به‌شدت گرفتار ویروس است و کنترل به نوعی از دستشان خارج شده است. در ایران باید مرزها و رفت و آمدهای هوایی موکدا کنترل شود و هر فرد که وارد کشور می‌شود علاوه بر تست PCR دوره قرنطینه مطمئنه را طی کند.
ظفرقندی درباره واکسن ایرانی- کوبایی، گفت: این ساخت واکسن بین انستیتو پاستور و کشور کوبا است. در کشور کوبا فازهای حیوانی و یک و دو انسانی طی شده و طبق قراردادی که بستند، قرار شده فاز سوم را به صورت مشترک انجام داده و بررسی کنند. البته بعد از اینکه مدارک و مستندات فاز یک و دو در مراکز علمی کشور، مورد تایید قرار گرفت فاز سوم را به صورت مشترک انجام داده و در صورت حصول نتیجه از این واکسن هم استفاده شود. زمان حصول و دسترسی به این واکسن هم حدود سه ماه آینده خواهد بود. همچنین فاز سوم واکسن ایرانی کوبایی به ۳۰ هزار نفر نیاز دارد، به صورت مشترک انجام می‌شود. او درباره تامین واکسن وارداتی، گفت: واکسن‌هایی که در حال حاضر به مرحله علمی رسیده در کشورهای مختلف تولید شده است. ما یک واکسن به نام استرازنکا داریم که در سوئد تولید می‌شود که البته مطالعه علمی آن در آکسفورد بوده و تولیدش در سوئد است. کمااینکه اکنون استرازنکا در کشورهای مختلف پایگاه تولید انبوه دارد. به عنوان مثال ایران می‌تواند آن را از روسیه وارد کند. زیرایکی از مراکز تولید این واکسن در روسیه است که طی قراردادی است که آقای پوتین با استرازنکا امضا کرده است.
منبع خرید واکسن متعدد باشد
ظفرقندی گفت: در مجموع باید واکسن زودتر برای کشور تامین شود و دوما واکسن می‌تواند از کشورهایی مانند روسیه و هند برای کشور تامین شود. اکنون در چین واکسن ویروس ضعیف شده کار می‌شود یا mRNA است. کشور ترکیه۵۰ میلیون دوز واکسن از چین پیش خرید کرده، امارات پیش خرید کرده. اصلا باید منبع خرید واکسن متعدد باشد و از یک کانال کفایت نمی‌کند. زیرا تولید محدود است. مذاکراتی با هند، چین و روسیه انجام و توافقاتی هم اتفاق افتاده است. طبق اعلام وزارت بهداشت حدود ۲ میلیون دوز واکسن قبل از عید تهیه می‌شود. او درباره ممنوعیت ورود واکسن کرونا از منابع امریکایی و انگلیسی نیز گفت: در برنامه دولت ما خرید واکسن امریکایی چه فایزر و چه مدرنا، اساسا در دستور کار نبوده است. زیرا بالاخره واکسنی که وارد کشور می‌شود باید شرایطی را داشته باشد؛ از جمله بحث اقتصادی و بحث حمل و نقل و انتقال ارز که با توجه به محدودیت‌ها، مشکل انتقال ارز برای این خرید داشتیم و هم هزینه‌های آن قابل مقایسه نیست. به عنوان مثال واکسن استرازنکا حدو پنج تا شش دلار هزینه دارد در صورتی که واکسن‌های امریکایی بسیار گرانتر بوده و زنجیره سرد زیادی لازم داشت. بنابراین عمدتا خرید از این‌منابع مطرح نبوده، اما از کشورهای مختلف دیگر می‌تواند تامین شود.
او در این باره ادامه داد: سابقه بدی داریم که فرآورده‌های خونی آلوده از فرانسه به ایران وارد شد و بعد از تزریق عده‌ای از هموطنان ما گرفتار بیماری شدند. البته واکسن فرانسوی معروفی هم که در دستور خرید ایران باشد نمی‌شناسم و نشنیدم که فرانسه واکسنی تولید کرده باشد. وزارت بهداشت اعلام کرده که تا قبل از عید واکسن از روسیه وارد می‌کنیم.
وضعیت کرونای جهش یافته در ایران
ظفرقندی درباره میزان‌اثربخشی واکسن تولید داخلی، گفت: اثربخشی فاز حیوانی واکسنی که در ایران تولید می‌شود، با مطالعات دقیق و پروتکل‌های صحیح علمی جلو رفته و مثبت هم بوده است. البته هنوز این واکسن در حوزه اثر بر ویروس جهش یافته بررسی نشده است. زیرا هنوز در کشور وارد این فاز نشدیم که وارد فاز انسانی در ابعاد وسیع شود. تاکنون در کردستان یک مورد و در مازندران هم چند مورد ابتلا به کرونای جهش یافته انگلیسی مشاهده شده است.
