گرچه زمان دقیق استفاده از باروت به عنوان یک خرج پرتاب، به‌طور دقیق تعیین نشده است، اما زمان استفاده از آن به قرن 14 میلادی برمی‌گردد. تاریخچه استفاده از سلاح گرم در ایران به دوران حکومت صفویان بازمی‌گردد. در اینجا مراحل تکامل سلاح گرم را در ایران از دوران سلطنت پادشاهان صفوی بررسی می‌کنیم سلسله صفویه سال 905 هجری قمری توسط شاه اسماعیل اول بر سر کار آمد که سلطنت او مقارن با دوران اقتدار دولت پرتغال بود. پرتغالی‌ها با دو هدف قرار دادن جزیره هرمز به عنوان مرکز بازرگانی خویش و نیز تضعیف امپراتوری مقتدر عثمانی که خواسته پادشاهان عیسوی اروپا بود، درصدد برآمدند که ارتش شاه ایران را با سلاح گرم آشنا کنند. به این ترتیب با انتخاب زبده‌ترین جوانان هنگ پاسداران شاهی که مرکب از 5000 نفر و به قورچی‌ها معروف بودند، آنها را به تفنگ‌های فتیله‌ای تجهیز کردند. سلاح‌های سواره نظام این عصر شامل شمشیر کج، یک جفت تپانچه، نیزه و تیر و کمان بود. شاه اسماعیل اول برای تعلیم تیراندازی با تفنگ به سربازان ایرانی، مربیان فرانسوی و انگلیسی را به کار گرفت. در این دوره 6 هزار قبضه تفنگ از انگلیس وارد شد تا تفنگ‌ها را از روی آنها بسازند. به نوشته راجر سیوری، مورخ و ایران شناس، ایرانیان در زمان حکومت شاه اسماعیل از تفنگ‌های فتیله‌ای استفاده می‌کردند. تفنگ‌های ایرانی (عجمی) دارای برد زیادی بود و لوله آن به‌طرز خاصی به قنداق بسته می‌شد. وین چنتو دالساندری هم درباره سلاح سربازان صفوی مطالب مهمی نوشته است: «تفنگداران ایرانی، مسلح به تفنگ‌هایی هستند که عموما طول‌شان معادل 6 وجب و فشنگی که داخل لوله تفنگ می‌نهند، بسیار کوچک است و وزنش از 17 مثقال تجاوز نمی‌کند.» این بخش از نوشته‌های دالساندری از این جهت جالب است که برای نخستین بار در تاریخ صفویه و پیش از آمدن برادران شرلی و تهیه توپ و تفنگ، به وجود هنگی از تفنگداران ایرانی و مهارت آنان در تیراندازی با این سلاح آتشین اشاره می‌شود. پیش از مرگ شاه اسماعیل اول، سپاهیان ایران از تفنگ استفاده می‌کردند و عده‌ای از نیروهای صفوی مستقر در پادگان هرات، نیروهای عبدالله خان ازبک را با تیر و تفنگ عقب نشاندند. تلاش جدی برای تجهیز قشون ایران به سلاح آتشین، در زمان شاه اسماعیل اول و احتمالا حتی قبل از جنگ چالدران آغاز شد و پس از گذشت یک دهه، در سال‌های نخست سلطنت شاه طهماسب اول، آثار خود را نمایان کرد.توپچیان و تفنگچیان ایران دارای واحدهای مستقلی بودند؛ چنانکه یکی از عوامل پیروزی سپاه ایران بر ازبکان استفاده و مهارت زیاد در کاربرد سلاح‌های آتشین بوده است. اواخر سال 1006 هجری قمری (مصادف با 1598 میلادی) دو برادر انگلیسی به نام‌های سرآنتونی شرلی و رابرت شرلی به همراه یک گروه 26 نفری که تمامی آنها نظامی بودند، به قزوین وارد شدند و نزد شاه عباس صفوی رفتند. ازآنجا که همراهان برادران شرلی همگی اهل نظام بودند ساخت توپ و تفنگ در ایران رونق بیشتری گرفت.
