وقتی آتش جنگ جهانی اول شعله‌ور شد، در ایران احمد شاه قاجار تازه به ۱۸ سالگی رسیده و قبول مسوولیت رسمی پادشاهی خود را با مراسم تاجگذاری جشن گرفته بود. اولین فرمان احمد شاه به عنوان پادشاه رسمی نیز که سه روز پس از آغاز جنگ صادر شد، اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول بود. اما دولت‌های درگیر در جنگ بی‌طرفی ایران را نادیده گرفتند. روسیه و بریتانیا حتی پیش از آغاز جنگ جهانی اول، حضور و نفوذی تعیین‌کننده در ایران داشتند. این دو قدرت جهانی آن دوره، چندین سال پیش از آغاز جنگ با قراردادی که در تاریخ به «معاهده ۱۹۰۷ سن‌پترزبورگ» معروف است، ایران را میان خود به دو منطقه نفوذ تقسیم کرده بودند. طبق این معاهده که بریتانیا آن را پیشنهاد کرده بود، مناطق شمالی ایران حوزه نفوذ روس‌ها و مناطق جنوب قلمرو حضور و نفوذ بریتانیا محسوب می‌شد. نخست شمال ایران به اشغال روس‌ها درآمد و پس از آغاز جنگ نیز بریتانیایی‌ها صفحات جنوبی ایران را به تصرف خود درآوردند. این معاهده بدون آگاهی یا مشارکت دولت ایران امضاء شد. یک سال پس از آغاز جنگ، ایران عملاً به اشغال قوای نظامی سه کشور درگیر در جنگ درآمد: روس‌ها شرق آذربایجان، گیلان و مناطق وسیعی از مرکز ایران، از جمله قم و کاشان و نطنز و بخشی از استان اصفهان را اشغال کردند. بخش‌های مهمی از جنوب کشور توسط قوای بریتانیا اشغال شد. آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، همدان و بروجرد نیز به تصرف نیروهای عثمانی درآمد. وقوع انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ در روسیه، خبر و حادثه‌ای مسرت‌بخش برای ایرانیان بود زیرا آغازی برای پایان حضور مداخله‌گرانه روسیه در ایران بود. چند هفته پس از انقلاب اکتبر، بلشویک‌ها اعلامیه‌ای با عنوان «خطاب به مسلمانان روسیه و شرق» به امضای لنین منتشر کردند که در آن درباره ایران آمده بود: «ما اعلام می‌کنیم که تقسیم و بخش‌بندی سرزمین ایران بی‌معنا و باطل است. به محض اینکه عملیات نظامی پایان گیرد، ما نیروهای خودمان را از ایران خارج خواهیم کرد.» به این ترتیب نیروهای روسیه ایران را ترک کردند. تخلیه ایران از سربازان روس و عثمانی با تقویت نیروهای انگلیسی در ایران و گسترش دامنه عملیات آنها تا شمال کشور همراه بود. اما نیروهای بریتانیا تا پایان دوره حاکمیت پادشاهان قاجار و آغاز حکومت پهلوی‌ها در ایران باقی ماندند. انگلیسی‌ها با امضای قرارداد جدیدی با دولت وثوق‌الدوله قشون و مالیه ایران را تحت کنترل خود درآوردند. انگلیسی‌ها پس از امضای این قرارداد، که به قرارداد ۱۹۱۹ معروف شده است، بدون اینکه منتظر تصویب آن از طرف مجلس شورای ملی بشوند، مفاد آن را به موقع اجرا گذاشتند. سرانجام دهم اردیبهشت 1300، هنگامی که دولت سیدضیاءالدین طباطبایی تشکیل و دولت انگلیس از تامین منافع خود در ایران آسوده خاطر شد، نیروهای این کشور شامل 11 هزار و 600 سرباز انگلیسی و هندی به فرماندهی ژنرال آیرون ساید به منظور خارج شدن از ایران، قزوین را تخلیه و به طرف همدان حرکت کردند.
