ترور حسین علاء

بیست و پنجم آبان 1334، حسین علاء نخست‌وزیر وقت به دست یکی از اعضای فداییان اسلام به نام علی ذوالقدر مورد سوءقصد قرار گرفت و مجروح شد. در روزهایی که پس از کودتای 28 مرداد سال 32، وابستگی ایران به کشورهای غربی به‌ویژه امریکا شدت بیشتری گرفته بود، بحث پیمان بغداد ابتدا به عنوان شایعه در جامعه مطرح شد؛ هدف این پیمان بر خلاف ناتو، دفاع از کشورهای عضو در مقابل حمله شوروی نبود بلکه بیشتر برای جلوگیری از خرابکاری کمونیستی در داخل عنوان شده بود. این پیمان به عنوان یک پیمان امریکایی و انگلیسی برای بخشی از مردم ایران و منتقدان، قابل پذیرش نبود. مخالفان این پیمان را نماد وابستگی علنی کشور به امریکا و انگلیس عنوان می‌کردند. حسین علاء که یکی از شخصیت‌های سیاسی وابسته به امریکا محسوب می‌شد، متولی شکل‌گیری پیمان بغداد در ایران بود. تا آن زمان هیچ‌گاه ایران به وضوح و آشکار جبهه خود را نسبت به وابستگی به یک قدرت یا کشور دیگر اعلام نکرده بود اما با پذیرش این پیمان ایران به‌طور علنی و آشکار ورود خود را به بازی جبهه غرب و امریکا اعلام می‌کرد. هر چند که در آغاز بحث پیمان بغداد بیشتر یک شایعه بود اما این شایعه هر روز قوی‌تر می‌شد و لازم بود که دولت در برابر منتقدان داخلی از خودش دفاع کند. به همین دلیل علاء در آن روزها خیلی سعی می‌کرد تا این پیمان را امری در جهت منافع ملی قلمداد کرده و خود را از وابستگی به بیگانگان مبری کند. زمینه برای الحاق ایران به پیمان دفاعی کم‌کم از طریق مطبوعات آماده می‌شد، شاه در نطق افتتاحیه ششمین جلسه مجلس سنا در 15 مهر صحبتی کرد که تفسیر آن این بود: «که به زودی ایران به پیمان دفاعی خاورمیانه ملحق خواهد شد». بحث درباره پیمان و موضع دولت ایران در قبال آن در کمیسیون‌های مجلس و سنا بطور محرمانه انجام می‌شد. بالاخره در 19 مهر 1334 تصمیم قطعی گرفته شد که ایران به این پیمان دفاعی که شامل ترکیه، عراق، پاکستان و انگلستان می‌شد، ملحق شود. بیست‌و‌‌سوم آبان 1334 اتفاقی رخ داد که نتیجه آن تاثیری دراز مدت بر سرنوشت کشور داشت. پسر آیت‌الله کاشانی به ناگاه فوت کرد. در آن زمان در مسجد شاه برای او مراسم ختمی ترتیب داده شده بود. آیت‌الله کاشانی که در میان گروه‌های مختلف دینی وجهه عمیقی داشت، نزدیکی به او می‌توانست مشروعیت بالایی به همراه داشته باشد. حسین علاء از این فرصت استفاده کرد و تصمیم گرفت که در این مراسم شرکت کند. حضور علاء در این مراسم در شرایطی بود که خود را برای سفر به بغداد آماده می‌کرد، اما به ناگاه مورد سوءقصد قرار گرفت. ضارب از فاصله یک‌متری به سوی نخست‌وزیر شلیک کرد ولی گلوله اصابت نکرد. بنابراین با هفت‌تیر به سر نخست‌وزیر کوفت، خراش عمیقی به پشت سر علاء وارد آمد که موجب خونریزی شدید شد. ضارب شخصی به نام مظفر ذوالقدر یکی از اعضای گروه فداییان اسلام بود.