روز نوزدهم دی ماه، یادآور حماسه آفرینی طلاب حوزه علمیه قم با همراهی اقشار مختلف مردم این شهر است. قیامی که جرقه آن با انتشار مقاله توهین آمیز به امام راحل با امضای مستعار احمد رشیدی مطلق در 17 دی ماه 56 زده شد. در روز انتشار مقاله، هنگامی که کامیون حامل روزنامه‌های اطلاعات برای قم و اصفهان از دروازه قم وارد این شهر می‌شد، مردم دراعتراض به توهین به امام خمینی (ره) به، کامیون هجوم برده و روزنامه‌ها را به آتش کشیدند. این حرکت مردمی باعث شد تا روز 18 دی ماه، کلاس درس علمای دین و سیاست تعطیل شود و دست به تجمع در مسجد اعظم قم بزنند. مردم و علما به سمت منزل مرحوم حضرت آیت‌الله گلپایگانی از مراجع تقلید حرکت کردند و از رهنمودهای این عالم فرزانه بهره مند شدند. تجمع‌ها در نوزدهم دی ماه 1356، شکل منسجمی به خود گرفت، با تعطیل شدن بازار قم در حمایت از حوزه و محکوم کردن اقدام نظام پهلوی و نیز ادامه تعطیلی دروس حوزه، جمعیت زیادی در مسجد اعظم قم گرد آمدند. مردم قم در حالی که شعارهای تندی علیه دولت وقت می‌دادند، نمایندگی روزنامه اطلاعات و دفتر حزب رستاخیز را به آتش کشیدند. سرانجام عصر 19 دی ماه سال 56، ماموران شهربانی و ساواک در یکی از میادین قم راه مردم را سد کردند و آنان را به گلوله بستند. حادثه 19 دی باعث شد که رژیم در عکس‌العمل حوادث قم و مهار حرکت مردم، گروهی از شاگردان امام راحل را به دیگر شهرها تبعید کند، ولی با این تبعیدها امواج نهضت از قم به دیگر نقاط کشور پراکنده شد. شعله زبانه‌های آتش قیام 19 دی ماه مردم قم با برگزاری چهلم شهدای قم در 29 بهمن 56 در شهر تبریز باعث شد تا کنترل شهر مدتی از دست ماموران رژیم خارج شود و باعث به شهادت رسیدن مردم تبریز شد.
