نخستین جنگ جهانی همزمان با حکومت احمدشاه قاجار بود، زمانی که دولت مشروطه ایران ضعیف‌ترین دوران خود را می‌گذراند، با وجود اعلام بیطرفی دولت ایران، نیروهای متخاصم از جنوب و شمال وارد ایران شدند. با وجود آنکه ایران در زمانه سلطنت احمدشاه قاجار و صدارت میرزاحسن مستوفی الممالک بیطرفی خود را به دول متخاصم اعلام کرد، اما نیروهای درگیر در جنگ، این بیطرفی را عملا و چندین‌بار نقض کردند و از این رهگذر خسارات فراوانی به کشور وارد آمد. بیست‌وششم آذر 1296، یعنی درست 100 سال پیش در چنین روزی، نظامیان روسیه در جریان جنگ جهانی اول، شهر ساوه را به تصرف خود درآوردند.
پس از شروع جنگ جهانی اول و حضور نیروهای روس در ایران، کمیته دفاع ملى توسط مهاجرانی که تهران را ترک کرده بودند، برای دفاع از میهن و نبرد با متفقین تشکیل شد و به این ترتیب قم تبدیل به یک مرکز سیاسى و نظامى علیه روس و انگلیس شد. این کمیته که در قم تشکیل شده بود، نخستین گام عملى براى تشکیل «دولت ملى» شد. در همین ایام، قوای جنگی روسیه، شهر ساوه را تصرف کرده، به سمت قم پیشروی کردند، اعضای کمیته دفاع ملی که قوای مهاجم را پیش روی خود دیدند، به سرعت رهسپار اصفهان شدند و پس از چند روز توقف، به سمت کرمانشاه حرکت کردند. قوای روسیه نیز پس از تصرف ساوه، شهرهای قم و کاشان را اشغال کردند و برای مقابله با کمیته راهی کرمانشاه شدند. پس از آنکه قم با خطر هجوم قشون روس روبه‌رو شد، مرکز حکومت ابتدا به اصفهان و سرانجام به کرمانشاه انتقال یافت، در کرمانشاه این دولت ملی مورد هجوم قواى روس قرار گرفت و از هم پاشید. از سوی دیگر، سپاه روسیه تا دروازه‌های تهران پیشروی کرد، اما از منقرض کردن سلسله قاجار منصرف شدند. در جنوب نیز مردم محلی در چند نوبت با متجاوزان انگلیسی درگیر شدند. به هر تقدیر، پس از تجاوز ارتش روس به ایران در جریان جنگ جهانی اول و پیشروی تا نواحی اطراف تهران و انحلال مجلس شورای ملی، طبق هماهنگی به عمل آمده با احمدشاه قاجار، قرار بر این شد که شاه به طرف اصفهان حرکت کند و پایتخت به آن شهر منتقل شود. اما پس از مذاکرات بسیار با نمایندگان روس و انگلیس نظر احمدشاه تغییر کرد و به اطلاع دربار رسید که قوای روس به پایتخت حمله نخواهند کرد.
