در روز ۲۶ مرداد ۱۳۶۹ نخستین گروه آزادگان ایرانی پس از سال‌ها اسارت در زندان‌های رژیم بعث عراق با ورود به کشور به جمع خانواده‌های خود بازگشتند.
این رویداد دو هفته پس از اشغال نظامی کویت توسط ارتش صدام و دو روز پس از آن صورت گرفت که صدام در نامه‌یی به آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی رییس‌جمهوری وقت ایران، بار دیگر عهدنامه ۱۹۷۵ الجزیره را پذیرفت و به شرایط ایران برای پایان جنگ تسلیم شد و از جمله قول عقب‌نشینی از مرزهای ایران و آزادسازی اسیران ایرانی را داد. هنگامی که رزمندگان ایرانی در زمستان سال ۶۵ پشت دیوارهای بصره رسیدند، قطعنامه ۵۹۸ مطرح و در سال ۱۳۶۶ به تصویب سازمان ملل متحد رسید. ایران در محتوای قطعنامه نکات مثبت و منفی آن را مورد تامل قرار داد بنابراین در نخستین موضع‌گیری نه آن را رد کرد، نه پذیرفت. در ۲۷ تیرماه سال ۱۳۶۷ پذیرش قطعنامه ۵۹۸ طی پیامی از طرف امام‌خمینی(ره) اعلام شد. عراق پذیرش قطعنامه را به منزله ضعف ایران تلقی کرد و با همراهی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بار دیگر مرزهای ایران را مورد تجاوز قرار داد. مرصاد، عملیاتی بود که در پاسخ به تجاوزگری منافقین در عملیات فروغ جاویدان آنان طراحی شده و متجاوزان را به شکست کشاند. عراق بعد از این شکست که بازتاب گسترده‌یی در رسانه‌های جهانی و منطقه‌یی داشت، دریافت که در تحلیل دلایل پذیرش قطعنامه از سوی ایران دچار خطا شده است. صدام در ۱۷ مرداد ۶۷ به ناگزیر آتش‌بس را پذیرفت و اعلام آمادگی کرد که وارد مذاکره شود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۱۸ مرداد ۶۷ قطعنامه ۶۱۹ را تصویب کرد و به موجب آن گروه ناظران نظامی ایران و عراق و سازمان ملل (یونیماگ) که حدود ۴۰۰ نفر از ۲۵ ملیت مختلف تشکیل شده بود در مرزهای دو کشور ایران و عراق مستقر شدند.
پیگیری‌ها و مذاکرات بین دو کشور دنبال می‌شد تا اینکه در ۲۶ رمضان ۱۴۱۰ برابر اوایل اردیبهشت ۶۹ صدام رییس‌جمهور وقت عراق، طی نامه‌یی خطاب به مقام معظم رهبری و رییس‌جمهوری وقت خواستار مذاکرات در راستای صلح شد. هاشمی‌رفسنجانی رییس‌جمهوری وقت نیز پیشنهاد داد قبل از تماس روسای دو کشور، نماینده‌یی از سوی طرفین در کشوری ثالث وارد مذاکره شوند و درباره آنچه باید انجام گیرد، گفت‌وگو کنند تا زمینه تصمیم نهایی را فراهم سازد. باب مکاتبات باز شد و ادامه یافت تا اینکه در تاریخ ۶۹/۵/۱۷ ایران طی نامه‌یی بر معاهده ۱۹۷۵ تاکید کرد. رییس‌جمهوری عراق نیز در پاسخ طی نامه‌یی در ۲۳ مرداد ۶۹ آن را پذیرفت و اعلام کرد: «به هر آنچه می‌خواستید دست یافتید.»
این‌چنین بود که در تاریخ ۲۶ مردادماه نخستین گروه اسرای جنگی آزاد شده و به آغوش ملت بازگشتند. تمام مردم ایران این پیروزی را جشن گرفته و شور و هیجانی در خانواده‌ها و محله‌ها ایجاد شده بود. در تاریخ ۲۷ مرداد ۶۹ رییس‌جمهور ایران خطاب به صدام نوشت: «اعلام پذیرش مجدد معاهده ۱۹۷۵ از سوی شما تبدیل آتش‌بس موجود به صلح دایم و پایدار را هموار ساخت.»
