محمدحسین ادیب
بسیاری از ایرانیان می‌خواهند بدانند، عاقبت سپره‌گذاری در ایران چیست و چقدر سود از این طریق برداشت می‌کنند؟ به هر جهت 3 هزار 700 الی 3 هزار و 800 هزار هزار میلیارد تومان توسط برخی ایرانیان در بانکداری کشور سپرده‌گذاری شده و بسیاری از ایرانیان می‌خواهند بدانند در اقتصاد ایران چه نوع سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است. آیا خرید دلار بهتر است، خرید کالا و... یا سپرده‌گذاری مطلوب‌تر است؟ صریح می‌گویم تا ابهامی وجود نداشته باشد؛ کل سپرده‌گذاری مردم ایران در آذر 84 (سال 2005 میلادی) حدود 95 میلیارد فرانک سوییس بوده است. امروز هم این رقم حدود 131 میلیارد فرانک سوییس است. اگر به طور دقیق حساب شود این رشد سپرده سالی دو درصد بوده است. بنابراین این داده‌های غلط را که بانک 18درصد سود می‌دهد یا 21 درصد یا هر عدد دیگری سود می‌دهد را از ذهن‌تان بیرون بریزید، چرا که همه اینها با افزایش نرخ ارز پس گرفته می‌شود. متوسط رشد سپرده از سال 2005 تا به امروز سالی دو درصد بوده و این طی سال‌ها ثابت بوده است. اینکه برخی تصور کنند ایران با بقیه دنیا فرق دارد و در سایر نقاط جهان به گونه دیگری عمل می‌کنند، حرف اشتباهی است. در نظام بانکداری اگر بیشتر از 2 درصد سود پرداخت شود، این رقم از طریق افزایش نرخ ارز پس گرفته می‌شود. چرا 2 درصد است؟ چون تورم هدف در همه نقاط دنیا، 2 رصد است. هیچ کشوری نباید بیشتر از 2 درصد رشد سپرده‌گذاری داشته باشد، اگر بیشتر از این رقم رشد کند با افزایش نرخ ارز پس گرفته می‌شود. برخی فکر می‌کنند اقتصاد هرج و مرج است و هر کی به هر کی است. اما باید توجه داشت، شاخص‌های کلان حساب و کتاب دارد و این گونه نیست که شاخص‌ها با هم نخواند و هر کشوری هر کاری خواست بکند. این شاخص‌ها با حساب و کتاب رشد می‌کنند. زمانی شخصی از من پرسشی را طرح کرد که بعد از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، وضعیت شاخص‌های اقتصادی این کشور چه می‌شود؟ خاطرم هست به او گفتم، رشد نقدینگی در انگلیس را با رشد نقدینگی در اتحادیه اروپا مقایسه کنید. بدون تردید هماهنگی دارد و با اتحادیه اروپا مو نمی‌زند. یعنی هر چند انگلیس از اتحادیه اروپا خارج شده و ظاهرا انفکاکی رخ داده، اما اعداد و ارقام بانکی و رشدهای شاخص‌های اقتصادی یکی است. بنابراین سپرده‌گذاران بدانند که سودهایی که در بانک‌ها به آنها داده می‌شود بلافاصله با رشد نرخ ارز از جیب دیگرشان پس گرفته می‌شود. خانه قاضی گردو وجود دارد، اما این گردوها حسب و کتاب دارد. در جهان سود سپرده‌گذاری 2 درصد است.
اگر کشوری بیشتر از این عدد سود بانکی پرداخت کند باعث افزایش نرخ ارز می‌شود و از این طریق این ناهماهنگی جبران می‌شود. حالا چرا این اعداد و ارقام با فرانک سوییس محاسبه می‌شود، چون از سال 2005 یعنی سال مبدا برای مقایسه، در جهان 32 درصد تورم بوده است. دلار هم نسبت به فرانک سوییس 32 درصد کاهش ارزش داشته است. یعنی اینکه دلار نسبت به فرانک متناسب با تورمش کاهش ارزش داشته است. به عبارت روشن‌تر فرانک سوییس نسبت به تورم جهانی ثابت است. شما می‌توانید ثروت خود را به دلار حساب کنید، تورم جهانی را از آن کم کنید یا اینکه به فرانک محاسبه کنید و نیازی به کاهش تورم جهانی نداشته باشید. اگر خالص دارایی ایرانیان نسبت به فرانک سوییس بیشتر شد، بنگاه در حال سود کردن است؛ اما اگر این نسبت کاهش داشت، در حال زیان کردن است. مبتنی بر این گزاره‌ها، ایرانیان می‌توانند متوجه شوند سپرده‌گذاری در بانک‌ها در بستر زمانی و سال‌ها چه میزان سود برای آنها در پی دارد. بانکداری جهانی این شاخص‌ها را مشخص کرده و اگر سیستم بانکی بخواهد بیشتر سود پرداخت کند با افزایش نرخ ارز مواجه می‌شود.
