محسن عباسی
پایان رکود عمیق در بورس چه زمانی خواهد بود و بازار سرمایه چه زمانی به سمت رشد حرکت می‌کند؟ نشانه‌های مشترکی میان راهبرد دولت در بازار سرمایه و برجام وجود دارد که ردیابی آنها می‌تواند ما را به تحولات احتمالی بازار سرمایه برساند. یکی از دلایل طولانی شدن امضای برجام را می‌توان در انتقادات دولت فعلی به دولت قبلی در خصوص امضای برجام و سپس بر هم خوردن آن دانست.منتقدان دولت قبلی حالا مسوولیت برجام را بر عهده دارند و طبیعی است که تمام تلاششان را می‌کنند تا برجام محکم‌‌تری و با تضامین بیشتری (از سوی طرف مقابل) امضا کنند تا به راحتی نقض نشود.
دولت می‌داند که نقض دوباره برجام هزینه‌های سیاسی گزافی به دنبال خواهد داشت و می‌تواند کابینه را در انتخابات بعدی با چالش روبرو کند و دست منتقدان را برای انتقادات تند و صریح باز بگذارد. به نظر من تمام بازارها و نقاط حساس اقتصادی کشور به امضای برجام واکنش نشان خواهند داد. همان نوع احتیاطی که به امضای برجام وجود دارد در خصوص رشد بورس هم وجود دارد.
دولت با احتیاط سمت این بازار رفته است و نمی‌خواهد که بورس دوباره رشد سریع تجربه کند و بعد ریزش کند و دوباره دولت مورد انتقاد قرار بگیرد. خصوصا اینکه مدیران اقتصادی فعلی بیشترین انتقادات را به عملکرد مدیران قبل داشته‌اند و طبیعی است که همچون برجام، استراتژی محافظه‌کارانه در خصوص بورس اتخاذ شده است.به نظر من دولت بعد از امضای برجام حتما و قطعا سراغ بورس خواهد آمد و اجازه خواهد داد تا بورس به عنوان یک دماسنج اقتصادی و سیاسی آیینه عملکرد سیاسی دولت در خصوص برجام باشد. به نظرم دولت دوست ندارد قبل از امضای برجام بورس رشد زیادی ثبت کند و این رشد را به بعد از برجام موکول خواهد کرد. ضمن اینکه در این شرایط نامشخص مذاکراتی امکان همراه کردن پول‌های سرگردان به سمت بورس وجود ندارد. به نظر من بورس واکنش قابل توجهی به امضای برجام نشان خواهد داد و استارت رشد بعدی بازار احتمالا با خریدهای گسترده حقوقی‌های بزرگ و خصولتی و دولتی و... شروع خواهد شد. حال باید دید اگر برجام در چشم‌انداز ماه‌های آینده محقق شود، بازارهای اصلی اقتصاد ایران چه تحولاتی را از سر می‌گذراند؟
1) بدون تردید، دولت حتما از منافع سیاسی و اقتصادی برجام برای بهبود وضعیت عملکرد خود استفاده خواهد کرد. فعلا گزینه دیگری جز امضای برجام وجود ندارد و من فکر می‌کنم بعد از برجام و با بهبود وضعیت روانی و کنترل انتظارات تورمی ناشی از تحریم، دستی هم به سر و روی بازارها خواهد کشید.اگرچه ممکن است دلار به صورت هیجانی بعد از امضای برجام به سمت باند ۲۳ الی ۲۵ هزار تومان هم حرکتی موقت (حتی یکی- دو روز) داشته باشد ولی به نظرم دولت با اهرم برجام، دلار را جایی بین ۲۵ الی ۲۷ هزار تومان (با کمی تلرانس) برای مدتی ثابت نگه خواهد داشت و احتمالا به سمت ارز تک نرخی حرکت می‌کند. تا زمانی که برجام برقرار باشد دلار فقط همپای تورم رشد خواهد کرد. باید توجه کنیم که درنهایت سیاست‌های داخلی و افزایش حجم نقدینگی دلار را همپای تورم رشد خواهد داد و برجام صرفا در کوتاه‌مدت از بُعد روانی بر این بازار تاثیر می‌گذارد و اگر اثرات واقعی رفع تحریم‌ها بر اقتصاد نمایان شود می‌توان به عدم پرش قیمتی مجدد دلار در سال‌های آینده امیدوار بود.
2) به جهت تعداد بازیگران زیاد بخش خصوصی در بازار مسکن این بازار همواره واکنش‌های منطقی‌تری نسبت به هیجانات سیاسی دارد و عمدتا خودش را با حقایق اقتصادی کشور تطبیق می‌دهد و دولت توان دخالت مستقیم کمتری در آن دارد. قوانین فعلی مالیاتی هم چندان این بازار را تحت تاثیر قرار نداده است. بعد از امضای برجام اولین اتفاقی که در بازارها می‌افتد و احتمالا در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت (تا حدود ۱ سال) تغییر ذهنیت بازیگران بازارها خواهد بود. تعدیل انتظارات تورمی اولین اثر امضای برجام خواهد بود و همانطور که انتظار دارم بورس اولین بازاری باشد که واکنش نشان می‌دهد، انتظار واکنش برای بازار مسکن هم وجود دارد.
3) اما شکل واکنش بازار مسکن به امضای برجام متفاوت خواهد بود. انتظار کاهش قیمت فوری برای مسکن چندان عاقلانه نیست. البته که فایل‌های به اصطلاح پول لازم سریعا قیمت‌های خود را در بازار تعدیل خواهند کرد اما این به معنای کاهش فوری قیمت در بازار نخواهد بود زیرا آزادسازی قیمت‌ها در سال ۱۴۰۱ و رشد هزینه دستمزد و خدمات و کالاها و... باعث افزایش بهای تمام شده مسکن شده است اما به در مجموع به نظرم خریداران دست بالا را خواهند داشت. پیشنهادات خوبی در بازار مسکن برای خریداران وجود خواهد داشت و احتمالا به قیمت‌ترین فایل‌های ملکی با پیشنهادات پرداخت جذاب را تا چند ماه پس از برجام در بازار زمین و مسکن شاهد خواهیم بود.
