محمد کاوه باغبادرانی
متاورس نمایی از یک‌دنیای غیرمتمرکز است که کنترل و شکل‌دهی آن در دست کاربران و شهروندان آن است؛ نه یک نهاد دولتی یا بین‌المللی. این شهروندان هم نیازمند پلتفرم و ارزی برای خریدوفروش محصولات دیجیتال خود هستند که مبتنی بر رمزارزها و تکنولوژی بلاک‌چین خواهد بود. متاورس از نظری وابسته به ارزهای دیجیتال است. هر دنیایی چندین پایه ثابت و اساسی دارد؛ یکی از این پایه‌ها مساله اقتصادی است. در واقع متاورس مانند دنیای واقعی می‌خواهد امکان خریدوفروش و مبادله را برای کاربران خود فعال کند. این موضوع زمانی امکان‌پذیر است که ارزی برای مبادله مشخص شود. در متاورس خبری از دولت‌ها و نهادهای نظارتی نیست و این وظیفه فناوری بلاک‌چین است تا امنیت تراکنش‌ها و هویت کاربران را تضمین کند. علاوه بر این، توکن‌های NFT به کاربران متاورس امکان می‌دهد تا درست شبیه دنیای واقعی، مالک آیتم‌های خاص و سفارشی خود باشند و آنها را از پلتفرمی به پلتفرم دیگر جابه‌جا کنند. شایان ذکر است که در این میان رمزارزها به عنوان تنها پول قانونی مورداستفاده در متاورس محسوب خواهند شد و نقشه راه شکل‌گیری ساختار اقتصادی متاورس را ترسیم خواهند کرد. البته این اقتصاد متاورسی هم‌اکنون در حال شکل‌گیری است؛ برخی از شرکت‌ها از همین‌الانNFTهای برند خود را باارزش بیش از صد‌ها هزار دلار به حراج گذاشته‌اند. کارشناسان و تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که تأثیر متاورس در همه ابعاد زندگی متبلور خواهد شد و صنعت نیز از آن مستثنا نیست. مایکروسافت، فیسبوک، نایک و دیزنی همگی اعلام کرده‌اند که درحال‌توسعه متاورس به عنوان اولویت صنعت خود هستند. این مفهوم از یک‌دنیای کاملاً دیجیتال که هنوز برای بسیاری نامشخص است، می‌تواند تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر فناوری دیجیتال مصرف‌کننده و همچنین در کل صنعت داشته باشد. بر اساس مطالعه هوش بلومبرگ، بازار سالانه متاورس می‌تواند تا سال 2024 به ارزش 800 میلیارد دلار (688 میلیاردیورو) برسد. به عنوان نمونه، در آوریل 2021، برند لوکس گوچی کفش‌های ویژه‌ای را عرضه کرد که صاحبانشان می‌توانند از این کفش‌های مجازی به عنوان فیلتری روی عکس‌ها یا ویدئوها استفاده کنند. درمثالی دیگر، یک تولیدکننده خودرو می‌تواند نسخه‌هایNFT هر یک از مدل‌های جدید خود را به‌محض عرضه در متاورس بفروشد و مشتریانش را قادر سازد تا به‌صورت مجازی و واقعی به سراغ همان وسیله نقلیه بروند. مثال‌های فوق نشان‌دهنده تغییر شیوه مصرف در دنیای متاورس به عنوان منابع درآمدی جدید برای صنایع می‌باشد.
به‌این‌ترتیب و تحت‌تأثیر ابزارهای غیرمتمرکزی مانند DeFi، ارزهای دیجیتال، NFTها و Web3، صنعت رنگ دیگری به خود خواهد گرفت؛ رقابت در حال حاضر برای صنایع، به دست آوردن آینده از طریق متاورس است. اولین شرکت‌هایی که این گام را برمی‌دارند به بازارهای آینده وارد خواهند شد و چشم‌انداز رشد بسیار خوبی خواهند داشت.
چالش‌های احتمالی متاورس
همه فناوری‌ها با تمام فواید و پیچیدگی‌هایی که دارند متأسفانه سطح دغدغه افراد را نسبت به بروز مشکلات و خطرات احتمالی افزایش می‌دهند. پیش از گسترش عمیق فناوری متاورس در جهان لازم است مشکلات احتمالی آن تبیین شود تا افراد بتوانند هوشمندانه‌تر نسبت به ورود به دنیای جدید (متاورس) تصمیم بگیرند. در زیر به بیان بخشی از مشکلات احتمالی در موضوع متاورس پرداخته شده است: متاورس و چالش حریم شخصی کاربران: لازم است جهانیان درک کنند که نباید از مخاطراتی که این فناوری نوین همراه دارد، غافل شد. در همین راستا نیک کلگ معاون ارشد ارتباطات و امور جهانی متا (فیسبوک) در مورد حفظ امنیت شبکه مجازی متاورس اظهار نگرانی کرد و افزود در تلاش برای یافتن راه‌هایی برای حفاظت از کاربران آن است. او بیان می‌کند که به بلوغ رسیدن متاورس حداقل به ۱۵ سال زمان نیاز دارد و شرکت متا باید بتواند امنیت و حریم شخصی کاربران را تأمین کند. همچنین کلگ معتقد است متاورس یک اکوسیستم تعاملی است و محتوای تولید شده توسط متا باید با محتوای سایر شرکت‌ها که برای این دنیای مجازی تولید می‌شوند، سازگار باشد. به گفته وی تعیین پروتکل‌ها و استانداردهای این همکاری «یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین کارهای ضروری برای سیاست‌گذاری» خواهد بود.ازآنجاکه در بحث فناوری پیشتاز بودن بسیار اهمیت دارد، رقابت سختی بین شرکت‌ها برای اولین بودن در جذب جامعه هدف برای متاورس به وجود آمده است؛ ازاین‌رو نگرانی‌ها از ارایه خدمات زودرس و عدم حفظ حریم شخصی و حقوق انسانی افراد وجود دارد. به دلیل ماهیت دیجیتال متاورس، اعمال در این فناوری به تولید داده‌های خصوصی، بیومتریک، مالی و حتی احساسی منجر می‌شوند که نگرانی‌هایی درباره امنیت، محرمانه بودن و مالکیت معنوی به وجود می‌آورد.نگرانی مهم دیگر در این فناوری هویت افراد است. هنگامی که از آواتارها برای احراز هویت استفاده می‌شود، ممکن است فرد و اطلاعات شخصی وی کپی، سرقت، حذف یا دست‌کاری شود. هرچند احراز هویت بیومتریک ممکن است راه‌حلی برای این چالش‌ها باشد، اما احتمال وقوع کلاهبرداری‌های دیگر در این فضا همچنان وجود دارد. آثار روان‌شناختی و حقوقی اینترنت آینده: ازآنجا که متاورس یک فناوری تازه است، تحقیقات طولانی‌مدتی درباره تأثیرات فیزیکی و روان‌شناختی آن بر انسان انجام نشده است. بازی‌هایی که با هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده انجام می‌شوند، ممکن است به افسردگی، تنها شدن فرد یا خشونت و آزار به خود منجر شود. بیان این نکته ضروری است که متاورس چون مرزهای فیزیکی ندارد، تابع هیچ قانون یا حوزه قضایی نیست؛ پس هیچ مسوولیتی برای اعمال افراد وجود ندارد. همچنین ممکن است این فناوری مشکلات اجتماعی جدیدی را به وجود بیاورد. ازآنجاکه متاورس با کمک فناوری‌های غوطه‌ور شدن در فضای مجازی (واقعیت افزوده و واقعیت مجازی) توسعه می‌یابد، این امر ممکن است روی نوجوانان تأثیر منفی بگذارد و اعتیادآور باشد. مانع جدی بر سر راه امنیت ملی: نشریهساوث چاینا مورنینگ پست(1) به تحقیق یک اندیشکده دولتی درباره متاورس اشاره کرده که طبق آن فناوری متاورس ریسک‌هایی برای امنیت ملی کشورها در بر دارد.به گفته این محققان ریسک‌های بالقوه مرتبط با متاورس شامل طیفی از خطرات امنیت سایبری و «هژمونی فناوری» است، زیرا کشورهای درحال‌توسعه به‌طور فزاینده‌ای به فناوری‌های کشورهای توسعه‌یافته تکیه می‌کنند.همچنین این فناوری ریسک‌هایی برای سیستم‌های سیاسی، اقتصادی و جوامع در کشورهای مختلف دارد. به عنوان‌مثال ممکن است متاورس تأثیری نامحسوس بر امنیت فرهنگی و سیاسی یک کشور داشته باشد.
مزیت‌ها و قابلیت‌های جهان ماورایی
علی‌رغم این تهدیدها، متاورس همچنین پتانسیل تغییر امور جهانی را به سمت بهترشدن دارد. از جمله مزیت‌های دنیای جدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تداوم هویت: در دنیای متاورس یک شخص می‌تواند در سراسر آن شخصیت واقعی خود را حفظ کند. نیازی نیست فرد در هر پلتفرمی به‌صورت مجزا شرکت کند. مثلاً نیازی نیست فردبه‌صورت جداگانه یک اکانت فیسبوک، یک پروفایل توییتر و... داشته باشد و با داشتن یک آواتار می‌تواند در همه‌جا حضور داشته باشد.
محدودیت‌های اینترنت فعلی: متاورس قرار است به عنوان جایگزین اینترنت عمل کرده و تمام محتوای آن را به کاربرانش در سراسر دنیا عرضه کند، بدون آنکه محدودیت‌های کنونی اینترنت را داشته باشد، متاورس به کاربران خود امکان توزیع محتوای دلخواهشان را به‌صورت آزادانه و در سراسر پلتفرم می‌دهد. یعنی افراد می‌توانند محتوای دلخواه را که در یک پلتفرم مبتنی بر متاورس ایجادکرده‌اند به پلتفرمی دیگرانتقال بدهند.
تداوم و قابلیت تعامل‌پذیری: دردسترس‌بودن هر تغییری که در آن اتفاق می‌افتد. به این معنا که اگر یک کاربر متاورس تغییری در آن ایجاد کند، ازآنجاکه تغییر ایجاد شده دایمی است برای همه نیزقابل‌مشاهده خواهد بود.
از دیگر مزایا و حوزه‌های فعالیتی متاورس به موارد متعدد می‌توان اشاره کرد: ملاقات‌های مجازی و قرارهای کاری؛ آموزش مجازی؛ کسب درآمد از بازی‌کردن؛ خرید آنلاین؛ گردشگری و سفر؛ کنسرت و جشن‌ها؛ مالکیت دیجیتال؛ تفریح؛ تعامل با رایانه؛ اقتصاد؛ عادت‌ها و هنجارهای زندگی.
تعمق در تاریخ فناوری نشان می‌دهد با همه تلاش‌ها انسان توان مقابله با فناوری‌های جدید را ندارد و به‌صورت تدریجی حتی وابستگی شدید به آنها نیز پیدا می‌کند. با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین وظیفه دولت‌ها، روشنگری و فرهنگ‌سازی در استفاده از فناوری‌های جدید می‌باشد، پیش از گسترش و وابستگی مردم به متاورس نیاز است دولت‌ها جهت آموزش و تبیین این فناوری جدید در جامعه روشنگری کرده تا درنهایت افراد متضرر از استفاده آن نشوند. دولت در کنار آموزش به مردم باید ورود صنایع به نسل جدید فناوری را تسهیل بخشد تا تولیدکنندگان داخلی نسبت به صنایع خارجی بتوانند رشد متوازن داشته و بازارهای داخلی و خارجی را از دست ندهند.
پاورقی
1- South China Morning Post
