محسن عباسی
بر اساس گمانه‌زنی‌‌ها به سمت یک توافق هرچند موقت و مرحله‌ای بین ایران و غرب نزدیک می‌‌شویم که می‌تواند بازارهای مالی را دچار نوسان کند. اما باید دید واکنش بازارهای مالی چه خواهد بود؟ در جریان این یادداشت تلاش خواهد شد تا نگاهی به مهم‌ترین تحولات بازارهای کشور بعد از توافق احتمالی بیندازیم.
نخست) به نظر می‌رسد در شرایط فعلی به‌هیچ‌وجه نباید منتظر دلار ارزان باشیم. این اظهارنظری است که علی صالح‌آبادی رییس کل بانک مرکزی نیز روز گذشته در خصوص ابعاد و زوایای گوناگون آن صحبت کرده است. اگرچه دلار ۳۰ هزار تومانی صنایع را به رکود عمیق فروبرد، اما با در نظر گرفتن تورم، نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی که مورد توافق اکثر صنایع و حتی بانک مرکزی هم هست احتمالا به عنوان مبنای ارز تک‌نرخی قرار بگیرد و در صورت‌های مالی شرکتها خودش را نشان بدهد. ممکن است بعد از اعلام توافق به صورت هیجانی شاهد کاهش مقطعی و چند روزه دلار باشیم اما این کاهش‌‌ها به زیر محدوده ۲۳-۲۶ هزار تومان چندان پایدار نخواهد بود و احتمالا دلار حوالی ۲۵ هزار تومان به ثبات نسبی خواهد رسید. البته، کاهش نرخ دلار خبر خوبی برای دولت نیست زیرا درآمدهای دولت را کاهش می‌دهد و باعث هزینه‌‌کرد بیشتر دلار برای پرداخت بدهی‌های ریالی خصوصا بدهی مربوط به هزینه‌های بهره اوراق و... می‌شود که به صورت ریالی پرداخت می‌شود. هزینه‌های جاری ریالی را هم در این شرایط کسری بودجه سال آینده (حوالی ۵۰۰ هزار میلیارد تومان) در نظر بگیرید. بنابراین کاهش قیمت دلار مطلوب دولت نیست.
دوم) صنایع کشور خصوصا صنایع وارداتی هم از کاهش بیشتر دلار به کمتر از ۲۵ هزار تومان متضرر می‌شوند و عملا صادرات متوقف خواهد شد و قدرت رقابتی صنایع از بین خواهد رفت. در این صورت بار دیگر مانند اواخر دهه ۸۰ شمسی شاهد واردات گسترده و بی‌رویه کلیه اقلام مصرفی کشور و مونتاژکاری صنایع خواهیم بود که باز هم به ضرر تولید داخلی است.برخلاف تصور عموم، کاهش نرخ دلار تاثیری هم بر زندگی مردم نخواهد داشت. عمده اقلام و دارایی‌‌ها در حال حاضر با دلار ۳۰ و حتی ۴۰ هزار تومانی قیمت‌گذاری شده‌اند و افت قیمت دلار تاثیری در ارزان شدن این اقلام نخواهد داشت. در کشور ما پدیده‌ای به نام چسبندگی قیمت وجود دارد و قیمت کالاها معمولا پایین نمی‌آید و ارزان نمی‌شود حتی اگر دلار کاهش بیابد. دفعه قبل هم که دلار از ۱۹ هزار تومان تا ۱۰ هزار تومان کاهش یافت چیزی در این کشور ارزان نشد. دولت هم می‌داند که حالا که این سطح قیمت‌ها به وجود آمده است برای حفظ صادرات و مزیت رقابتی صنایع بهتر است دلار کاهش چشمگیری نداشته باشد چون این کاهش منافعی برای کشور و صنایع ندارد. سوم) با کاهش بیشتر دلار شاهد خروج گسترده ارز از کشور خواهیم بود خصوصا به سمت ترکیه که نرخ برابری ارز خود را پایین نگه داشته است. حتی با دلار ۳۰ هزار تومانی هم خروج شدید پول از کشور را شاهد هستیم حالا اگر دلار کاهش یابد این خروج پول به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش خواهد یافت و مقصد اول این پول‌ها هم کشور ترکیه خواهد بود. در خصوص تورم هم با توجه به ساختار اقتصاد کشور بعید است دولت آقای رییسی تا پایان ۴ سال اول دولت خود بتواند نرخ تورم ۴۰-۵۰ درصدی را به کمتر از ۲۰ درصد برساند و احتمالا در بهترین حالت تورم بین ۲۰-۲۵ درصد باقی خواهد ماند. توجه داشته باشید که دلار در سال ۱۴۰۲ به اندازه تورم نسبت به قیمت سال ۱۴۰۱ رشد خواهد کرد و موضوع دلار حوالی ۲۵ هزار تومانی برای سال آینده است.
چهارم) وضعیت بورس: به نظر من هیچ خبری بهتر از توافق برای بورس وجود ندارد. نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی شرکت‌های بورسی نسبت به نرخ ۹ ماه اول سال بالاتر است و شرکتها گزارشات خوبی راهی کدال خواهند کرد. باید توجه داشت که با کاهش فشار تحریم‌ها امکان افزایش تناژ صادرات برای شرکتها فراهم خواهد شد که صنایع فلزی و پتروشیمی و سایر شرکت‌های صادرات‌محور را متاثر خواهد کرد. این شرکتها تحت فشار زیادی هستند. صنایع، بانک و خودرو هم مستقیما به خبر توافق واکنش مثبت نشان خواهند داد که می‌تواند روند فرسایشی این گروه‌ها را به اتمام برساند. دولت هم اصطلاحا دست و بالش بازتر خواهد شد.
پنجم) ورود پول نفت می‌تواند فشار دولت بر بازار سرمایه و فروش اوراق را کاهش دهد. در مجموع برای بورس دولت پولدار بهتر از دولت بی‌پول است. تزریق نقدینگی بهتری برای بازار صورت می‌گیرد. بدهی دولت به تامین اجتماعی و بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی پرداخت می‌شود و این نهادها فشار فروش کمتری برای تامین نقدینگی در بورس به سهامشان وارد می‌کنند. احتمالا با حذف ارز ۴۲۰۰ هم سایر صنایع بورسی نظیر قند و شکر ، دارو و غذایی هم واکنش مثبت نشان می‌دهند. به نظر من خبر توافق می‌تواند پتانسیل‌های زیادی برای بورس آزاد کند خصوصا که اگر دلار در منطقه ۲۵ هزار تومانی تک‌نرخی شود شاهد حفظ سودآوری شرکتها خواهیم بود. نکته مهم دیگر هم افزایش p.e عمومی بازار بعد از توافق و بهبود و نوسازی صنایع بورسی است که جداگانه در خصوص آنها صحبت خواهم کرد.
