فریبرز ناطق الهی
موسوم به ترکیبی به شیوه فعلی نه تنها نمی‌تواند در جبران افت تحصیلی موثر باشد و به پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کمک کند بلکه ممکن است روند یاددهی و یادگیری را نیز دچار اختلال کند. فراموش نکنیم که یادگیری بر اساس پیشنهاد کمیسیون بین‌المللی تعلیم و تربیت بر چهار اصل یادگیری برای دانستن، یادگیری برای انجام دادن، یادگیری برای با هم زیستن و یادگیری برای زیستن استوار است. البته مقصود هم اکنون یادگیری محتوای آموزشی و افت یادگیری در ایام کرونا است. همانطور که موفقیت به تنهایی نتیجه بروز یک عامل نیست، در مقوله افت یادگیری نیز عوامل مختلفی چون معلم، محتوای آموزشی و جوّ حاکم بر محیط آموزشی تاثیر دارند. در بحث آموزش به‌طور مطلق نمی‌توان گفت که آموزش‌های مجازی ناکارآمد بوده است. یادمان نرود که بنا بر آمارها، ما در دوران قبل از کرونا نیز همواره با افت یادگیری و افت تحصیلی دانش‌آموزان مواجه بوده‌ایم که بخشی از آن را به آموزش‌های سنتی‌مان نسبت می‌دادیم. بنابراین ایجاد بینش‌های جدید در معلمان نسبت به امور آموزشی اهمیت بالایی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد و معلمان توانمند با استفاده از انواع شیوه‌های تدریس فعال و کاربردی و دوری از روش‌های سنتی و انفعالی می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در پیشگیری از افت یادگیری دانش‌آموزان چه در فضای حضوری باشد و چه در فضای مجازی داشته باشند.
اما عامل دوم که از آن به عنوان درگیری تحصیلی یاد می‌کنیم، به ارتباط میان یادگیرنده و فعالیتی که انجام می‌دهد برمی‌گردد. این درگیری تحصیلی خودش شامل سه مولفه رفتاری، شناختی و انگیزشی می‌شود. به عنوان مثال تلاش دانش‌آموزان برای انجام تکالیف و مشارکت آنها در فعالیت‌های کلاسی به درگیری رفتاری آنها مربوط می‌شود. در عین حال جنبه‌های درگیری انگیزشی یعنی علاقه، ارزش‌ها و عواطف که به‌طور مستقیم با یادگیری و میزان پیشرفت یا افت تحصیلی دانش‌آموز در ارتباط است، یا ممکن است دانش‌آموزان به‌طور رفتاری درگیر آموزش باشند به عنوان مثال به ظاهر در کلاس درس حضور داشته باشند اما تمرکز نداشته باشند و حواسشان جای دیگری باشد. در این شرایط انکار افت تحصیلی به اندازه غفلت از آن خطرناک است. متاسفانه برخی مدیران به علت تمایل‌شان به دفاع از عملکرد خویش، این انکار را انجام می‌دهند. لازم است برای این مساله و جبران آن چاره‌اندیشی شود به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که نتوانستند خودشان را با شرایط آموزش مجازی تطبیق دهند. البته فراگیری برخی دروس نظری و تئوری در فضای مجازی به‌ویژه در رشته‌هایی چون معارف و علوم انسانی شاید امکان پذیر
باشد، اما دانش‌آموزان برای فراگیری دروس ادراکی و مهارتی به‌ویژه در رشته‌های ریاضی، فنی و تجربی باید از آموزش حضوری بهره مند شوند. با این حال، اینکه برخی عناوین یک کتاب در فضای مجازی و برخی به صورت حضوری ارایه شود عملا امکان‌پذیر نیست. واکسینه نشدن تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان، فضای ناکافی کلاس‌ها و عدم تناسب‌شان با تعداد دانش‌آموزان، عدم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در بسیاری مدارس کشور، واگذار کردن حضور دانش‌آموزان در مدرسه به خانواده‌ها و اختلال در برنامه درسی مدارس با توجه به گروه‌بندی کردن دانش‌آموزان از موانع جدی بر سر آموزش کارآمد در روش آموزش تلفیقی یا ترکیبی است. این در حالی است که اساسا بسیاری مدارس فاقد زیرساخت‌های لازم برای همین بازگشایی نیم‌بند هستند. از طرفی در برخی مدارس شاهدیم که معلم در کلاس همزمان هم برای دانش‌آموزان حاضر در کلاس تدریس می‌کند و هم مجازی به دانش‌آموزان منزل آموزش می‌دهد که ناشی از برداشت نادرست از آموزش ترکیبی است. آموزش تلفیقی در نظام‌های نوین آموزشی به این معناست که بیش از یک روش و تکنیک را به منظور ارایه محتوای آموزشی به کار ببریم. به‌طور کلی آموزش‌های موسوم به ترکیبی به شیوه فعلی نه تنها نمی‌تواند در جبران افت تحصیلی موثر باشد و به پیشرفت تحصیلی‌شان کمک کند بلکه ممکن است روند یاددهی و یادگیری را نیز دچار اختلال کند.
