محمدابراهیم سماوی
اگر شرایط اعلام به‌موقع نرخ خوراک از سوی شرکت پالایش و پخش وجود ندارد یا اعلام این نرخ ماه‌ها به طول می‌انجامد، بهتر است نرخ خوراک در بورس انرژی کشف قیمت شود. مبنای ارزش‌گذاری و اینکه شرکت‌های پالایشی ارزنده هستند یا خیر تا حد بسیار زیادی به نرخ خوراک آنها بستگی دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود که در این حوزه نرخ خوراک زودتر و به شکل ماهانه به شرکت‌های پالایشی ارائه شود. با وجود اینکه مشکلاتی در سر راه ارائه به‌موقع نرخ خوراک توسط شرکت پالایش و پخش وجود دارد ولی لازم است که هر چه سریع‌تر بروکراسی‌های موجود در این میان کاهش پیدا کند. اگر شرایط اعلام به‌موقع نرخ خوراک از سوی شرکت پالایش و پخش وجود ندارد یا اعلام این نرخ تا ماه‌ها به طول می‌انجامد بهتر است نرخ خوراک در بورس انرژی کشف قیمت شود و درواقع یک تخفیف 5 درصدی نیز در آن اعمال شود که با این حساب می‌توان بر این مبنا به طور شفاف برای شرکت‌های پالایشی نرخ را تعیین کرد. این مساله باعث می‌شود شرکت‌های پالایشی در سال‌های آینده مشکلاتی که امسال شاهد بودند را مجدد تجربه نکنند. اگر بخواهیم به تعدیل‌های مثبتی که در گروه پالایشی‌ها رخ داده، بپردازیم باید به پنج شرکت پالایشگاهی اشاره کنیم. در گزارش‌های اولیه این شرکت‌ها نسبت به گزارش اخیر، تعدیل چشمگیر مثبتی رخ داده است. به عنوان نمونه شپنا 51 درصد تعدیل مثبت، شتران 40 درصد مثبت، شاوان 123 درصد، شراز 55 درصد و شبندر نیز 65 درصد تعدیل مثبت داشته‌اند. موضوعی که مطرح می‌شود این است که آیا در آینده نیز مجدد شاهد چنین تعدیلات مثبتی خواهیم بود یا خیر؟ در تحلیل‌های بنیادی درآمدهایی مهم هستند که عملیاتی و تکرار شونده باشند. اگر به صورت‌های مالی این شرکت‌ها نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که بخشی از این تعدیلات به دلیل اثر برگشت ذخایر حاصل شده است. سال قبل به این دلیل که موجودی کالای این شرکت‌ها که نفت است به دلیل پاندمی کرونا از اواخر سال 98 این محصول سیر نزولی به خود گرفته بود. بر این اساس مجبور شدند بر مبنای استانداردهای حسابداری به اجبار کاهش ارزش موجودی کالای خود را به عنوان یک هزینه شناسایی کنند و بابت آن یک ذخیره نیز در نظر بگیرند. امسال با توجه به افزایش قیمت نفت این شرکت‌ها می‌توانند مجدد موجودی کالای خود را به نحویی بررسی کنند و با توجه به قیمت روز آن ذخایر را برگشت بزنند که عملا بخشی از این تعدیل‌های مثبت به خاطر برگشت ذخایری بوده است که سال مالی قبل به عنوان هزینه‌ها در نظر گرفته شده بود. در واقع این اتفاق یک اتفاق تکرار شونده نیست و برگشت ذخایر فقط به دلیل شرایط گفته شده صورت گرفته است.
اگر وضعیت پالایشگاه‌ها را با در نظر گرفتن برگشت ذخایر در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که شرکت‌ها سود کمتری حاصل کرده‌اند به عنوان نمونه شپنا از تعدیل مثبت 51 درصدی خود به 25 درصد، شتران از 40 درصد به 25 درصد، شاوان از 123 درصد به 91 درصد، شراز از 55 درصد به 2 درصد و شبندر نیز از 65 درصد به 19.5 درصد تعدیل مثبت می‌رسند. یعنی در واقع این پالایشگاه‌ها هیچ تعدیل مثبتی از خوراک و عملیات اصلی خود نداشته‌اند. همچنین اگر تعدیلی هم که در اثر برگشت ذخایر ایجاد شده را از سودهای اعلام شده حذف کنند عدد درست و قابل اتکایی به دست می‌آید.
