فردین آقابزرگی
دو سناریو در رابطه با برجام وجود دارد، اولین سناریو این است که اگر برجام احیا شود گشایش‌های اقتصادی از جمله تسهیل و ترمیم مواد اولیه شرکت‌ها و استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات بهتر در فرآیند طرح‌های توسعه شرکت‌ها برای بهبود تولید رخ می‌دهد و در نهایت عملکرد سود و زیان شرکت‌ها با فرض عدم تغییر قیمت‌های کامودیتی و نفت افزایش پیدا می‌کند. با احیای کامل برجام و کاهش کم قیمت دلار اهالی بازار سرمایه نباید نگران شوند، چون این کاهش قیمت دلار کوتاه‌مدت است و در کل، این کاهش به افزایش سود و صادرات شرکت‌های بورسی منجر می‌شود. یعنی سهولت در فرآیند تولید که به واسطه برداشته شدن تحریم‌ها اتفاق می‌افتد، منجر به افزایش صادرات و سود شرکت‌ها می‌شود، با فرض برداشته شدن تحریم‌ها هزینه اولیه شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند و یک فضایی در مقابل اقتصاد کشور ما برای افزایش صادرات به وجود می‌آید، در نهایت با پذیرش این سناریو که برجام احیا شود باعث کاهش نرخ ارز و افزایش سود شرکت‌ها می‌شود، حتی اگر سود شرکت‌ها افزایش پیدا نکند در جای خود درجا می‌زند، ولی کاهش پیدا نمی‌کند. شاخص و سطح عمومی قیمت‌ها درسال ۱۳۹۹ و قبل‌تر نرخ ارز است، بنابراین بازار با فرضیه اتفاق برجام ثبات نسبی را تجربه می‌کند. اما در مقابل سناریو اول که احیای برجام بود و ثمرات خوبی را برای اقتصاد و شرکت‌ها داخل بازار سرمایه داشت یک سناریوی دیگر نیز وجود دارد که مثل سال‌های قبل که بسیاری حرف از برجام زده شد، اما احیا و برداشته شدن تحریم‌ها اتفاق نیفتاد، به همین علت مردم نسبت به این موضوع حساسیت کمتری نشان می‌دهند، در این سناریو دوم می‌توانیم بگوییم که سهامداران و تمامی فعالان بازار سرمایه و مردم در هاله‌ای از ابهام قرار دارند، که نمی‌دانند چه اتفاقی قرار است رخ دهد آیا مثل سال‌های گذشته برجام و تحریم‌ها باقی می‌ماند یا برداشته می‌شود، همه مردم در انتظار و ابهام هستند. در سال‌های گذشته تفاهم‌هایی که در مسائل هسته‌ای یا از این قبیل موارد رخ داده، موفقیت‌آمیز نبوده است لذا سناریو دوم مقایسه می‌کند عملکرد گذشته را که یک فرسایشی در زمان برگزاری جلسات همراه با ابهامات زیاد به ترتیبی که نه تولید‌کننده نه 1+5 هیچیک بازیافت ملموسی را از این مذاکرات دریافت نمی‌کنند و از لحاظ ظاهری و تبلیغاتی القای کاهش نرخ دلار را در حقیقت انجام می‌دهند و نکته قابل توجه این است که دیگر مردم حساسیت‌شان را نسبت به این مذاکرات از دست داده‌اند، اما اگر ۸ سال پیش بود، بلافاصله بعد از برگزاری نشست قیمت دلار کاهش پیدا می‌کرد، اما این حساسیت از بین رفته است. پس با جمع‌بندی به این نتیجه می‌رسیم که دو سناریو پیش رو است، اول فرض پذیرش برجام که باعث صرفه‌جویی‌های اقتصادی و افزایش صادرات می‌شود و سناریو دوم حالت انتظار و ماندن تحریم‌ها است، که در این سناریوی دوم ریسک‌های اقتصادی افزایش پیدا می‌کند، چون ابهام از آینده بسیار است و همه کسب و کار‌ها منتظر هستند تا نتیجه نهایی این برجام مشخص شود و همه بازار‌ها در جای خود درجا می‌زنند. به نظر بنده سناریو دوم محتمل‌تر است برای مثال بعد از مذاکراتی که کره شمالی با ترامپ و امریکا انجام داده، حتی برای اولین‌بار که ترامپ در خاک کره شمالی ملاقات حضوری داشت، اما هیچ کشتی محصولات کشاورزی وارد خاک این کشور نشد؛ برهمین اساس احتمال وقوع سناریوی دوم را بیشتر می‌دانیم.
