امان‌الله قرایی
امروزه در جامعه با کاهش اعتماد اجتماعی مواجه هستیم، اتفاقی که می‌تواند تاثیرات منفی را بر زندگی افراد یا جامعه بر جای بگذارد، به‌طور کلی باید توجه داشت که به هنگام از بین رفتن اعتماد اجتماعی تعاملات میان افراد به طرز معناداری کاهش می‌یابد که این خود نشان از نبود سلامت روحی و روانی در جامعه دارد.کاهش اعتماد اجتماعی یکی از مولفه‌های گذر از جامعه سنتی به جامعه رو به پیشرفت است، چرا که در این جوامع سطح اعتماد یا احساسات مردم نسبت به همدیگر یا جامعه کاهش می‌یابد. این در حالی است که می‌توان با ایجاد شفافیت، اصلاح در ساختار، نگرش نهادها و سازمان‌ها تا حد زیادی اعتماد از دست رفته را به مردم بازگرداند. فاکتور اصلی امنیت بحث اعتماد است، یعنی فرد بتواند افراد اطراف خود را امین، قابل ارجاع و با صداقتی بداند که این موارد باعث می‌شود، فرد اعتمادی به اینگونه افراد داشته باشد که این خود می‌تواند زمینه ساز ایجاد اعتماد شود. در برخی از موارد افرادی که بدبینی و سوءظن دارند، احتمال دارد که نسبت به اطرافیان خود بدبین شوند که البته تعداد این افراد اندک است.
به‌طور کلی زمانی که افراد دچار بدبینی می‌شوند، ناشی از عدم صداقت میان افراد و جامعه است، اگر فرد اعتماد کند و نتیجه مثبتی از آن نبیند، به‌طور طبیعی دچار بدبینی و بی‌اعتمادی می‌شود. نداشتن صداقت و شفافیت فاکتور اصلی در نبود اعتماد میان افراد و جامعه است، چرا که در صورت نبود شفافیت در جامعه و تحقق نیافتن برنامه‌های از پیش تعیین شده خود می‌تواند در از بین رفتن اعتماد اجتماعی تاثیرگذار باشد. به‌طور حتم هرگاه اعتماد اجتماعی میان افراد از بین برود به مرور زمان این بی‌اعتمادی به سوی جامعه نیز روانه خواهد شد. به عنوان مثال در چند سال اخیر شاهد ایجاد عدم امنیت اقتصادی در جامعه هستیم که این اثر روانی گسترده‌ای را در میان مردم نیز برجای گذاشته است. الگوبرداری اجتماعی همیشه در جوامع وجود دارد، به این معنا که هر گاه در جامعه فردی الگو می‌شود، دیگران از آن پیروی می‌کنند و در هر شرایطی سعی دارند که خود را با او همسو کند، چرا که این افراد احساس خوب در مردم ایجاد می‌کنند. در نتیجه این هیجان مثبت باعث اعتماد بی‌کم و کاست مردم به سلبریتی‌ها می‌شود و چنانچه این افراد فراخوانی را بدهند تعداد بسیاری از مردم آن را قبول می‌کنند. اگر صداقت در گفتار و اعمال این افراد وجود نداشته باشد و وعده‌های آنها تحقق نیابد، به‌طور حتم اعتماد مردم به‌شدت آسیب خواهد دید، چرا که
اگر مردم هیجانات مثبت خود را خرج این افراد کنند و با صداقت و درستی وعده‌ها مواجه نشوند، شدت آسیب اعتماد مردم به مراتب بیشتر خواهد بود. در واقع حذف اعتماد اجتماعی باعث از بین رفتن مشروعیت نظام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خواهد شد. اعتماد اجتماعی یک نوع فرآیند میان افراد جامعه و سازمان‌ها است. باید توجه داشت که اعتماد اجتماعی می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر میزان روابط اجتماعی که افراد با یکدیگر دارند، تاثیرگذار باشد. زمانی که تعاملات اجتماعی دچار خلأ و اشکال می‌شود. به عنوان مثال هر گاه مشروعیت و مقبولیت‌هایی که مردم از نهادها و سازمان‌های دولتی دارند بنا به هر دلیلی از بین برود. به‌طور حتم شاهد کاهش اعتماد اجتماعی خواهیم بود. با از بین رفتن اعتماد اجتماعی شاهد از بین رفتن مشارکت‌های مردمی نیز خواهیم بود که این خود می‌تواند آثار منفی را در جامعه به همراه داشته باشد. کاهش اعتماد اجتماعی می‌تواند زمینه ساز از بین رفتن انضباط اجتماعی شود به عبارت ساده‌تر اگر این سرمایه اجتماعی از بین برود، دیگر نمی‌توان انتظار خدمات‌رسانی‌ها اجتماعی را نیز داشت.
