بورس و تجربه‌های تازه

رضا غنی‌پور

این روزها بار دیگر شاهد کاهش ارزش سهام در روزهای گذشته بودیم که با توجه به انتخاب بایدن در امریکا، امری قابل پیش‌بینی بود. احتمالا شما هم این مطلب را شنیده‌اید که همه‌چیز در قیمت‌ها خلاصه می‌شود. این جمله کوتاه برای فعالان بازارهای مالی، عبارتی آشناست. «شاخص‌کل بورس تهران افت قابل توجهی به ثبت رساند.» اما این‌بار در کنار بازار سهام شاهد ریزش قیمت در بازار‌های موازی نیز هستیم. وضعیت سایر بازارها پس از انتخابات امریکا، تجربه‌ای است که بازار سهام آن را دو ماه قبل‌تر به تصویر کشیده است. اگر در خاطرتان مانده باشد، بازار در زمان دلار 32 هزار تومانی هیچ رشد و واکنش مثبتی به این موضوع نداشت. بر اساس این داده‌ها، می‌توان ارزیابی کرد بازار در نیمه اول سال با دلار 20 هزار تومانی سامانه نیما هماهنگ بود و در نیمه دوم سال هم با دلار نیمایی در همین محدوده معاملات خود را ادامه خواهد داد. اما کماکان هیجان نقد کردن دارایی‌ها وجود دارد و این هیجان تاکنون نگذاشته که بازار به روند متعادلی برسد. البته ریسک سیستماتیک تا حدود بسیار زیادی کمتر شده است و  معامله‌گران بازار سهام از مدت‌ها قبل اثرات احتمالی نتایج انتخابات امریکا را در جریان دادوستد‌های خود در نظر گرفتند و به اصطلاح بازار پیشخور شده بود. اما اتمسفر کلی فروش از نظر روانی امادگی خرید و افزایش قدرت خریدارها را نمی‌دهد. سناریوی منفی برای بازار سرمایه این است که فرایند تصمیم‌گیری‌های اقتصادی برای مدت زمان طولانی‌تری مبهم باقی بماند. این چشم‌انداز منفی در بازار سرمایه زمانی کامل می‌شود که دلار هم گارد نزولی بیشتر گرفته و به زیر 20 هزار تومان سقوط کند. شاید برخی تصور کنند، حضور ترامپ برای بازه زمانی کوتاه‌مدت برای بازار خوب بود اما واقع آن است که در بلندمدت همه بازنده این بازی می‌شدند. بازار با افت هفته‌های گذشته و در صورتی که دلار از محدوده‌های 20 هزار تومان گفته شده پایین‌تر نیاید به نقطه تعادل خود رسیده است. اما بازار هنوز نیاز به زمان دارد و باید در نظر گرفت که نوسان بازار به دلیل مسائل سیاسی نوسان‌هایی کم‌عمق و نه چندان پایدار هستند. فعلا شاهد حرکت‌ها و رفتارهای هیجانی در بازار هستیم. در این شرایط برخی از سهامداران ترجیح می‌دهند دارایی خود را به سپرده بانکی یا حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمدثابت تبدیل کنند. با این وجود باید به یاد داشت که با توجه به اصلاح سنگین بورس در سه ماه گذشته، نسبت p بر‌ e بازار سرمایه به‌شدت کاهش یافته است و به محدوده منطقی خود رسیده و این در حالی است که دیگر بازارهای موازی همانند خودرو و مسکن که با نرخ دلار بالاتر از 30 هزار تومان ارزش‌گذاری شده بودند، همچنان می‌توانند میزبان کاهش قیمت بیشتری باشند.در حال حاضر P/E اینده نگر بازار حدود 10 و به محدوده نرمال رسیده است، حتی برای شرکت‌های سودساز این نسبت در محدوده‌های 6 قرار دارد.

نگرانی دیگر این روزهای بازار در تصمیمات بانک مرکزی پنهان است. این شایعه شنیده شده که بانک مرکزی برای کنترل تورم به دنبال افزایش نرخ سود بانکی است که باعث می‌شود همه بازار‌ها دچار رکود شوند. در مورد بازار‌های جهانی اما رییس‌جمهوری بایدن به نفع بازار کامودیتی‌ها خواهد بود. به‌طور سنتی دموکرات‌ها معتقد به تزریق نقدینگی برای حمایت از بازارها هستند و همچنین تاکید بر بالا نگه داشتن تورم دارند. به نظر نمی‌رسد که پیروزی بایدن باعث شود اوضاع بدتر یا بهتر شود. در برخی فاکتورها شرایط بهتر و در برخی فاکتورها بدتر خواهد بود اما بازار منطقا به نقطه تعادلی رسیده و بر همین اساس نباید نگران بود و عجولانه رفتار کرد.