عادل طالبی٭
در سال‌های گذشته، وارد شدن به فضای اینترنتی تبدیل به الزام شده است، اما بسیاری از کسبوکارهای سنتی در برابر آن مقاومت کردند ولی حالا که ویروس کرونا به کشور وارد و بحث دورکاری مطرح شده است، توسعه آن جدی‌تر دنبال می‌شود. ایران در حوزه توسعه کسبوکارهای اینترنتی عقب مانده است. بر اساس آمارهای موجود تقریبا پنج درصد از گردش مالی در این حوزه به خریدوفروش و معاملات خرد مربوط می‌شود که این عدد باید به بالغ بر ۱۵ درصد برسد. شیوع کرونا مصائب و دشواری‌های زیادی ایجاد کرد، اما سیگنال مهمی برای کسبوکارهای سنتی داشت. سال‌هاست که حضور در فضای مجازی از یک انتخاب به یک الزام تبدیل شده. شاید در سال‌های ۸۰ تا ۸۲ یک انتخاب داشتیم که در فضای مجازی حضور داشته باشیم یا خیر؛ ولی از سال ۱۳۹۱ به بعد حضور در فضای مجازی به الزام تبدیل شد و البته کسبوکارهای سنتی به این سمت حرکت نکردند و تمایلی به حضور در فضای مجازی نداشتند. دلیل بی‌رغبتی کسبوکارهای سنتی به حضور در فضای مجازی، هزینه‌های بالای راه‌اندازی کسب‌وکارها در فضای مجازی است، اما شیوع ویروس کرونا به آنها نشان داد که مجبورند تغییر را بپذیرند و وارد فاز تغییر شوند. متاسفانه اگرچه ویروس کرونا وارد کشور شد، اما به عنوان کاتالیزوری برای رشد و توسعه کسبوکارهای اینترنتی عمل کرد و می‌توان امیدوار بود که در سال ۱۴۰۰ اثرات این تغییرات را ببینیم و با محرکی که ایجاد شده، شاهد رشد خوبی خواهیم بود. بسیاری از پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که حداقل پنج سال طول می‌کشد تا رشد گردش مالی در حوزه معاملات اینترنتی از پنج به ۱۵ درصد برسد، همان‌طور که دو تا سه سال طول کشید که این میزان از سه به پنج درصد برسد. اما با شرایط موجود ظرف دو سال آینده به‌راحتی به گردش مالی ۱۵ درصد در کسبوکارهای اینترنتی خواهیم رسید. یکی دیگر از چالش‌های شیوع کرونا، موضوع دورکاری است. خود من به عنوان کسی که از سال ۱۳۷۲ برنامه‌نویس بودم و از سال ۱۳۷۸ در زمینه کسب‌وکار آنلاین شرکتی راه‌اندازی کرده‌ام، تاکنون نتوانستم موضوع دورکاری را مدیریت کنم که دلیل آن وجود چالش‌های متعدد در حوزه‌های مختلف است. ما نیاز به آموزش و یادگیری داریم چون در گذشته نه آموزش دیدیم و نه تمرین کردیم و این عدم تمرین و تداوم برنامه‌ها، ما را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. البته چالش‌های دورکاری مختص ایران نیست، بلکه تمام دنیا با آن مشکل دارد. ولی می‌توانیم با این تمرین‌ها به تدریج یاد بگیریم که چگونه به سمت آنلاین بودن و دورکاری حرکت کنیم. چالش‌های موجود شامل جنبه‌های اخلاق حرفه‌ای، مسوولیت‌پذیری، کنترل و بهره‌برداری قانونی می‌شود. یکی از این مشکلات این است که ما در زمینه دورکاری و بیمه قوانین نداریم و در سه ماه گذشته بازرس بیمه به سراغ شرکت‌ها نرفته است، همه این مشکلات را به کناری بگذاریم خودمان هم در اجرای دورکاری مناسب و در تعریف حد و حدود آن هم مشکل داریم. از طرفی باید توجه داشت که الزاما همه مشاغل مانند نانوایی، کشاورزی، تعمیرکار خودرو، اپراتور پمپ بنزین مشمول دورکاری نمی‌شوند. دورکاری حد و حدودی دارد و در این زمینه غلو می‌شود. قرار نیست همه دورکار شوند، بلکه قرار است برای همه کسب‌وکارهایی که امکان انجام آنها از راه دور وجود دارد، دورکاری اجرایی شود.
٭دبیر انجمن صنفی کسبوکارهای اینترنتی تهران
