فائزه طاهری
مدت‌های زیادی کاربران و مشترکان اپراتورها، از هزینه‌های بالایی که صرف تماس و پیامکشان می‌شد شاکی بودند؛ به‌خصوص مشترکان اعتباری گله می‌کردند از اینکه بسته‌های اعتباری که می‌خرند، زود تمام می‌شود و در این میان، اعتراض‌ها را به سمت اپراتورها روانه می‌کردند و آنها را به شارژخوری متهم. آن زمان شاید کمتر کسی اسم خدمات ارزش افزوده به گوشش خورده بود، البته در تلویزیون بارها و بارها با این عبارات روبرو می‌شدند که: «برای کمک به تیم محبوبتان این کد را به همراه ستاره‌مربع ارسال کنید.»، «برای اینکه هر روز یک بیت از شاعر مورد علاقه‌تان دریافت کنید، کد مورد نظر را با ستاره‌مربع بفرستید.»، «اگر می‌خواهید اطلاعات به‌روز معماری را بدانید، کد ستاره‌مربع را ارسال کنید» و نمونه‌های بسیاری از این دست. این خدمات، همان خدمات ارزش افزوده هستند که حالا در اخبار با عنوان VAS یاد می‌شوند و البته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به این خدمات، ستاره‌مربع هم گفته بود. خدمات ارزش افزوده، بر بستر اپراتورهای تلفن همراه ارایه می‌شود اما شرکت‌هایی هستند که این خدمات را ارایه می‌کنند. این خدمات فراتر از خدمات پایه اپراتورها از جمله تماس و پیامک قرار گرفته و گستره زیادی دارد که از مسابقات و رای‌گیری، تبلیغات موبایلی، پخش یا دانلود موسیقی، بازی آنلاین و اطلاع‌رسانی در حوزه‌های مختلف را شامل می‌شوند. در سال‌های گذشته اگرچه از این نوع خدمات، استفاده‌های بسیاری شده، اما آنچه موجب شد مسوولان وزارت ارتباطات وارد این حوزه شوند، سوءاستفاده کلاهبرداران و شرکت‌های مختلفی بود که بدون آگاهی مردم، آنها را عضو هر یک از این سرویس‌ها می‌کردند که بعضا روزانه از 500 تا 1000 تومان برایشان هزینه داشت و مشترک بی‌خبر، یا با تمام شدن زودهنگام شارژ روبرو می‌شد یا آخر ماه، با قبضی خلاف معمول و گرانتر از همیشه مواجه می‌شد.
اما امروز کمتر کسی است که اسم خدمات ارزش افزوده به گوشش نخورده باشد؛ خدماتی که قرار بوده در راستای رفع نیاز مردم و سرگرمی ارایه شود و اما حالا معلوم شده بعضی از شرکت‌های فعال در این حوزه، به اسم خدمت، به تعبیر وزیر ارتباطات، یک باند اختاپوسی تشکیل داده و شیره جان مردم را مکیدند تا اینکه دیگر صدای آنها درآمد. دروافع با افزایش اعتراضات، از وزارت ارتباطات تا سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی، پیگیر تخلفات خدمات ارزش افزوده شدند تا جایی که مشخص شد در سه سال گذشته، رقمی بالغ‌بر 2600 میلیارد تومان از جیب مردم برای این سرویس‌ها هزینه شده، رقمی که البته به ادعای شرکت‌های ارزش افزده، تا 13 هزار میلیارد تومان هم رسیده است. با آگاهی مردم از این شیوه نامعمول کسب درآمد، وزیر ارتباطات اعلام کرد که این‌بار با شماره‌گیری ستاره‌مربعی دیگر، موسوم به ستاره800مربع، از میزان هزینه‌ای که در حوزه خدمات ارزش افزوده صرف کرده‌اند، آگاه شوند و همین موضوع منجر به شکایت یک میلیون و 200 هزار نفر از این خدمات شد. پیگیری کلاهبرداری‌های وس موجب شد کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مصوبه 300 موسوم به پایان وس را تصویب کند که به موجب آن، هرگونه جمع‌آوری مبالغ بابت خدمات ارزش افزوده برای مشترکان تلفن ثابت و همراه پس‌پرداخت (دایمی) و پیش‌پرداخت (اعتباری) صرفا باید از محل اعتبار خدمات ارزش افزوده انجام شود و همچنین دارنده پروانه موظف است پس از دریافت درخواست خدمات ارزش افزوده از سوی مشترک، شرح خدمات، هزینه و زمان استفاده آن را به مشترک اطلاع دهد. اگرچه از زمانی که آذری جهرمی عزم خود را برای مقابله با کلاهبرداری‌های ارزش افزوده نشان داد، هجمه‌های بسیاری به او شد، عده‌ای سنگ‌اندازی کردند و برخی شرکت‌ها و کسب‌وکارها از کاهش درآمدهایشان با تعطیلی خدمات ارزش افزوده سخن گفتند و حتی بعضی از نمایندگان مجلس هم نسبت به حذف همیشگی خدمات ارزش افزوده انتقاداتی را وارد کردند، اما امروز با آگاهی مردم از نحوه لغو کردن خدمات اجباری ارزش افزوده که قرار بوده اختیاری باشد، بسیاری از این آمار کم شده است و از زمان اجرایی شدن مصوبه موسوم به پایان وس از 19 خرداد تاکنون، کمتر از 100 هزار بسته به اختیار مشترکان فعال شده است. هرچند این آمار با یک میلیون و 200 هزار شکایتی که از حوزه خدمات ارزش افزده شده، فاصله بسیاری دارد، اما ادامه تمایل کاربران به استفاده از خدمات ارزش افزوده، نشان می‌دهد کسب‌وکارها و شرکت‌های متولی وس، درصورتی که خدمات شفافی داشته باشند، بدون اینکه لازم باشد همچون گذشته به روش‌های کلاهبردارانه و ناآگاهی کاربران متوسل شوند، می‌توانند با ارایه خدمات جذاب و تلاش برای رفع نیازهای مردم، آنها را به دریافت این سرویس‌ها ترغیب کرده و به جای درآمدهای نامشروع، درآمدی به روش صحیح داشته باشند.
