عبدالله یونس‌آرا
کارشناس ارشد اقتصاد انرژی
به دنبال ادامه شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، اوپک تصمیم خود برای کاهش عرضه نفت خام را دنبال می‌کند اما آنچه در این خصوص مطرح است اینکه باتوجه به روند شیوع ویروس کرونا، تصمیم اوپک برای کاهش عرضه نفت صرفا در کوتاه‌مدت می‌تواند بر قیمت‌ها اثر گذاشته و تنها یک آرامش نسبی موقتی برای بازار ایجاد کند. در واقع تصمیم کاهش عرضه نفت اوپک صرفا بر مولفه‌های روانی تاثیرگذار بوده و مبتنی بر واقعیت بازار جهانی نخواهد بود. در حال حاضر متقاضیان اصلی نفت در بازارهای جهانی شامل کشورهای صنعتی و توسعه یافته اروپایی و برخی کشورهای آسیایی از جمله هند هستند که هنوز این کشورها چندان درگیر کرونا نشدند. اما در صورت شیوع کرونا در این کشورها و تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد آنها، دیگر نمی‌توان صرفا با کاهش عرضه نفت به بازار، به دنبال جلوگیری از کاهش قیمت نفت بود.
در حال حاضر چشم‌انداز مشخصی برای برگشت شرایط دنیا به روال عادی و از درمان کرونا وجود ندارد، برخی برآوردها حاکی از آن است که عرضه و تجاری‌سازی نخستین نسل واکسن این ویروس تا تابستان به طول می‌انجامد که این بدان معناست حداقل تا آن زمان با تداوم شرایط فعلی روبرو خواهیم بود. بنابراین تا آن زمان باید شاهد کاهش تقاضای حمل‌ونقل به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مصرف فرآورده‌های نفتی بود که این مساله بر تقاضای کل تاثیرگذار است.
اما مساله دیگر در خصوص تاثیرگذاری یا عدم تاثیرگذاری تصمیمات اوپک بر قیمت جهانی نفت، موضوع همراهی همه اعضا با یکدیگر برای اجرای یک تصمیم است. تجربه نشان داده که در برخی موارد تمامی اعضا به تصمیماتی که توسط اوپک اتخاذ می‌شود در عمل پایبند نمی‌مانند، این مساله از آن روست که عمده کشورهای عضو این سازمان به صورت مستقیم به درآمدهای نفتی خود وابستگی مستقیم دارند و به همین دلیل براساس تحولات بازار، تصمیمات خود را تغییر می‌دهند.
یکی از مسائلی که همزمان با کاهش قیمت نفت در جهان مطرح است؛ افزایش عرضه نفت امریکاست اما در این خصوص نیز باید عنوان کرد که در صورت تداوم کاهش قیمت نفت، تولید برای برخی از شرکت‌های امریکایی نیز همراه با زیان خواهد بود. در حال حاضر بخش عمده نفت خام تولید شده توسط امریکا با قیمت تمام شده بالاتری نسبت به نفت‌های خام سنتی حاشیه خلیج‌فارس یا روسیه همراه است. براین اساس اگر قیمت فروش نفت تا حدود 30 دلار کاهش پیدا کند، ممکن است برخی از تولیدکنندگان نفت امریکا، تولید خود را متوقف کنند زیرا عملا امکان رقابت با نفت تولید شده در خاورمیانه که هزینه تمام‌شده آن بسیار پایین‌تر است را نخواهند داشت.
با همه اینها آنچه که امروز در حوزه بازار نفت حائز اهمیت است اینکه؛ تا زمانی‌که اقدام موثری در جهت کنترل ویروس کرونا صورت نگیرد، نمی‌توان چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای به وضعیت نفت داشت. به ویژه اگر متقاضاین اصلی نفت همچون اروپای غربی و هند نیز درگیر شیوع گسترده این ویروس شوند، باید انتظار کاهش بیشتر قیمت نفت در بازارهای جهانی و تنزل قابل ملاحظه تقاضای جهانی را داشت. حتی در خود امریکا نیز باوجود ورود کرونا، هنوز چشم‌اندازی از میزان تاثیرگذاری آن بر اقتصاد این کشور وجود ندارد. باید دید که نحوه کنترل و مدیریت ویروس کرونا در غرب و آسیایی که هنوز درگیر این معضل نشده، چگونه خواهد بود. می‌توان پیش‌بینی کرد که عملا ظرف چند ماه آینده راهکاری برای کنترل این ویروس وجود نداشته و احتمالا تا حدود سه ماه آینده باید شاهد ادامه این شرایط و به تبع آن کاهش قیمت نفت بود، گرچه از این پس شیب کاهش قیمت نفت کمی آرام‌تر خواهد بود. با همه اینها می‌توان عنوان کرد که احتمالا به رغم ادامه شیوع کرونا، قیمت نفت از یک حدی بین 25 تا 30 دلار پایین‌تر نرود که البته همین نفت 25 تا 30 دلاری یک سناریوی بدبینانه است. این سناریو در حالی محقق می‌شود که هند، غرب اروپا و شمال امریکا نیز با شیوع گسترده کرونا مواجه شوند.
