اقتصاددان قوی؟

 آدام رابرتز – نیویورک تایمز   

ترجمه: منصور بیطرف

نارندرا مودی، ‌نخست‌وزیر هند دیدگاه‌هایی قوی به اقتصاد دارد. مودی زمانی که در مقابل جمعیتی از بزرگان، ‌سرمایه‌گذاران و روزنامه‌نگاران در دهلی‌نو سخنرانی می‌کرد، اظهار داشت که «اقتصاددان بزرگی» نیست. با این‌حال او مکررا یک دورنمای اقتصادی را برای هند ترسیم کرد که آن کشور را به یک قدرت تولید‌کننده جهانی تبدیل کند. او گفت که سرمایه‌گذاران باید به سمت «ساخت هند» هجوم ببرند و مدعی شد که رهبری قوی او در رقابت اقتصادی آنقدر به جلو می‌رود به‌طوری که تا سال 2022 حدود 100میلیون شغل صنعتی جدید ایجاد خواهد شد.

مودی در دوران انتخابات نخست‌وزیری سال 2014، «مانهومان‌سینگ» نخست‌وزیر وقت را به خاطر قصور اقتصادی به تمسخر می‌گرفت. او با عصبانیت می‌گفت که سینگ - دارای دکترای اقتصادی از دانشگاه آکسفورد است و معمار آزاد‌سازی اقتصاد هند در اوایل 1990 بود - نمی‌تواند جلوی افزایش قیمت پیاز را بگیرد، نه رشد اقتصادی داشته  و نه ایجاد شغل کرده است؛ دو موضوعی که باعث نگرانی مردم بود.

بعدها مودی که نخست‌وزیر شده بود به من گفت که عملکرد اقتصادی هند در دوران سینگ شرم‌آور بود. (در حقیقت رکورد سینگ بسیار خوب بود: در 10سال دوره سینگ رشد اقتصادی به‌طور متوسط 7.8درصد در سال بود.) مودی به من گفت که دنیا دارد می‌بیند که ««I» (حرف اول هند) در بریکس سنگین‌تر می‌شود،» به این معنا که هند دارد برزیل، ‌روسیه، ‌چین و آفریقای جنوبی را پشت سر می‌گذارد. او از اینکه تصویر هند را احیا کرده به خود می‌بالید.

بخشی از اقتصاد 2.3 تریلیون دلاری هند امروزه در موقعیت بهتری از سه سال پیش است - قیمت پیاز پایین آمده است، کسری بودجه کمتر شده است، کسب و کار با محدودیت‌های قرمز کمتری روبه‌رو می‌شوند، سرمایه‌گذاری خارجی دارد جذب می‌شود – در سه سال اول دوره مودی 160میلیارد دلار جذب شده در حالی که در سه سال اول سینگ این میزان 38میلیارد دلار بود- حتی اگر شرکت‌های هندی اکراه از جذب آن دارند.

مدیران کسب و کار محلی به‌طور آرام گلایه می‌کنند که هیچ کاری روی زمین نیست و تقاضای مصرف‌کننده هم کم است. بسیاری از زیرساخت‌ها و قطارهای باری نیاز به تعمیر دارند و باید بهبود پیدا کنند. بانک‌ها بدهکارند و بدون هیچ اصلاحی قادر به قرض دادن نیستند.

تقریبا هیچ شغل جدیدی در دوره مودی ایجاد نشده است. اقتصاددانان می‌گویند که در اواخر دوره سینگ حداقل 400هزار شغل در سال اضافه شده بود. در سه سال آخر دوره سینگ، ‌از سال 2011 تا 2014، ‌به‌طور متوسط سالانه 579هزار شغل اضافی در هند ایجاد شده بود.

با توجه به اینکه هر ماه باید برای یک میلیون نفر در هند اشتغال ایجاد شود این عدد خیلی کم به نظر می‌آمد. اما در دوره مودی نرخ ایجاد اشتغال حتی پایین‌تر هم آمد در اصل به صفر رسید. داده‌های سال 2015، ‌آخرین سالی که داده‌های آن در دسترس است، نشان می‌دهد که کمی بیش از 100 هزار شغل به اقتصاد هند اضافه شده است. برخی رهبران کسب و کار در عرصه عمومی با خنده می‌گویند که «خداوند باریتعالی» مودی را فرستاده و «عقل» او را هم برکت داده است. این باعث شده که آقای مودی تشویق شود تا نسبت به نقش خودش فکر کند که وظیفه مهمی را در پیش دارد. او 13 سال فرمانداری ایالت گجرات را به یاد می‌آورد که سرمایه‌گذاران را با پیشنهادهای زمین و جذاب تشویق کرد تا کارخانجات خود را در آنجا بنا کنند. او اغوا شده بود که نسبت به کشور 1.3میلیارد نفری هم همین فکر را کند که می‌شود آن را به همان شیوه اداره کرد.

سمت و سوی سیاست مودی را می‌توان «اقتصاد مرد قدرتمند» نامید – ایده‌یی که وعده‌های غالب رهبر بسیار پرقدرت‌تر از معضلات اقتصادی، ‌پیچیده و عمیق است.

متخصصانی که جرات دارند با این سیاست توافق نداشته باشند در دسترس نیستند و کنار هستند. در ماه نوامبر گذشته، زمانی که مودی برای مقابله با فساد تصمیم گرفت تا اکثر اسکناس‌ها را از چرخه خارج کند، ‌اقتصاددانان هشدارهای زیادی دادند که یک تکانه وحشتناکی رخ خواهد داد. اتفاقی که امسال رخ داد «خارج کردن پول» ‌به‌طوری که به بسیاری از کارگران پرداختی‌ها صورت نگرفت و مصرف‌کنندگان هم در خرج کردن تعلل کردند.

آمارهای رسمی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در سه ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال قبلش معادل 6.1درصد بود که برای اقتصاد فقیر و بزرگی مانند هند که می‌تواند کارهای زیادی انجام دهد خیلی پایین است. همچنین این نرخ، پایین‌تر از زمانی است که سینگ دفتر نخست‌وزیری را ترک کرد.

در حال حاضر شرایط اقتصاد جهانی به‌طور قابل توجهی خوش‌خیم است. قیمت نفت بیش از نصف قیمت سال 2014 یعنی زمانی که مودی به قدرت رسید، است. اینها برای هند که یک وارد‌کننده بزرگ نفت است بسیار حیاتی است. باران‌های موسمی تقریبا آرام شده است. با این‌حال، داستان اخیر هند بسیار ناآرام است.

مودی، مردمی باقی مانده، ‌بخشی از آن به خاطر آن است که اپوزیسیون هند ناامید است و بخشی دیگر به این خاطر که بسیاری از هندی‌ها گزافه‌گویی‌های او را دوست دارند. ملی‌گرایان طوری از کشورشان حرف می‌زنند که به‌زودی به عنوان یک ابرقدرت نوظهور معروف‌تر از چین خواهد شد. درست همانطور که مقامات راه‌آهن از قطارهای «فوق سرعت» حرف می‌زنند یا مجریان چاپلوس که «مودی را نخستین نخست‌وزیر دوره اول 24x7» می‌نامند، ‌چنین ادعاهایی به افراط رسیده است.

وعده‌های اقتصادی آقای مودی آنقدر خارق‌العاده است که به سختی می‌شود آنها را هضم کرد. او وعده داده که صدها میلیون کارآموز تربیت شده را برای رونق تولید راهی کارخانجات خواهد کرد. او گفته که در مدت کوتاهی به 600هزار روستای کشور شبکه‌های اینترنتی را متصل خواهد کرد. او وعده داده بود که رودخانه آلوده گنگ را پاک کند و 100میلیون توالت اضافی تا سال 2019 بسازد، او گفت که هند 100 شهر جدید «هوشمند» خواهد داشت و یک شبکه راه‌آهن بسیار پرسرعت. بانک جهانی هم این کشور را از 130 کشور دوستدار کسب و کار به رده 50 ارتقا خواهد داد.

چنین وعده‌هایی خیلی شجاعانه است اما تعداد کمی از آنها قابل تامل هستند و به مرد پرقدرت اقتصاد امکان اجرایی شدن را می‌دهد. دیدن شروع مالیات بر کالا و خدمات ملی بسیار خوب است. اما باید یک بازار تک ایجاد کرد که جایگزین تعداد زیادی از مالیات‌های محلی با مالیات ملی شود. امابه نظر می‌آید که سیستم اقتصادی با شش نرخ مالیات برای کالاهای مختلف خیلی پیچیده است و برخی در کسب و کار از اینکه ضعیف هم اجرا می‌شود گلایه دارند. یک قانون جدید برای ورشکستگی می‌تواند به سیستم مالی کمک کند. همین امر هم باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در برخی از بخش‌ها آسان‌تر شود.

به نظر می‌آید که در دوره نخست‌وزیری مودی  اتفاقات قابل توجهی نسبت به دوره سینگ نیفتاده است. باتوجه به آنکه قوانین کار همچنان محدود‌کننده است، ‌چندین شغل رسمی ایجاد شده است. هیچ‌کس جرات حرف زدن درباره ایجاد بازارهای آزاد در کشاورزی را ندارد چون حداقل پیامد آن عصبانی شدن روستانشینان است. هنوز بدون کمک سیاسی خرید زمین برای ایجاد کارخانه بسیار سخت است و هنوز در بسیاری از بخش‌ها از قبیل فولادسازی، ‌ساخت جت‌های جنگنده، ‌شرکت‌های دولتی بر شرکت‌های خصوصی غلبه دارند. آقای مودی هنوز برای حل چنین معضلاتی کار زیادی نکرده و صرفا به حرف زدن پرداخته است.

اما نگران‌کننده‌تر از اینها تبعات کاراکتر سیاسی مودی است. او باوجود تمامی خودنمایی‌های اقتصادی‌اش هرگز دیدگاه‌های ملی‌گرایانه هندویی خود را پنهان نکرده است. اعضای اقلیت‌های مذهبی از عدم تساهل رو به رشد هند می‌ترسند. خشونت‌های دسته‌جمعی افزایش یافته است. مودی که یک توییتر‌گذار فعال است برای مدت‌های طولانی ساکت مانده بود و تلاش کمی برای جلوگیری از خشونت‌ها کرد.

نزاع‌های فرقه‌یی و بی‌ثباتی یک موضوع دردسرساز برای اقتصاد شده است. اگر تصمیم‌های خودسرانه سیاسی بتواند کل صنایع را تهدید کند چه کسی می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند؟ حمله به تجارت گوشت گاو و بوفالو، ‌صنعتی را تهدید کرده است که برای بسیاری شغل ایجاد می‌کند و سال گذشته توانست 4میلیارد دلار برای صادرات هند درآمد ارزی درست کند.

تساهل هند و ‌کاراکتر سکولار، می‌تواند بستری را شکل دهد که روی آن اقتصاد قوی را ساخت. لازم نیست که شما اقتصاددان بزرگی باشید تا بفهمید تضعیف کردن بنیادها چقدر احمقانه است.