در جمعیت در حال تحصیل آموزش عالی کشور، ۸۰۰ هزار نفر شاغل و ۲۰۰ هزار نفر بیکار هستند؛ همچنین در بین ۷میلیون فارغ‌التحصیل سال ۹۴ نیز 3.7میلیون شاغل و ۹۰۰ هزار نفر بیکار هستند. به گزارش مهر، بیکاری فارغ‌التحصیلان در سال‌های اخیر از اهمیت خاصی برخوردار شده است. این موضوع زمانی به یک چالش اساسی تبدیل شد که کشور با رشد روزافزون جمعیت دارای تحصیلات عالی که به نوبه خود نتیجه افزایش بیش از حد ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بود، مواجه شد.
در عین حال افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، منجر به عدم تعادل بین فرصت‌های شغلی موجود و نیاز واقعی بازار کار و جمعیت فارغ‌التحصیل دانشگاهی شده است.
وزارت کار نیز در تازه‌ترین مطالعه و گزارش از وضعیت بازار کار جمعیت فارغ‌التحصیل دانشگاهی اعلام کرد: اغلب سیاسیون و بعضا کارشناسان در خصوص آمار تعداد دانش‌آموختگان دانشگاهی که تمایل به حضور در بازار کار دارند همواره دچار خطا هستند و می‌پندارند که تمام دانش‌آموختگان دانشگاهی وارد بازار کار خواهند شد در حالی که تعداد زیادی از آنان به ویژه زنان تمایلی برای فعالیت اقتصادی ندارند و تعداد زیادی هم همزمان با تحصیل به کار اشتغال دارند.
آیا همه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار و جویای کار هستند؟
بر اساس تازه‌ترین اطلاعات از وضعیت «بیکاری فارغ‌التحصیلان»، جمعیت فارغ‌التحصیل و در حال تحصیل دانشگاهی سال ۹۴ معادل ۱۱میلیون و ۸۰۰ هزار نفر برآورد شده است که از این میزان 4.8 میلیون نفر در حال تحصیل و ۷میلیون نفر نیز جمعیت فارغ‌التحصیل هستند.
از ۴میلیون و 800هزار نفر که در حال تحصیل هستند، حدود ۸۰۰هزار نفر (۱۷درصد) ضمن تحصیل دارای فعالیت اقتصادی بوده و شاغل هستند. همچنین بخشی از جمعیت در حال تحصیل و فارغ‌التحصیل دانشگاهی از نظر اقتصادی غیرفعال هستند و در جست‌وجوی شغل نیستند. بر اساس همین آمار در بین جمعیت ۷ میلیونی فارغ‌التحصیل، 3.7 میلیون نفر شاغل و ۹۰۰ هزار نفر بیکار هستند. ضمن اینکه 2.4میلیون نفر از فارغ‌التحصیلان در جمعیت غیرفعال اقتصادی قرار دارند که جزو جمعیت بیکار جویای کار محسوب نمی‌شوند.
۸۵۰هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی
بنا به آمار آموزش عالی در سال تحصیلی 94-93 تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی حدود ۸۵۰هزار نفر است و این باور اشتباه وجود دارد که همه این افراد به خیل افراد بیکار اضافه می‌شوند در حالی که بخشی از این افراد تمایلی برای ورود به بازار کار ندارند و از نظر اقتصادی غیرفعال هستند یعنی بیکار جویای کار نیستند.
۳۴درصد فارغ‌التحصیلان بیکار «جویای کار» نیستند
بر اساس بررسی انجام شده توسط پژوهشکده آمار ایران، حدود ۳۴درصد از افراد فارغ‌التحصیل عالی از نظر اقتصادی غیرفعال هستند. ۷۱درصد از افراد فارغ‌التحصیل عالی غیر فعال را زنان و ۲۹درصد را مردان تشکیل می‌دهند. ۳۲درصد از این افراد دارای مدرک کاردانی، ۶۲درصد دارای مدک کارشناسی و ۶ درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر هستند.
با استفاده از این نتایج می‌توان گفت از ۷ میلیون نفر فارغ‌التحصیل عالی که از آمارگیری نیروی کار سال ۱۳۹۴ برآورد شده است، حدود 2.4 میلیون نفر از نظر اقتصادی غیر فعال هستند که از این تعداد 1.7 میلیون نفر به زنان و ۷۰۰هزار نفر به مردان اختصاص دارد. همچنین برآورد فارغ‌التحصیلان غیر فعال در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد و بالاتر به‌ترتیب ۷۵۰ هزار، 1.5 میلیون نفر و ۱۵۰ هزار نفر است.
همچنین بر همین اساس می‌توان گفت از ۸۵۰ هزار نفر فارغ‌التحصیل دانشگاهی سال تحصیلی 94-93 حدود ۲۹۰هزار نفر (۳۴ درصد) از نظر اقتصادی غیرفعال هستند.
از طرفی در گروه زنان ۵۲درصد از زنان، فارغ‌التحصیل دانشگاهی و در گروه مردان ۱۹درصد از مردان، فارغ‌التحصیل دانشگاهی غیرفعال هستند که نشان می‌دهد تمایل زنان فارغ‌التحصیل برای ورود به بازار کار کمتر از مردان فارغ‌التحصیل است.
همچنین سهم افراد غیرفعال اقتصادی که دارای مدرک کاردانی هستند از کل فارغ‌التحصیلان مدرک کاردانی ۴۲درصد، سهم افراد غیرفعال اقتصادی که دارای مدرک کارشناسی هستند از کل فارغ‌التحصیلان مدرک کارشناسی ۳۴درصد و سهم افراد غیرفعال اقتصادی که دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر هستند از کل فارغ‌التحصیلان مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر ۱۹درصد است.
این آمار نشان می‌دهد، نسبت فارغ‌التحصیلان غیر فعال کاردانی از کل فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارای مدرک کاردانی بیشترین سهم را دارد و علت آن تمایل افراد دارای مدرک تحصیلی پایین‌تر برای ادامه تحصیل است. بخشی از افراد فارغ‌التحصیل دانشگاهی خصوصا کسانی که دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری هستند قبل از فارغ‌التحصیل شدن، ضمن تحصیل شاغل هستند.
براساس بررسی انجام شده توسط پژوهشکده آمار ایران، نسبت اشتغال یعنی سهم دانشجویان شاغل از کل دانشجویان حدود ۱۷درصد است. ۷۹ درصد از دانشجویان شاغل به مردان و ۲۱ درصد به زنان اختصاص دارد. همچنین سهم دانشجویان شاغل در دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد و بالاتر از کل دانشجویان به ترتیب ۲۰، ۴۵ و ۲۶ درصد است. با احتساب سهم‌های مزبور برای دانشجویان سال تحصیلی 94-93 مشاهده می‌شود از کل 4.8 میلیون نفر دانشجو حدود ۸۰۰ هزار نفر شاغل هستند که از این تعداد حدود ۶۳۰ هزار نفر به مردان و ۱۷۰ هزار نفر به زنان اختصاص دارد.
همچنین برآورد دانشجویان شاغل در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد و بالاتر به‌ترتیب ۱۶۰، ۴۳۰ و ۲۱۰ هزار نفر است.
از طرفی اگر سهم دانشجویان شاغل را برای گروه مردان و زنان محاسبه کنیم، مشاهده می‌شود در گروه مردان ۲۲درصد از مردان دانشجو و در گروه زنان ۷درصد از زنان دانشجو شاغل هستند. با محاسبه سهم دانشجویان شاغل در هر مقطع تحصیلی خواهیم دید، سهم افراد شاغل که در مقطع کاردانی تحصیل می‌کنند از کل دانشجویان مقطع کاردانی ۱۵درصد، سهم افراد شاغل که در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کنند از کل دانشجویان مقطع کارشناسی ۱۲درصد و سهم افراد شاغل که در مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر تحصیل می‌کنند از کل دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر ۲۸درصد است. سهم‌های مزبور نشان می‌دهد، نسبت دانشجویان شاغل مقطع کارشناسی از کل دانشجویان مقطع کارشناسی کمترین سهم و نسبت دانشجویان شاغل مقطع کارشناسی ارشد و دکتری از کل دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری بیشترین سهم را دارد. بر اساس این گزارش، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جمع‌بندی مطالعه انجام شده از وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی به این نتیجه رسید که با در نظر گرفتن غیرفعال بودن ۳۴درصد از فارغ‌التحصیلان و شاغل بودن حدود ۱۷درصد از افراد در حال تحصیل، در مجموع ۵۱درصد از این جمعیت در زمره افراد بیکار و در جست‌وجوی کار قرار نمی‌گیرد و باید برای نیمی از آنها فرصت شغلی ایجاد کرد و اظهاراتی همچون ایجاد فرصت شغلی معادل همه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، خطای بزرگی است و موجب انحراف در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان می‌شود.
