شرکت‌های هواپیمایی از این پس و براساس دومین ویرایش آیین‌نامه حقوق مسافر، موظف شدند در صورت ابطال پرواز یا بروز تاخیر بیش از چهار ساعت، علاوه بر استرداد کامل مبلغ بلیت به مسافر، بسته به مسیر و نوع تاخیر، بین ۵۰ تا ۱۱۰هزار تومان هم به مسافر خسارت پرداخت کنند. در ویرایش قبلی این آیین‌نامه، ایرلاین‌ها موظف بودند، یک بلیت در همان مسیر و کلاس پروازی با 30درصد تخفیف به مسافر ارائه کنند.
در این میان فارغ از ویرایش دوباره آیین‌نامه حقوق مسافر به علت تاخیرهای پروازی طی ماه‌های اخیر، رییس سازمان بازرسی کل کشور هم در شهریور ماه سال جاری باتوجه به بی‌توجهی ایرلاین‌ها به تذکرات سازمان هواپیمایی کشوری و افزایش نارضایتی مسافران، از ورود این سازمان به موضوع تاخیر در پروازها خبر داد، ضمن اینکه دادستانی کل کشور هم برای رسیدگی فوری به شکایت معترضان، شورای حل اختلاف فرودگاهی را در برخی فرودگاه‌های کشور تشکیل داده است.
اما سوال این است که باتوجه به حجم بالای 50درصدی تاخیرهای پروازی در 5 ماهه ابتدایی سال‌جاری آیا تدوین و بازنگری دومین ویرایش آیین‌نامه حقوق مسافر می‌تواند ضمانت اجرایی مناسبی برای کاهش تعداد تاخیرها باشد؟
تاخیر نیمی از پروازهای داخلی
نگاهی به آمارهای سازمان هواپیمایی کشوری نشان می‌دهد در پنج ماهه نخست سال جاری به‌طور میانگین بیش از 46.5درصد پروازهای کشور در مسیرهای داخلی با تاخیر انجام شده است. براساس گزارش سازمان هواپیمایی کشوری در مرداد ماه سال جاری 6 هزار و 160 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام شده که بیش از 48درصد آن با تاخیر بوده است.
در این ماه از 56 هزار و 160 پرواز هوایی در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد تهران 3 هزار و 161 پرواز آن به‌موقع انجام شده و 2 هزار و
999 پرواز با تاخیر مهرآباد را به مقصد خود ترک کرده‌اند. اما بررسی آماری میزان تاخیر پرواز شرکت‌های هواپیمایی داخلی در 4 ماهه ابتدایی سال جاری حاکی از آن است که در این مدت هم تعداد تاخیرها بهتر از مرداد ماه نیست و فقط در خرداد ماه امسال پروازها 37 درصد تاخیر داشته‌اند.
16 شرکت هواپیمایی داخلی در فروردین امسال در مجموع 5 هزار و 908 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام دادند که 48.5درصد آن با تاخیر بوده است. آمار شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نشان می‌دهد، در این ماه از 5 هزار و 908 پرواز هوایی در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد تهران 3 هزار و 29 پرواز آن به‌موقع انجام شده و 2 هزار و 879 پرواز با تاخیر مهرآباد را به مقصد خود ترک کرده‌اند. در اردیبهشت ماه سال جاری در مجموع 6 هزار و 162پرواز در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد انجام شد که بیش از 51 درصد آن با تاخیر همراه بوده است.
بنا بر آمار سازمان هواپیمایی کشوری، 16شرکت هواپیمایی در خرداد امسال 5 هزار و 456 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام دادند که حدود 37 درصد آن با تاخیر همراه بوده است. در این ماه از 5 هزار 456 پرواز هوایی در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد تهران 3هزار و 434پرواز آن به‌موقع انجام شده و 2 هزار و 22پرواز با تاخیر مهرآباد را به مقصد خود ترک کرده‌اند.
در تیرماه امسال هم در مجموع 16 شرکت هوایی 6هزار و 102 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام دادند که بیش از 48درصد آن با تاخیر همراه بوده است. در این ماه از 6 هزار و
102 پرواز هوایی در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد تهران 3 هزار و 163 پرواز آن به‌موقع انجام شده و 2 هزار و 939 پرواز با تاخیر مهرآباد را به مقصد خود ترک کرده‌اند.
میزان ریالی خسارت چقدر است؟
اهمیت پرونده تاخیرهای پروازی، بازنگری و اصلاح دومین ویرایش آیین‌نامه حقوق مسافر را به‌همراه داشت، طبق ویرایش دوم آیین‌نامه حقوق مسافر این حقوق به‌طور کلی ناظر بر مواردی نظیر عدم تبعیض، ممانعت از سفر، ابطال پرواز توسط شرکت حمل‌کننده، تاخیرات پرواز، تغییر مسیر اجباری توسط شرکت هواپیمایی در طول پرواز، فقدان یا آسیب‌دیدگی جامه‌دان، مسافران توانخواه، شفاف‌سازی نرخ بلیت و خدمات هوایی و برخی موارد دیگر است.
لازم به ذکر است که براساس این آیین‌نامه همه مسافران به‌صورت یکسان از خدمات شرکت‌های هواپیمایی بهره‌مند هستند.
شرایط ممانعت از سفر
در صورتی که با وجود داشتن بلیت تاییدشده شرکت هواپیمایی از پذیرش مسافر به‌دلیل محدودیت‌های شرکت حمل‌کننده، نظیر محدودیت‌های بازرگانی، فنی یا عملیاتی امتناع ورزد، در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد وجه و همچنین ارائه یک بلیت رایگان مشابه از لحاظ مسیر و کلاس پروازی به مسافر است؛ ارائه بلیت مشابه در نخستین فرصت زمانی انجام می‌شود، همچنین در صورت انتقال مسافر توسط سایر خطوط هوایی این امر بدون پرداخت هزینه یا مابه‌التفاوت توسط مسافر یا خسارت توسط شرکت هواپیمایی انجام خواهد پذیرفت.
شرایط ابطال پرواز توسط شرکت اگر ابطال پرواز از زمان خرید بلیت تا یک هفته قبل از انجام پرواز باشد، در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه بلیت است. اگر ابطال پرواز از 6 روز تا 24 ساعت قبل از انجام پرواز باشد، شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد وجه کامل بلیت و جبران خسارت به میزان مقرر است. اگر ابطال پرواز از 24 ساعت مانده تا زمان انجام پرواز، انجام پذیرد در این صورت شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه و موظف به جبران خسارت به میزان مقرر است.
شرایط بروز تاخیرات پروازی
در صورت بروز تاخیر در انجام پرواز براساس ساعت پرواز مندرج در بلیت مسافر، ایرلاین باید فعالیت‌هایی انجام دهد؛ اول آنکه نماینده شرکت هواپیمایی با حضور در میان مسافران با متانت و احترام نسبت به اطلاع‌رسانی صحیح درخصوص تاخیر پرواز اقدام کند. همچنین شرکت هواپیمایی باید از طریق سیستم اطلاعات پرواز به‌صورت مستمر اطلاع‌رسانی کند.
در صورت تاخیر بیش از یک ساعت و کمتر از دو ساعت از مسافران پذیرایی نوع اول (نوشیدنی گرم یا سرد و شیرینی) به عمل خواهد آمد.
اگر تاخیر پرواز بیش از 2 ساعت و تا 4ساعت باشد، باید پذیرایی مناسب از نوع اول باتوجه به امکانات فرودگاهی انجام شود.
همچنین فراهم کردن امکان برقراری تلفنی برای اطلاع‌رسانی، تغییر پرواز در صورت درخواست مسافر و امکان انجام آن، انجام اقدامات در اعزام مسافران با سایر ایرلاین‌ها در صورت درخواست مسافر و در صورت وجود پرواز در همان مسیر یا انتقال به مقصد نهایی از طریق مسیرهای جایگزین، همچنین استرداد کامل وجه بلیت مسافر در صورت انصراف مسافر از ادامه پرواز، از الزامات ایرلاین است.
تاخیر بیش از 4 ساعت در تاخیرات پروازی بیش از 4 ساعت، شرکت هواپیمایی موظف است نسبت به جبران خسارت اقدام کند.
در صورت ابطال پرواز شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه و جبران خسارت به میزان ذکر شده است.
در مورد پروازهایی که به‌دلیل شرایط جوی یا اضطراری فرودگاه مبدا، مقصد یا مسیر دچار تاخیر و ابطال بیش از دو ساعت می‌شوند، شرکت‌های هواپیمایی با رعایت مقررات پذیرایی نوع اول از مسافران، فقط موظف به استرداد کامل وجه به مسافران هستند.
در صورتی که پرواز براساس ساعت مندرج در بلیت مسافر حرکت کند، اما به دلایل فنی و عملیاتی به رمپ بازگردد، در این حال میزان تاخیر تا پرواز مجدد از زمان بازگشت به ترمینال محاسبه خواهد شد.
شرکت‌های هواپیمایی در صورتی که در زمان حرکت تعیین شده در بلیت، مسافران را از طریق سایر خطوط هواپیمایی به مقصد منتقل کنند مشمول پرداخت خسارت یا جریمه تاخیر یا ابطال نخواهند شد.
تاخیر انعکاسی (تاخیر متصل به پرواز بعد) منبعث از تاخیر جوی صرفا نخستین پرواز متصل تا 120 دقیقه مشمول تاخیر و پرداخت خسارت آن نخواهد بود.
