گروه جهان|
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ریاض خواسته، در رابطه با مواد هسته‌ای اختصاص یافته به نخستین رآکتور هسته‌ای عربستان سعودی که قرار است تا پایان سال افتتاح شود، تضمین‌هایی بدهد. فایننشال‌تایمز نیز در گزارشی از خطرات هسته‌ای شدن این کشور شده است.
به‌گزارش گاردین، یوکیو آمانو، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرده آژانس از عربستان خواسته درباره مواد هسته‌ای اختصاص داده شده به نخستین رآکتور هسته‌ای این کشور که احتمالا تا پایان سال جاری میلادی افتتاح خواهد شد، تضمین‌هایی بدهد. تصاویر ماهواره‌ای که به تازگی گرفته شده‌اند، طرح در دست اجرا در اطراف ریاض را نشان می‌دهند، در حالی که این امر در واشنگتن جنجال بسیاری به پا کرده است و دموکرات‌ها از شتاب‌زدگی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا برای موافقت با طرح‌های هسته‌ای با عربستان غنی از نفت صحبت می‌کنند.
یوکیو آمانو تاکید کرده: «طرح تاسیس رآکتور محرمانه نیست و عربستان آن را به آژانس اطلاع داده و از سال ۲۰۱۴ این طرح را ترسیم کرده است. با این حال آژانس ریاض را به امضای ضمانتنامه‌هایی جامع برای عدم استفاده تسلیحاتی از مواد هسته‌ای تشویق می‌کند. ما به عربستان پیشنهاد لغو این طرح و جایگزینی آن با تضمین‌های جامع را دادیم، آنها نه مخالفت کردند و نه موافقت و در حال بررسی این مساله هستند و ما هم منتظر پاسخ آنها هستیم. در شرایط حاضر عربستان این مواد را در اختیار ندارد پس نقضی صورت نگرفته است. عربستان احتمالا تا پایان سال جاری میلادی مواد هسته‌ای را وارد می‌کند.»
این در حالی است که وزیر خارجه امریکا در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس در پاسخ به واکنش‌های اعتراضی گفته واشنگتن هرگز به عربستان اجازه نخواهد داد که تبدیل به یک قدرت هسته‌ای شود که امریکا و اسراییل را تهدید کند. مایک پمپئو زمانی که مجری از او درباره مشاهده نخستین تصاویر تاسیسات هسته‌ای عربستان و اینکه این کشور در آستانه تکمیل کردن رآکتور اتمی خود بوده و اینکه آیا امریکا به عربستان اجازه خواهد داد تبدیل به قدرت هسته‌ای شود، سوال کرد، گفت: «در دو سال گذشته که دولت دونالد ترامپ بر سر کار بوده ما از نزدیک با عربستان روی این مساله همکاری داشته‌ایم. نمی‌توانم به شما بگویم مذاکرات به کجا رسیده است زیرا همچنان ادامه دارد. اما هرگز اجازه نخواهیم داد این اتفاق بیفتد. ما هرگز اجازه رخ دادن چنین اتفاقی را در هیچ جای جهان نخواهیم داد. رییس‌جمهوری تهدید اشاعه و گسترش قدرت هسته‌ای را می‌داند و به خوبی آن را درک می‌کند. ما هرگز چکی به مبلغ ۱۵۰میلیارد دلار برای سعودی‌ها نخواهیم کشید و به آنها قدرتی که به‌واسطه تسلیحات اتمی تهدیدی علیه اسراییل و امریکا باشد، نمی‌دهیم.»
گاردین در گزارشی با استناد به تصاویر ماهواره‌ای اعلام کرده نخستین رآکتور اتمی عربستان تا چند ماه دیگر آماده خواهد شد و افزوده که هنوز نشانه‌ای از آمادگی عربستان برای رعایت موازین حفاظتی که مانع از ساخت بمب اتمی می‌شود، در دست نیست. گفته شده، نخستین رآکتور تحقیقات هسته‌ای عربستان در شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز در نزدیکی ریاض قرار دارد. رابرت کلی مدیر پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به گاردین گفته این یک رآکتور کوچک تحقیقاتی ۳۰ کیلوواتی است و بزودی تکمیل خواهد شد.
نشریه فایننشال‌تایمز در گزارشی با اشاره به خطر هسته‌ای شدن عربستان سعودی نوشته: در شرایط عادی اگر کشوری تصمیم بگیرد که برای بهبود بهره‌وری منابع انرژی در فناوری‌های جدید سرمایه‌گذاری کند چندان جلب‌توجه نمی‌کند اما عربستان سعودی یک کشور عادی نیست. فناوری انتخاب شده یعنی انرژی هسته‌ای (مسالمت‌آمیز) و استراتژی‌های محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی در سیاست داخلی و خارجی، باعث شده که تلاش ریاض برای استفاده از انرژی هسته‌ای به مساله‌ای جنجالی تبدیل شود. طرح عربستان سعودی برای استفاده از انرژی اتمی چیز جدیدی نیست. هشت سال پیش اعلام شد که این کشور قصد دارد ظرف مدت 20 سال 16 راکتور هسته‌ای بسازد. با کشورهای مختلفی برای ساختن این راکتورها مذاکره شد، از کره‌جنوبی و روسیه گرفته تا چین، فرانسه و ایالات متحده. سرمایه‌گذاری هسته‌ای و در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر توجیه اقتصادی قابل قبولی دارد اما آنچه که این فرایند را پیچیده می‌کند سیاست و نگرانی از این است که از انرژی هسته‌ای برای تولید احتمالی بمب هسته‌ای استفاده شود. از آنجایی که قابلیت و تخصص‌های لازم برای توسعه برنامه هسته‌ای سال‌ها زمان می‌برد، تمایل به استفاده از طرح‌های مسالمت‌آمیز هسته‌ای چندان عجیب نیست اما برخی نگران هستند که ریاض تصمیم بگیرد تا در اوج اختلافاتش با کشورهای منطقه به خرید تسلیحات هسته‌ای روی بیاورد، مثلا از پاکستان که یکی از متحدان نزدیک ریاض به شمار می‌رود. خطر رقابت تسلیحاتی نیز در منطقه تهدیدی است که ایالات متحده کاملا از آن آگاه است. اخیرا دو سناتور ارشد امریکایی ضمن مخالفت با ایده فروش تکنولوژی هسته‌ای از سوی امریکا به عربستان سعودی، از اینکه چنین مذاکرات حساسی میان دولت ترامپ و عربستان بدون نظارت نمایندگان کنگره در جریان است به‌شدت انتقاد کردند. این سناتورها تاکید کرده‌اند که اجرایی شدن هرگونه توافقی در این باره نیازمند تایید کنگره است. در گزارش ۲۵ صفحه‌ای الایجا کامینگز، رییس کمیسیون نظارت مجلس نمایندگان امریکا هشدار داده شده که انتقال این فناوری می‌تواند به اشاعه سلاح هسته‌ای و بی‌ثباتی در خاورمیانه منجر شود.
