گروه جهان| طلا تسلیمی|
نشست داووس برای شرکت‌کنندگان آن چندان جای امیدواری نگذاشته است؛ مدیران عامل شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و رهبران سیاسی در چند روز سفر خود به این تفرجگاه کوهستانی در سوییس، تنها درباره کاهش سرعت رشد اقتصادی، شهروندان ناخشنود و درگیری‌های درباره فناوری گفت‌وگو کردند. خوش‌بینی‌های سال گذشته، امسال با بدبینی و ناامیدی جایگزین شدند. اما یک عامل مهم در نشست امسال مشابه سال گذشته و سال‌های قبل‌تر باقی ماند و آن اعتماد بیش از اندازه و بی‌مورد هیات‌های شرکت‌کننده در مجمع جهانی اقتصاد به توانایی در پیش‌بینی حوادث پیش رو بود.
به‌گزارش رویترز، 12ماه پیش روند جهانی‌سازی خوب به نظر می‌رسید. رشد اقتصادی در بیشتر نقاط جهان قابل‌توجه بود. در آن زمان، امانوئل ماکرون که به‌تازگی به ریاست‌جمهوری فرانسه رسیده بود، گفت: «فرانسه (به دوران شکوه) بازگشته است.» هیچ کسی به اینکه احزاب ضدتشکیلاتی در ایتالیا دولت تشکیل دهند، حتی فکر هم نمی‌کرد. همگان محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را اصلاح‌طلبی رویایی می‌پنداشتند. حتی دونالد ترامپ هم توانسته بود در آن زمان تصویری از یک رییس‌جمهوری خوب از خود ارایه کند.
در نسخه داووس 2019، شماری از این انتظارات اصلاح شدند. حتی با اینکه جت‌های اختصاصی بر فراز فرودگاه زوریخ می‌گشتند، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود را از رشد اقتصادی جهان در سال آتی به 3.5درصد کاهش و درباره پیامدهای درگیری‌های تجاری بین ایالات متحده و چین هشدار داد. این در حالی بود که ترامپ و ماکرون هر دو مجبور شدند برای رسیدگی به مشکلات و ناآرامی‌های داخلی در کشور خود بمانند و از حضور در داووس صرف‌نظر کنند. هیات عربستان سعودی برای جبران آسیب‌های دیپلماتیک ناشی از قتل وحشیانه جمال خاشقجی روزنامه‌نگار مخالف سعودی توسط عوامل دولت ریاض، تلاش کردند و جوزپه کونته نخست وزیر ایتالیا و نماینده ائتلاف پوپولیستی در کشورش به مخاطبان در داووس گفت که شهروندان کشور خود را در اولویت قرار دهند.
اما برای بی‌حوصلگی و ترشرویی جمعیت حاضر در اطراف مرکز کنفرانس در داووس دلایل دیگری هم وجود داشت: کاهش سرعت رشد اقتصادی در چین (رشد تولید ناخالص داخلی در سال گذشته میلادی برابر با 6.6درصد اعلام شد)، موضوع اصلی مباحثات در زمینه اقتصاد کلان بود. اگرچه جنگ تعرفه‌ای با ایالات متحده در این کاهش رشد اقتصادی در چین بی‌تاثیر نبوده، اما بسیاری انتظار داشتند که دومین اقتصاد بزرگ جهان کاهش بیشتر سرعت رشد را شاهد باشد چراکه این مساله به نوبه خود به معنای چشم‌انداز بهتر اقتصادی برای کشورهای صادر کننده همچون آلمان است.
اما برخی خودزنی‌ها هم بودند. وقتی مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده در حال سخنرانی از طریق ارتباط ویدیویی بود، تعطیلی دولت فدرال وارد پنجمین هفته خود شده بود. این در حالی است که باتوجه به پایین بودن نرخ رسمی بهره در ایالات متحده و نرخ منفی بهره در منطقه یورو، بانک‌های مرکزی فضای زیادی برای واکنش نشان دادن به شوک‌های شدید اقتصادی ندارند.
اما در بسیاری از مباحثات در هتل‌های تفرجگاه داووس، فناوری موضوع اصلی گفت‌وگوها بود. سیاستمداران از شرکت‌های بزرگ فناوری به دلیل سوء‌استفاده از داده‌ها و پرداخت مالیات اندک انتقاد کردند و شریل سندبرگ مدیر ارشد عملیاتی فیس‌بوک اذعان داشت که این شبکه اجتماعی اعتماد مخاطبان را از دست داده است. لایانگ هوآ رییس شرکت هوآوی در نشست حاضر شد تا از این شرکت تجهیزات مخابراتی چینی در برابر اتهامات جاسوسی دفاع کند. اتهامات علیه این شرکت به‌ویژه پس از دستگیری منگ وانژو مدیر مالی آن در کانادا تشدید شده است.
عدم حضور رهبران برجسته جهانی به این معنی بود که سران کسب‌و‌کارهای بزرگ برای رسیدگی به نگرانی‌های رای‌دهندگان ناراضی تنها ماندند. بسیاری از مدیران عامل شرکت‌ها در جلسات پست درهای بسته به نامه اخیر لری فینک رییس شرکت «بلک‌راک» اشاره می‌کردند که آنها را به ایفای نقش رهبری و نگاه به فراتر از بازگشت کوتاه‌مدت سرمایه ترغیب می‌کرد. اما در میان بسیاری از موارد ناامید‌کننده، برخی از مدیران ارشد همچنان می‌توانستند به چشم‌اندازی امیدوار‌کننده بیندیشند: اینکه اگر ایالات متحده و چین تا پیش از مهلت تعیین شده برای دستیابی به توافق در اول ماه مارس از اعمال تعرفه‌های جدید اجتناب کنند و بریتانیا به نحوی بتواند احتمال خروج آشفته و بدون توافق خود را از اتحادیه اروپا بگیرد، این حال‌و‌هوای منفی کنونی خیلی سریع عوض می‌شود.
با این حال، آنچه در قیاس با نشست‌های قبلی مجمع جهانی اقتصاد بدون تغییر باقی مانده بود، اعتماد حاضران در داووس به توانایی‌شان در پیش‌بینی تحولات آتی بود؛ اما آنها هرگز در این زمینه عملکرد خوبی نداشته‌اند. در سال 2016 داووس نتوانست برگزیت یا پیروزی ترامپ در انتخابات داخلی حزب جمهوری‌خواه را پیش‌بینی کند، چه رسد به پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری. 12ماه بعد، شرکت‌کنندگان در داووس اصرار داشتند که میلیاردر امریکایی رهبری عمل‌گرا خواهد بود.
توضیح چرایی این تفکر نادرست چندان دشوار نیست: اکثریت آنهایی که به حضور در داووس دعوت می‌شوند، از نخبگان سیاسی، کسب‌و‌کار، مالی و آموزشی هستند. برای آنها تایید یکدیگر در آب‌و‌هوای سرد و کوهستانی داووس ناگزیر است. دیدگاه‌های مخالف به ندرت دیده و شنیده می‌شود. مجمع مدیران عامل شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران، بانکداران و مشاوران شرکت‌ها همچنان به صورت مدرکی دال بر قدرت شبکه‌ها عمل می‌کند: بسیاری تنها به این دلیل جذب داووس می‌شوند که می‌دانند افرادی که علاقه‌مند به دیدارشان هستند نیز در آنها حضور خواهند داشت. مناظره و مباحثه درباره هوش مصنوعی در مرکز کنفرانس حقیقتا نظر کسی را جلب نمی‌کند. باتوجه به سابقه پیش‌بینی‌های نادرست مجمع جهانی اقتصاد، باید گفت که داووس در تفکر و تامل شکست خورده است.
