گروه جهان|
عربستان سعودی پس از دو هفته بیان داستان‌های گوناگون درباره جمال خاشقجی، در نهایت شنبه اعلام کرد که براساس نتایج اولیه تحقیقات، این خبرنگار منتقد و ستون‌نویس واشنگتن‌پست در جریان یک درگیری در داخل کنسولگری عربستان در استانبول کشته شده است. در رابطه با این پرونده تاکنون ۱۸ نفر دستگیر و چندین مقام امنیتی عربستان از کار برکنار شده‌اند و کمیسیونی متشکل از برخی مقام‌های امنیتی عربستان و وزرای کشور و خارجه تحقیقات بیشتر درباره مرگ خاشقجی را آغاز کرده‌اند. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا، در واکنش به اطلاعیه عربستان آن را یک گام اولیه و رو به جلو ارزیابی و ابراز اطمینان کرده که گزارش ریاض درباره پرونده خاشقجی، معتبر و باورپذیر است. اما برخی از سناتورهای آمریکایی و مقامات دیگر کشورها درباره این گزارش ابراز تردید کرده‌اند.
اطلاعیه ریاض
به گزارش رسانه‌ها، سعود بن عبدالله المعجب دادستان کل عربستان شنبه در یک سناریوی از پیش تعیین شده به قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول اعتراف کرد و مدعی شد که مجادله لفظی و فیزیکی بین خاشقجی و چند نفر دیگر در کنسولگری در گرفته و نهایتا به مرگ این روزنامه‌نگار انجامیده است.
ملک سلمان ضمن ابراز تاسف از این رخداد، شفافیت همه ابعاد این پرونده و اطلاع‌رسانی عمومی نتایج بررسی‌ها را خواستار شد و بدون کوچک‌ترین اشاره‌ای به احتمال مقصر بودن محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی در این جنایت، شماری از افسران اطلاعات را که مهم‌ترینشان احمد عسیری معاون رئیس سازمان اطلاعات عربستان بود، برکنار کرد. عسیری از افراد نزدیک به ولیعهد سعودی است و عمدتا در نشست مقامات خارجی در ریاض حضور دارد. سعود قحطانی مشاور دفتر سلطنتی هم یکی دیگر از افرادی بود که به دستور مستقیم ملک سلمان از سمتش برکنار شد. قحطانی هم از نزدیکان بن‌سلمان است و در بسیاری از عکس‌های منتشر شده در کنار پادشاه و مقامات ارشد سعودی از جمله بن سلمان دیده می‌شود. رشاد بن حامد محمادی مدیر اداره کل امنیت و حمایت در ریاست سازمان اطلاعات عمومی، عبدالله بن خلیف شایع معاون رئیس سازمان اطلاعات عمومی در امور منابع انسانی و محمد بن صالح رمیح هم از سمت‌هایشان کنار گذاشته شدند. ملک سلمان همچنین دستور داده یک کمیته وزارتی به ریاست محمد بن‌سلمان برای بازسازی سازمان اطلاعات عمومی تشکیل شود.
نیویورک‌تایمز در گزارشی از طرح سعودی‌ها برای فیصله دادن به پرونده خاشقجی پرده برداشته و نوشته بود آنها قصد دارند احمد عسیری را سپر بلا کنند. این روزنامه با اشاره به جزئیات این طرح و امکان اجرای عملیات بدون مشارکت بن سلمان دست‌کم از لحاظ فنی اشاره کرده و بهترین فرد را برای اجرای آن، احمد عسیری دانسته بود. عسیری که پیشتر سخنگوی ائتلاف عربی بود، به دلیل جنگ یمن در رسانه‌ها شناخته شده است.
واکنش‌ها به اطلاعیه
دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به اطلاعیه عربستان گفت به توضیحات این کشور درباره مرگ روزنامه‌نگار مخالف سعودی باور دارد و دستگیری ۱۸ مظنون سعودی را نخستین گام مثبت می‌داند. به گزارش سی‌ان‌ان، ترامپ گفته: «به توضیحات ریاض اعتماد دارم. البته هنوز برای اظهارنظر زود است؛ ما بررسی‌ها و تحقیقات خود را کامل نکرده‌ایم. اما فکر می‌کنم که این یک گام بسیار مهم است.»
ترامپ همچنین گفته مذاکرات با مقامات سعودی ادامه خواهد داشت و دولت و کنگره برای دستیابی به یک پاسخ درست، همکاری خواهند کرد. با این حال، برخی قانون‌گذاران آمریکایی از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه درباره توضیحات عربستان ابراز تردید کرده‌اند.
سناتور ریچارد بلومنتال عربستان را به خرید زمان و لاپوشانی متهم کرده و تحقیقاتی با دخالت آمریکا و استفاده از صداها و تصاویر ضبط شده درباره ناپدید شدن این روزنامه‌نگار را خواستار شد. او همچنین دولت عربستان را به تلاش برای حفاظت از محمد بن سلمان و دفاع از 18 شهروند دستگیر شده سعودی متهم کرد و افزود: «جهان باید حقیقت را بشنود، اما نه از زبان سعودی‌ها که تمام تلاش خود را برای لاپوشانی و حمایت از ولیعهد در مقابل تحقیقاتی بین‌المللی به کار گرفته‌اند. گروهی هم که دستگیر شده‌اند از همان حمایت برخوردارند تا از مهلکه تحقیقات بین‌المللی در امان بمانند.» باب منندز سناتور دموکرات هم درخواست تحریم عوامل قتل خاشقجی توسط ایالات متحده را مطرح کرد. لیندسی گراهام سناتور جمهوری‌خواه هم با انتقاد از نحوه عملکرد عربستان در پی ناپدید شدن خاشقجی، روایت عربستان از قتل او را «باورنکردنی» توصیف کرد. سناتور باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا هم درباره تصور درست بودن داستان جدید عربستان هشدار داد و تاکید کرد که آمریکا باید مرگ خاشقجی را براساس قانون جهانی مگنیتسکی ارزیابی کند. او در توییتی نوشت: «داستان سعودی‌ها درباره ناپدید شدن روزنامه‌نگار عربستان هر روز تغییر می‌کند، بنابراین نباید فرض را بر این بگیریم که داستان جدید آنها درست است. آنها می‌توانند تحقیقات خودشان را انجام دهند، اما دولت آمریکا باید تحقیقات کامل، جامع و معتبری را در این باره انجام دهد.» رند پل سناتور جمهوری‌خواه هم گفت عربستان بایستی هزینه سنگینی را بابت مرگ خاشقجی بپردازد. او حتی مساله متوقف کردن فروش تسلیحات و کمک‌های نظامی به عربستان را مطرح کرد که پیشتر ترامپ منتفی دانسته بود. در مجلس نمایندگان آمریکا هم قانون‌گذاران هر دو حزب از ترامپ خواستند تا اقدامی جدی در این زمینه انجام دهد.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی را بسیار «رنج‌آور» توصیف کرده و روشن شدن همه ابعاد پرونده قتل جمال خاشقجی و پاسخ‌گویی همه افراد درگیر در این پرونده را خواستار شده است. سازمان عفو بین‌الملل هم خواست یک تحقیق مستقل درباره نحوه قتل روزنامه‌نگار سعودی انجام شود. دبیرکل سازمان گزارشگران بدون مرز هم درباره هرگونه سازش با ریاض درخصوص پرونده قتل جمال خاشقجی هشدار داد و اعلام کرد چنین سازشی به معنای اجازه به ریاض برای کشتن خبرنگاران و منتقدان بیشتر است.
اما امارات متحده عربی، تصمیمات و اقدامات پادشاهی عربستان درباره پرونده خاشقجی را ستود. هیات عالی علمای عربستان سعودی هم اعلام کرد که تصمیمات پادشاهی این کشور در ارتباط با پرونده یاد شده، «متضمن تحقق عدالت» و حاوی درجه بالایی از «تدبیر» بودند. مصر هم اقدام عربستان در این خصوص را ناشی از تصمیم‌گیری «قاطع و شجاعانه» پادشاه عربستان دانست.
اما مارک روته نخست‌وزیر هلند اعلام کرد که هنوز همه ابعاد پنهان این پرونده روشن نشده است و از عربستان سعودی انتظار می‌رود تا زمینه رفع ابهام‌های موجود را فراهم کند. پیشتر برخی مقامات رسمی اروپایی و آمریکایی و شماری از مدیران ارشد تجارت‌های بزرگ جهانی در واکنش به ناپدید شدن خاشقجی، برنامه خود برای حضور در کنفرانس سرمایه‌گذاری ریاض را لغو کردند. روسای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و وزیر تجارت استرالیا از جمله این افراد بودند. بریتانیا هم اعلام کرد جامعه جهانی همچنان منتظر گام بعدی عربستان سعودی پس از تایید کشته شدن خاشقجی است.
