گروه جهان|
رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا در نخستین روز از سفرش به خاورمیانه یک‌شنبه در ریاض، پایتخت عربستان سعودی در نشستی با حضور مقام‌های بلندپایه این کشور و عراق شرکت کرده است. این نشست با حضور ملک سلمان پادشاه عربستان و حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق برگزار شده و وزیر خارجه امریکا آن را نشان‌دهنده وجود پتانسیل قوی برای روابط دوجانبه عراق و عربستان خوانده است. برخی تحلیلگران غربی نوشته‌اند که تیلرسون در سفرش به عربستان قصد دارد در راه ایجاد ائتلافی جدید میان عراق و عربستان تلاش کند. اما این تنها ماموریت او در خاورمیانه نیست. تلاش برای حل و فصل بحران قطر نیز یکی از دستورکارهای رکس تیلرسون است.
تیلرسون در شرایطی برای دومین بار به عنوان وزیر خارجه امریکا عازم منطقه پرتنش خاورمیانه شده که پیش از عزیمتش به بلومبرگ گفته امیدی به حل بحران میان اعضای شورای همکاری (خلیج‌فارس) ندارد و دولت‌های محاصره‌کننده قطر عامل ادامه این تنش هستند.
عبدالباری عطوان تحلیلگر منطقه‌یی، می‌گوید رکس تیلرسون با سفرش به ریاض و بعد از آن دوحه بار دیگر شانس خود را برای حل بحران میان قطر و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس امتحان می‌کند. این در حالی است که کشورهای تحریم‌کننده قطر اعتمادی به میانجیگری تیلرسون ندارند و او را طرفدار قطر می‌دانند به‌ویژه بعد از اینکه توافقی را با قطر درباره مبارزه با تروریسم امضا کرد. بی‌تردید بی‌اعتمادی کشورهای محاصره‌کننده قطر و ناخرسندی‌شان از ماموریت جدیدش بعد از اظهارات اخیر وزیر خارجه امریکا که انتقادات شدیدی را از این کشورها کرده بود، افزایش می‌یابد.
به گزارش ایسنا، سفر تیلرسون به ریاض و دوحه در دستور کار کنونی وی که شامل پاکستان و هند است، نبود و در لحظه آخر اضافه شد. این نشان می‌دهد که یک مساله جدی موجب سفر وی به این کشورها شده است. بعید نیست که کویت نقشی در این راستا داشته باشد و اهمیت اوضاع و وجود اقداماتی از سوی عربستان و هم‌پیمانانش علیه قطر در مرحله آتی را احساس کرده باشد. وی در کنفرانس اخیر خود در واشنگتن گفته بود که میانجیگری‌اش مانع مداخله نظامی در قطر شده بود. آیا کشورهای محاصره‌کننده قصد این مداخله را در مرحله آتی دارند؟
بیشتر اطلاعات فاش شده نشان می‌دهد که سفر دوشنبه امیر کویت به ریاض هیچ کدام از اهداف خود را محقق نکرد و به توافقی منجر نشد که اجازه برگزاری نشست سران شورای همکاری خلیج‌فارس در دسامبر در کویت با حضور تمام کشورهای عضو و ممانعت از دودستگی در شورای همکاری خلیج‌فارس را بدهد. منابع موثق شورای همکاری خلیج‌فارس میگویند که دیدار میان ملک سلمان‌بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و مهمان کویتی‌اش تنها ۲۰ دقیقه طول کشید و در این دیدار عربستان کویت را به خاطر سیاستش درباره این بحران و عدم حمایتش از کشورهای تحریم‌کننده قطر سرزنش کرده است. همچنین مشاهده شده که پادشاه عربستان و حتی ولیعهد این کشور از امیر کویت استقبال نکردند و این ماموریت به فیصل‌بن بندربن عبدالعزیز امیر منطقه ریاض واگذار شد. محمدبن سلمان ولیعهد عربستان حتی در مراسم ناهاری که برای امیر کویت ترتیب داده شده بود حاضر نشد، تمام این مسائل پیام‌هایی به میهمان کویتی بود.
عربستانی‌ها و سه کشور امارات، بحرین و مصر خواهان مذاکره نیستند بلکه می‌خواهند قطر کاملا تسلیم شود و شروط را بپذیرد و امتیازهای لازم را بدهد. آنها در راستای یک طرح هدفمند برای تغییر نظام حاکم در قطر و تشدید محاصره این کشور و جذب برخی خاندان حاکم قطر به صف خود و تحریک برخی قبایل قطر به شورش تلاش می‌کنند. مقامات قطری نیز با اقدامات جدی مثل سلب تابعیت و بازداشت و حبس خانگی پاسخ می‌دهند. استفاده دولت قطر از ۲۰میلیارد دلار از ذخایر پولی خود برای جبران کسری بودجه‌اش نشانه‌یی است که باید به آن توجه شود. تیلرسون اخیرا خود اعتراف کرده راهکار سریعی را برای بحران پیش‌بینی نمی‌کند. عربستان و متحدانش استقبال خوبی از میانجیگری کویت ندارند و بعید است که استقبال بهتری از رکس تیلرسون داشته باشند چرا که خشم ریاض از امریکا و سیاست‌هایش در منطقه پادشاه عربستان را واداشت تا دو هفته پیش به مسکو سفر کند و توافق‌های نظامی را از جمله خرید موشک‌های اس۴۰۰ امضا کند. عبدالباری عطوان در رای‌الیوم می‌نویسد: «برای ما غافلگیرکننده نخواهد بود که سفر تیلرسون به کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس آخرین سفر وی باشد چراکه مواضعش با مواضع دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا در تضاد است؛ ترامپی که موافق تحریم قطر و بستن پایگاه العدید و حمایت از کشورهای محاصره‌کننده‌یی است که در استراتژی جدیدش برای مقابله با ایران به او کمک خواهند کرد. سفر نکردن امیر کویت به قطر و فرستادن وزیر خارجه‌اش به دوحه همراه با نامه‌یی برای امیر قطر نشان می‌دهد که فرصت مذاکره از دست رفته است و به هیچ‌وجه فرصتی وجود ندارد و سرنوشت نشست آتی سران شورای همکاری خلیج‌فارس نامعلوم است. احتمال به تاخیر افتادن یا لغو این نشست وجود دارد. روزها و هفته‌یی آینده شاهد حوادث غافلگیرکننده‌یی خواهیم بود و خدا داناتر است.»
وزیر خارجه امریکا دوشنبه (امروز) راهی قطر می‌شود و سپس به پاکستان و هند خواهد رفت.
