گروه جهان
در پی بازداشت یکی از کارکنان کنسولگری امریکا در استانبول، سفارت امریکا در ترکیه صدور روادید در این کشور را متوقف کرد و با اقدام متقابل ترکیه، روابط دو کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) وارد بحران جدیدی شد. این در حالی است که گفته می‌شود، دادستان کل استانبول حکم بازداشت یک کارمند دیگر کنسولگری امریکا را نیز به اتهام همکاری با جنبش فتح‌الله گولن (فتو) صادر کرده و این فرد از بیم بازداشت از کنسولگری خارج نمی‌شود. در پی این جنگ روادیدی دو کشور، ارزش لیر در معاملات دوشنبه کاهش یافت و بازارهای بورس ترکیه روند نزولی در پیش گرفتند.
به‌گزارش دویچه‌وله، در بیانیه سفارت امریکا آمده است که رخدادهای اخیر این مرکز را مجبور کرده تا اقدام به «ارزیابی دوباره اجرای تعهدات دولت ترکیه در رابطه با تامین امنیت تاسیسات و پرسنل ماموریت ایالات متحده» کند.
در ادامه این بیانیه آمده است تعلیق بررسی و صدور روادید غیرمهاجرتی فورا اجرایی می‌شود. گفته شده، ویزای مهاجرتی برای افرادی صادر می‌شود که خواستار سکونت و زندگی در ایالات متحده هستند.
ایالات متحده پیش‌تر در مورد بازداشت کارمند کنسولگری خود در استانبول عمیقا ابراز نگرانی کرده بود. متین توپوز هفته گذشته به دستور دادستان استانبول و به اتهام جاسوسی و ارتباط با جنبش گولن توسط پلیس امنیت دستگیر و روانه زندان شد، اما واشنگتن این اتهامات را بی‌اساس می‌داند.
دستگیری توپوز با واکنش شدید ایالات متحده همراه بود به‌طوری که روادید غیرمهاجرتی در سفارت و کنسولگری‌های امریکا در ترکیه را از یک‌شنبه متوقف کرد. سفارت ترکیه در امریکا نیز در اقدامی متقابل صدور روادید برای اتباع امریکایی را متوقف کرد. وزارت امور خارجه ترکیه ضمن احضار فیلیپ کوسنت معاون سفیر امریکا در آنکارا اعلام کرده است: «انتظار داریم، واشنگتن تصمیم خود مبنی بر توقف صدور روادید برای شهروندان ترکیه را لغو کند.»
رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، فتح‌الله گولن روحانی در تبعید ترکی مقیم امریکا را مسوول کودتای نافرجام جولای گذشته می‌داند و مکررا از امریکا خواسته است که گولن را به ترکیه تحویل دهد. به گزارش رسانه‌های ترکیه، مولود چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه، شنبه گذشته در همین رابطه با رکس تیلرسون همتای امریکایی خود گفت‌وگو کرد. اردوغان اواخر سپتامبر گذشته پیشنهاد مبادله اندرو برانسون، کشیش امریکایی زندانی در ترکیه را در ازای استرداد گولن مطرح کرد. اندرو برانسون و همسرش نورین سرپرست کلیسایی در شهر ازمیر ترکیه بودند و اکتبر ۲۰۱۶ به اتهام «تهدید علیه امنیت ملی ترکیه» دستگیر شدند. نورین برانسون اندکی بعد آزاد شد، اما اندرو به اتهام رابطه با جنبش گولن همچنان در زندان به سر می‌برد. اگرچه دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، آزادی اندرو برانسون را خواستار شده، اما تاکنون پیشنهاد استرداد گولن را نپذیرفته است.
گذشته از چالش استرداد فتح‌الله گولن، روابط ارسال کمک‌های تسلیحاتی گسترده امریکا به گروه‌های کرد در سوریه که ترکیه آنها را تروریست و همکار پ.ک.ک می‌داند نیز به تیره‌تر شدن رابطه دو کشور انجامیده است.
همچنین صدور کیفرخواست برای برخی مقامات سیاسی و بانکی ترکیه در امریکا و نیز صدور کیفرخواست علیه 11نفر از گروه حفاظتی رجب طیب اردوغان و بازداشت دو نفر از آنها در جریان سفر 5 ماه پیش رییس‌جمهوری ترکیه به واشنگتن از دیگر علل تیرگی روابط امریکا و ترکیه محسوب می‌شوند.
عواقب اقتصادی مناقشه سیاسی
در همین حال خبرگزاری بلومبرگ از کاهش ارزش لیر ترکیه و شاخص‌های سهام این کشور در معاملات دوشنبه در پی تشدید تنش‌های سیاسی با امریکا خبر داده است. در این گزارش آمده که تشکیل صف‌های طولانی برای فروش سهام‌های بازار بورس ترکیه بار دیگر آسیب‌پذیری اقتصاد ترکیه در برابر سیاست‌های امریکا را نمایان کرده است.
تحلیلگران بر این باورند که چشم‌انداز افزایش نرخ بهره در امریکا سرمایه‌گذاران را به خروج سرمایه از بازارهای نوظهور از جمله ترکیه ترغیب خواهد کرد و افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز هزینه واردات را برای دولت ترکیه افزایش می‌دهد. در همین حال، دولت آنکارا به‌طور روزافزون بیشتر در بحران سوریه درگیر می‌شود که این مساله نیز هزینه‌های سنگینی برای دولت اردوغان خواهد داشت.
سیمون کوجان‌اوانزا، کارشناس موسسه مدیریت سرمایه‌گذاری «لیگال‌اندجنرال» لندن در این باره گفته است: «شکل‌گیری تنش‌های جدید سیاسی بین امریکا و ترکیه نگرانی‌ها را در مورد اوضاع اقتصادی ترکیه افزایش می‌دهد.
این بحران سیاسی اوضاع ترکیه را وخیم نمی‌کند، اما با افزایش نگرانی سرمایه‌گذاران همراه خواهد بود. » شاخص بورس استانبول 4درصد کاهش یافت که بیشترین کاهش در یک روز در بیش از یک‌سال گذشته محسوب می‌شود. ارزش شاخص‌های سهام دو بانک بزرگ آک‌بانک و بانک گارانتی هر یک 4درصد و ارزش سهام ترکیش ایرلانز بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی ترکیه 11درصد سقوط کرد.
در بازار ارز استانبول ارزش لیر ترکیه نیز در برابر دلار در معاملات بامداد دوشنبه 2.7درصد کاهش یافت و در معاملات بعدازظهر با 6.6درصد کاهش به کمترین میزان در 8 ماه گذشته رسید. پیوتر ماتیس، کارشناس معاملات ارز در موسسه رابوبانک لندن در این باره گفت: «بازارها سعی دارند، سرنخ‌هایی بیابند که بتوان کوتاه‌مدت یا بلندمدت بودن بحران سیاسی را پیش‌بینی کرد. به‌احتمال زیاد هر دوطرف مناقشه به دنبال تسهیل شرایط خواهند بود و ارزش لیر ترکیه نیز با توجه به سخنان آتی مقامات امریکا در راستای کاهش تنش‌ها افزایش خواهد یافت.»
