گروه جهان|
دولت قطر مطالبات ۱۳گانه عربستان و متحدانش از این کشور را غیرواقعی و تحقق نیافتنی خوانده و اعلام کرده به آنها به‌طور رسمی پاسخ خواهد داد. دوحه با این حال تاکید کرده مواردی که در این فهرست مطرح شده ربطی به مقابله با تروریسم ندارد و هدف این درخواست‌ها، محدود کردن حاکمیت قطر است. کمیته ملی حقوق بشر قطر هم هشدار داده که اگر دوحه به خواست‌های عربستان و متحدانش پاسخ مثبت دهد، مرتکب نقض حقوق بشر شده است.
به گزارش بلومبرگ، عربستان، امارات متحده عربی و بحرین به همراه مصر ۱۹روز پیش مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با قطر قطع کردند. قطر متهم شده که از گروه‌های تروریستی و افراطی در منطقه و همچنین ایران حمایت می‌کند. کاهش روابط با ایران، بستن پایگاه نظامی ترکیه و تعطیلی شبکه الجزیره از جمله مطالبات عربستان و متحدانش از قطر است. به اعتقاد ناظران، فهرست 13گانه عربستان و متحدانش از تلاش برای تنگ‌تر شدن حلقه محاصره دوحه حکایت دارد.
انتقاد از افشای فهرست 13 گانه
انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی، جمعه گفته بود که افشای فهرست شروط چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر از قطر توسط دوحه، با هدف ناکام کردن روند میانجی‌گری‌ها صورت گرفته است. به گزارش العربیه، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی، قطر را «اسب تروای» خلیج‌فارس خوانده و گفته که قطر باید بداند مسیر راه‌حل بحران از مسیر تهران، بیروت یا پایتخت کشورهای غربی نمی‌گذرد.
این در حالی است که شان اسپایسر، سخنگوی کاخ سفید با اشاره به فهرست 13گانه درخواست‌های عربستان و متحدانش از قطر، قطع روابط برخی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس با دوحه را یک مساله خانوادگی خوانده و بر لزوم حل اختلاف‌ها در چارچوب دیپلماتیک و فضای منطقه‌یی تاکید کرد. قطر پیش‌تر گفته بود که رکس تیلرسون، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا اخیرا از ریاض خواسته تا فهرستی از مطالبات منطقی و قابل تحقق را به دوحه ارائه کند. بلومبرگ با اشاره به سخنان سخنگوی کاخ سفید می‌نویسد: «با گذشت بیش از دو هفته از بحران قطر، واشنگتن همچنان از موضع‌گیری شفاف در این باره طفره می‌رود. با این حال ارائه این فهرست به قطر به درخواست رکس تیلرسون، وزیر خارجه ترامپ می‌تواند محکی جدی برای سیاست‌های دولت جدید امریکا در منطقه باشد.» گفته شده، سخنگوی کاخ سفید در عین حال گفته که دولت امریکا تمایل دارد، نقشی تسهیل‌کننده در فرآیند گفت‌وگوها داشته باشد. به گزارش فاکس‌نیوز، یک مقام وزارت خارجه امریکا نیز گفته ایالات متحده از همه طرف‌ها خواسته که برای فراهم شدن زمینه مذاکرات سازنده دیپلماتیک از خود خویشتنداری نشان دهند.
تردید درباره قدرت عربستان‌سعودی
جیمز دورسی با اشاره به درخواست‌های عربستان و متحدانش از قطر در لوبلاگ می‌نویسد: تلاش‌های سعودی از تنگ‌تر شدن حلقه محاصره قطر حکایت می‌کند. این در حالی است که اغلب کشورهای مسلمان امید دارند، پایشان به بحران خلیج‌فارس کشیده نشود. کشورهایی همچون مراکش، الجزایر، تونس، سودان، سومالی تا اینجای کار به خواسته‌های سعودی بی‌اعتنایی کرده‌اند و در عوض خواستار برقراری گفت‌وگو میان قطر و مخالفانش شده‌اند. به طریق مشابه، نیجریه، کشور سیاه در آفریقا با بزرگ‌ترین جمعیت مسلمان تا بدین جا در خصوص این بحران سکوت کرده است. در دیگر نقاط جهان اسلام، پاکستان اصرار دارد که در این مناقشه بی‌طرف بماند. نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان با همراهی وزرای ارشد و فرماندهان نظامی به ریاض سفر کرده‌اند اما تاکنون گوش کسی به سمفونی آنها برای یافتن راه‌حل برای این بحران بدهکار نبوده است.
سومالی کشوری جنگ‌زده در منطقه‌یی استراتژیک در شاخ آفریقا پاسخ‌های متفاوتی به تلاش‌های سعودی و امارات متحده داده و رمزآلود مانده است. سومالی با وجود این واقعیت که شرکت بنادر «پی اند او» متعلق به دوبی در ماه آوریل قراردادی به ارزش 336 میلیون دلار برای توافقی 30ساله برای توسعه و مدیریت بندر چند منظوره در بوساسو در منطقه شبه خودمختار در منطقه پونتالند با این کشور امضا کرد؛ اما تا اینجای کار در بحران قطر بی‌طرف مانده است. جمهوری خودخوانده سومالی لند چند هفته بعد اجازه داد تا امارات متحده عربی در بند بربرا پایگاه نظامی تاسیس کند و قراردادی 442میلیون دلاری با «پی‌اند او» امضا کرد تا این بندر به یک منطقه هاب در کلاس جهانی تبدیل شود. رسانه‌های سومالی همچنین گزارش داده‌اند که محمد عبداللهی محمد، رییس‌جمهوری این کشور پیشنهاد دریافت مبلغ 80میلیون دلار در ازای قطع روابط دیپلماتیک کشورش با قطر را رد کرده است. با این اوصاف جمال محمدحسن، وزیر برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی سومالی این هفته اعلام کرد که عربستان سعودی با افزایش 2.5درصدی سهمیه حج سومالی موافقت کرده است. به نظر می‌آید تنها دلیل منطقی برای توضیح اینکه سومالی با وجود امتناع از پیوستن به کارزار سعودی و امارات باز هم پاداش گرفته به اهمیت تجاری و نظامی این کشور برای خلیج‌فارس ارتباط دارد. پاسخ‌های متفاوت به تلاش‌های سعودی در بسیج جهان اسلام باعث مطرح شدن پرسش‌هایی در خصوص این موضوع است که پس از چهار دهه سرمایه‌گذاری خاندان سعودی در فعالیت‌های آموزشی، مذهبی و سیاسی این کشور تا چه درجه‌یی می‌تواند روی قدرت خود حساب کند. دشواری‌های سعودی در به کارگیری سرمایه‌های قدرت نرم در سال 2015 آشکار شد، زمانی که پارلمان پاکستان به درخواست سعودی برای اعزام نیروهایش برای حمایت از اشغال مصیبت‌بار یمن پاسخ منفی داد.
با این اوصاف بهره‌گیری عربستان سعودی از مدیریت حج می‌تواند پیامدهای قابل ملاحظه‌یی برای جهان اسلام داشته باشد، به‌ویژه برای کشورهای آسیایی همچون پاکستان، بنگلادش و اندونزی که بیشترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده‌اند و بیشترین تعداد کارگران در عربستان سعودی را تشکیل می‌دهند.
