رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا پنج‌شنبه و جمعه برای رسیدگی به مسائل این اتحادیه و در صدر آنها جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا که مذاکرات رسمی مربوط به آن از دوشنبه گذشته آغاز شد، دیدار کردند. پنج‌شنبه که رهبران اروپایی برای این نشست تابستانه وارد بروکسل شدند، روز آفتابی بود و چشم‌انداز سیاسی هم به همان روشنی به نظر می‌رسید، چرا که شماری از بحران‌ها تحت کنترل در‌آمده‌اند، شاخص‌های اقتصادی در سراسر قاره وضعیت خوبی دارند و آرای بیرون آمده از صندوق‌ها در انتخابات اخیر امیدوار‌کننده بوده‌اند. اما شاید مهم‌ترین مساله این بود که رهبران اتحادیه اروپا این مرتبه تصمیم گرفتند تحت تاثیر برگزیت قرار نگیرند و در مقابل بر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا سرمایه‌گذاری کنند تا مسائلی همچون همکاری دفاعی که بریتانیا یکی از مخالفان اصلی آن بود را پیش ببرند.
بازگشت اتحادیه اروپا
دونالد تاسک، رییس شورای اروپایی در جمع‌بندی خوش‌بینی‌های مربوط به این نشست تصریح کرد: «این هشتادمین شورای اروپایی است که من در آن به عنوان نخست‌وزیر یا رییس شورای اروپایی حضور می‌یابم، اما پیش‌تر هیچ‌گاه چنین باور قدرتمندی نداشتم که همه‌چیز قرار است در مسیری بهتر قرار بگیرد. با این حال باید در مورد این خوش‌بینی به‌شدت احتیاط به خرج دهیم.» به گزارش «پولیتیکو» وی افزود: «اما دلایل خوبی برای این خوش‌بینی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به رشد اقتصادی در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کاهش نرخ بیکاری و بالاترین سطح اشتغال‌زایی در تاریخ این اتحادیه، توافق مالی با یونان، ظهور احساساتی در حمایت از اتحادیه اروپا در نظرسنجی‌های هفته‌های اخیر، شکست احزاب مخالف بلوک اروپایی در انتخابات و پیروزی رهبرانی که 100درصد موافق اتحادیه اروپا هستند در کشورهای بلغارستان، اتریش، هلند و به‌ویژه فرانسه اشاره کرد.» در هر شرایط دیگری غیر از شرایط کنونی، مسائلی که تاسک به آنها اشاره کرد را می‌شد تغییر رویکردهای سیاسی قلمداد کرد که اتفاقی همزمان شده‌اند. اما در حقیقت به نظر می‌رسد بخت و اقبال بلوک اروپایی که در چند سال گذشته در پی مشکلات منطقه یورو، بحران پناهجویان و رای مثبت غیرمنتظره بریتانیایی‌ها به برگزیت با چالش‌های شدیدی مواجه شده بود، برگشته است. پیروزی امانوئل ماکرون میانه‌رو و حامی ائتلاف اروپایی در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، امیدها را در مورد محور قدرت فرانسوی-آلمانی در قلب اتحادیه اروپا برانگیخت.
خوش‌بینی فراگیر اقتصادی و دفاعی
پس از یک‌سری جلساتی که بعدازظهر پنج‌شنبه برگزار شدند، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان تایید کرد که حال و هوای پشت پرده به‌طور غیر قابل توصیفی مثبت بوده است. مرکل گفت: در حالی که دیگر نشست‌های اخیر سازمان بر «تحولات حساس» تمرکز داشتند، فضای نشست اخیر به‌طور قابل توجهی مثبت‌تر بود و این نشست را می‌شد به عنوان یک نمونه مناسب برای چگونگی پیشروی اروپا به جلو توصیف کرد. وی افزود: «تمرکز امروز بر مثبت‌اندیشی بود.» ماکرون در این نشست وعده داد که چین، نزدیک‌ترین متحد اتحادیه اروپا را به دست‌کشیدن از تصرف صنایع راهبردی راضی کند و هشدار داد که دولت‌های اروپایی نباید در تجارت جهانی بی‌تجربه عمل کند. رییس‌جمهوری فرانسه تاکید کرد که مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری بودن نباید اروپا را در معرض «بی‌نظمی جهانی‌سازی» قرار دهد. وی افزود که از تجارت آزاد حمایت می‌کند، اما با بی‌تجربگی و ضعف در تجارت مخالف است. با این حال، نشست اتحادیه اروپا تنها صحنه‌یی برای خودنمایی ماکرون نبود. ژان کلود یونکر، رییس کمیسیون اروپایی نیز از این نشست استفاده کرد تا گفت‌وگوها را در مورد آینده اتحادیه اروپا پیش ببرد. یونکر از تایید سریع برنامه دیرینه برای همکاری‌های نظامی بیشتر میان اعضای اتحادیه اروپا استقبال و رضایت شخصی خود را از این مساله اعلام کرد که ابتکار عمل موسوم به «همکاری سازمان‌یافته دایمی» در نهایت و پس از اینکه اسناد مربوط به آن یک دهه به صورت قانون استفاده نشده معاهده لیسبون وجود داشت، اجرایی می‌شود. یونکر در اشاره به این همکاری نظامی در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با تاسک گفت: «من می‌گویم این شاهزاده خفته معاهده لیسبون است. خب، شاهزاده اکنون بیدار شده است.»
برگزیت تفرقه‌افکن
اگرچه پیش از نشست انتظار می‌رفت که رهبران اتحادیه اروپا گام‌هایی فعالانه در زمینه‌های دفاع، امنیت، مبارزه با تروریسم، تغییرات آب‌و‌هوایی، فرصت‌های شغلی، رشد اقتصادی، تجارت، مهاجرت، ابتکارهای دیجیتال و امنیت سایبری بردارند، اما به نظر می‌رسد که هنوز اختلاف‌نظرهای قابل توجه و شدیدی در میان کشورهای اروپایی بر سر چگونگی و مکان مناسب برای جابهجایی آژانس پزشکی اروپا و نهاد بانکی اروپا از لندن و پس از برگزیت وجود دارد. انتظار می‌رود که کشورهای بسیاری به دنبال میزبانی این سازمان‌ها باشند. ترزا می پنج‌شنبه به دیگر رهبران اروپایی توافقی را در مورد شرایط ماندن شهروندان اتحادیه اروپا در بریتانیا پس از برگزیت ارائه کرد، توافقی که همتایانش به آن شک داشتند و جزییات بیشتری را در مورد آن خواستار شدند. ترزا می که تنها 10 دقیقه فرصت آن هم در پایان شام کاری در بروکسل به او اختصاص داده شده بود، گفت: شهروندانی که پنج سال و بیشتر در بریتانیا زندگی کرده‌اند، می‌توانند برای همیشه در این کشور بمانند. مرکل این مساله را «آغازی مثبت» توصیف اما تاکید کرد که هنوز سوالات زیادی در این زمینه وجود دارد.
محو شدن حضور بریتانیا
در حالی که مذاکرات برگزیت دوشنبه و سه روز پیش از نشست سران اروپایی به‌طور رسمی آغاز شد، در این نشست می‌شد از بسیاری جهات خروج بالقوه بریتانیا از اتحادیه اروپا را مشاهده کرد. مساله قابل توجه در این نشست این بود که قدرت و نفوذ بریتانیا کاملا از بین رفته بود. در شام کاری زمانی به ترزا می اختصاص داده شد تا برای دیگر رهبران اروپایی سخنرانی کند، اما هیچ زمانی واکنش به این سخنرانی داده نشد؛ چرا که تاسک سعی داشت مانع از آن شود که ترزا می از اجلاس شورا برای تفرقه‌اندازی میان 27 کشور عضو یا پیشبرد اهداف مذاکراتی بریتانیا استفاده کند. در مقابل، تاسک برنامه‌ریزی کرد تا سران کشورها مساله جابهجایی آژانس‌های نامبرده را میان خودشان و پس از اینکه ترزا می گروه را ترک گفت، بررسی کنند. از زمان اجرای رسمی ماده 50 معاهده لیسبون توسط دولت ترزا می در ماه مارس، جلسات اتحادیه اروپا به صورتی دوگانه با حضور و بدون حضور نماینده بریتانیا برگزار می‌شود. اما شاید بتوان به عنوان بزرگ‌ترین نشانه محو شدن بریتانیا در اتحادیه اروپا، به نبود تمرکز بر برگزیت اشاره کرد. تاسک و یونکر و دیگران سعی کردند وعده خود را در مورد جلوگیری از پرت‌شدن حواس‌شان به بریتانیا به خوبی عملی کنند. اکنون و پس از انتخابات سراسری زودهنگام در بریتانیا این وعده بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد، چرا که نتایج انتخابات به بی‌اعتمادی عمومی در مورد آینده سیاسی ترزا می منجر شده است. در عین حال تاسک تصریح کرد: «برخی دوستان بریتانیایی من پرسیده‌اند که امکان بازگشت از برگزیت وجود دارد و می‌توانم نتیجه‌یی را تصور کنم که در آن، بریتانیا بخشی از اتحادیه اروپا بماند؟ به آنها گفتم که اتحادیه اروپا در حقیقت بر مبنای رویاهایی ساخته شده است که غیرممکن به نظر می‌رسید، پس کسی چه می‌داند؟ شاید این امکان وجود داشته باشد.»
