11 ماه از سال 98 گذشت اما هنوز بودجه درمان و پیشگیری از اعتیاد که برای سال جاری تعیین شده بود، از سوی ستاد مبارزه با موادمخدر به سازمان بهزیستی کشور داده نشده، این در حالی است که بودجه بیمه درمان اعتیاد هم از ردیف بودجه امسال بهزیستی حذف شده بود و عملا وضعیت بودجه امسال روی خوش به درمان اعتیاد نشان نداد اما آن‌طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد و کارشناسان می‌گویند سال 98 هم پایان بی‌نظمی در پرداختی‌های این سازمان برای مقابله و درمان اعتیاد نیست و تا زمانی که بودجه دستگاه‌های مرتبط با اعتیاد به صورت تفکیک شده از سوی سازمان برنامه و بودجه در نظر گرفته نشود، نمی‌توان شاهد انضباط مالی در تخصیص بودجه بود. با این حال اگرچه مقابله با اعتیاد و آسیب‌های ناشی از آن، همچنین عرضه مواد مخدر یکی از دغدغه‌های دولت‌ها در هر دوره‌ای بوده است اما بررسی لایحه بودجه سال 99 در بخش مواد مخدر، هم آمار و ارقام متفاوتی را نشان می‌دهد، بررسی متن منتشر شده از این لایحه حکایت از آن دارد که در بودجه سال بعد، در بخش دستگاه‌های سیاست‌گذار در حوزه اعتیاد، هم در بخش ارایه خدمات درمان و کاهش آسیب معتادان و هم در ردیف پیشگیری از سو مصرف مواد مخدر، نسبت به سال ۹۸ کاهش بودجه رخ داده است. با این وجود نه تنها بودجه سال بعد برای مقابله با اعتیاد کم شده و رقم تعیین شده برای امسال هم هنوز تخصیص نیافته، قرار است تا پایان سال ۷ مرکز بهاران هم از سوی شهرداری به بهزیستی واگذار شده که مشخص نیست بودجه آن از کجا قرار است تامین شود.
تلاش بهزیستی برای درمان اعتیاد
بدون بودجه
اگرچه سال 98 رو به پایان بوده و حرف و حدیث‌ها پیرامون وضعیت بودجه سال آینده در جریان است اما سازمان بهزیستی در بخش درمان و پیشگیری هنوز بودجه سال 98 را هم دریافت نکرده است. روز گذشته فرید براتی سده، معاون توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درباره این موضوع گفت: سازمان بهزیستی هنوز رقمی را برای درمان افراد مبتلا به اعتیاد از ستاد مبارزه با مواد مخدر دریافت نکرده است. این مبلغ حدود ۲ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان برای درمان افراد پذیرفته شده در مراکز سازمان بهزیستی بوده که هنوز در اختیار این سازمان قرار نگرفته است.
او افزود: در واقع این مبلغ باید در خصوص معتادان متجاهری که در کمپ‌ها یا مراکز ماده ۱۶ پذیرفته شده‌اند و دارای حکم قاضی هستند، همچنین نیاز به اقدامات پزشکی، مانند عمل جراحی آپاندیس، بیماری‌های دیگر یا شکستگی دارند، به سازمان بهزیستی پرداخت می‌شد. معمولا این معتادان به اقدامات درمانی نیاز دارند که قرار بود تا ستاد مبارزه با مواد مخدر این پول را به سازمان بهزیستی پرداخت کند که هنوز این اتفاق نیفتاده است.
براتی سده با اشاره به اینکه بودجه یک میلیاردی حوزه پیشگیری نیز تاکنون از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر به سازمان بهزیستی پرداخت نشده است، ادامه داد: با گذشت بیش از ۱۱ ماه از سال جاری نه پولی برای پیشگیری و نه پولی برای درمان کلینیکی این افراد به بهزیستی پرداخت نشده است.
این اظهارات در حالی است که روز گذشته انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران از واگذاری هفت مرکز بهاران از سوی شهرداری به سازمان بهزیستی تا پایان سال خبر داد که معلوم نیست این سازمان باید از کجا هزینه آن را تامین کند، چرا که در لایحه بودجه 99 هم تکلیف بودجه بهزیستی برای درمان و پیشگیری از اعتیاد روشن نیست. تاخیر در پرداخت بودجه سازمان‌های مرتبط با اعتیاد در حالی است که کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست بودجه‌ریزی در زمینه اعتیاد اصلاح نشود و تفکیک سازمانی مدنظر قرار نگیرد، اعتراض برای برقراری نظم در تخصیص‌ها بیهوده است.
گره کار ستاد مبارزه با موادمخدر کجاست
علی هاشمی رییس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره این موضوع به «تعادل» گفت: در ستاد مبارزه با مواد مخدر از سال‌های قبل تا امروز یک مشکل مشکل اساسی وجود داشت که هنوز هم حل نشده و آن هم این نکته است که در این ستاد برنامه‌ها بر مبنای تخصیص درست بودجه پیش نرفته و نمی‌رود. قرار بود بودجه‌ای که دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر به سازمان‌های مرتبط با حوزه اعتیاد پرداخت می‌کند، نقش بودجه مشوق را داشته باشد نه بودجه کار اما این اتفاق رخ نداد و در شرایط فعلی همه بودجه سازمان‌های مرتبط به ستاد داده می‌شود و از آنجا تخصیص می‌یابد که همین موضوع زمینه بی‌نظمی در پرداخت را ایجاد می‌کند.
او افزود: اگر واقعا قرار است برای درمان اعتیاد اقدامی انجام شود، قدم اول این است که بودجه سازمان‌های مرتبط از سوی سازمان برنامه و بودجه به صورت تفکیکی داده شود و ستاد مبارزه با موادمخدر فقط نقش نظارتی داشته باشد و برنامه‌ها در هر مرحله یا این ستاد هماهنگ شود از سوی دیگر اگر هم قرار است این ستاد به سازمان‌های مرتبط اعتباری بدهد باید در قالب مشوق و برای انگیزه باشد اما در شرایط فعلی نبود این ساز و کار سبب شده که عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر شفاف نباشد، چون بودجه‌ای که به سازمان‌های مرتبط با اعتیاد می‌دهد، شفاف نیست.
هاشمی درباره هدر رفت بودجه به دلیل برنامه‌های غیراصولی برای درمان اعتیاد گفت: دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر باید به جایگاه مرکزی نظارتی خود بازگردد. به این معنی که به صورت مستمر نهادهای مرتبط از جمله سازمان بهزیستی را رصد کرده و مشخص کند میزان انحراف این سازمان‌ها از برنامه‌های تعیین شده چقدر است، در نهایت باید گزارش سالانه ارایه کند تا مشخص شود بودجه‌ای که به این دستگاه‌ها داده می‌شود چقدر درست و در راستای اهداف تعیین شده، مصرف شده است در واقع باید نگاه کیفیت‌گرا بر کمیتی جایگزین شود اما اکنون یکی از نقش‌های ستاد مبارزه با موادمخدر که نظارت است اصلا به معنای واقعی وجود ندارد و ضعف عملکرد ما هم در همین نقطه است.
کوتاه از بودجه درمان و پیشگیری از اعتیاد
بودجه دستگاه‌های سیاست‌گذار در حوزه اعتیاد برای سال 99، نشان‌دهنده آن است که با صرف‌نظر از بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر، کاهش بودجه در ردیف‌های مختلف پیشگیری و درمان اعتیاد به چشم می‌خورد. براساس این لایحه، دولت برای پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان برای سال ۹۹، رقمی معادل ۹۰ میلیارد و ۵۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان در بخش عمومی و ۶۰ میلیون تومان در بخش سرمایه‌ای در نظر گرفته اما این رقم در حالی است که اعتبار این بخش در سال ۹۸، برابر با ۹۴ میلیارد و ۲۸۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بود بنابراین سال ۹۹ اعتبار این بخش نسبت به سال جاری کم شده است. از طرف دیگر دولت، ۳ میلیارد و ۵۲۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان هم از محل هدفمندی یارانه‌ها به پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر و روانگران اختصاص داده است.
از سوی دیگر در بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ در بخش مواد مخدر، آمار و ارقام متفاوتی را نشان می‌دهد، بررسی متن منتشر شده از این لایحه حکایت از آن دارد که در بودجه سال بعد، در بخش دستگاه‌های سیاست‌گذار در حوزه اعتیاد، هم در بخش ارایه خدمات درمان و کاهش آسیب معتادان و هم در ردیف پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر، نسبت به سال ۹۸ کاهش بودجه رخ داده و بودجه ستاد مبارزه با موادمخدر، افزایش ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد. با این حال بر اساس لایحه بودجه سال ۹۹، ردیف بودجه مربوط به بیمه درمان اعتیاد که سال ۹۸ حذف شده بود، به بودجه بازگشت و در ردیف اعتبارات بیمه سلامت لحاظ شده است. از طرف دیگر بررسی لایحه بودجه سال آینده در بخش ردیف بودجه پلیس‌های تخصصی هم حکایت از آن دارد بودجه در نظر گرفته شده برای پلیس مبارزه با موادمخدر هم نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
