کمبود تجهیزات، مدیریت ضعیف و تعدد مسوولان و فرماندهان در مدیریت بحران، آتش‌سوزی در جنگل‌های ارسباران را تبدیل به یک فاجعه محیط زیستی کرد. سازمان مدیریت بحران، استانداری‌ها، هلال احمر، آتش‌نشانی، ارتش و... همگی در موضوعات اینچنینی مسوولند اما هیچ‌یک پاسخگو و مسوول نهایی نیستند. ازسوی دیگر آنطور که نمایندگان مجلس می‌گویند هر چهار استان شمال غرب کشور اعم از آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان فاقد تجهیزات برای خاموش کردن آتش ارسباران بودند. قلی‌الله قلی‌زاده گفته است: توجهی به اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع حادثه و توزیع عادلانه امکانات و تجهیزات نشده است، مثلا در حادثه‌ای مانند آتش‌سوزی تا اثبات صحت وقوع حادثه به مرکز، کار از کار گذشته و خسارات زیادی به ما وارد می‌شود.
قلی‌زاده اضافه کرد: در آتش سوزی جنگل‌های ارسباران هم با این معضل مواجه شدیم و با وجود وعده‌های متعدد از سوی مبادی مختلف، بالگردها پس از شش روز به خداآفرین اعزام شدند. تمامی عوامل استانی اعم از سپاه، ارتش، بسیج، هلال احمر، منابع طبیعی و محیط زیست، مرزبانی، نیروهای نظامی و انتظامی، مس سونگون، مردم منطقه و سایر ارگان‌های مرتبط برای اطفاء حریق پای کار آمدند.
حالا آتش بطور کامل اطفا شده است. البته مسوولان استانی می‌خواهند بالگردهایی که به منطقه اعزام شده چند روزی همان جا باشند.
اما از طرفی، رییس کل دادگستری آذربایجان شرقی با اشاره به ورود مدعی‌العموم به آتش سوزی جنگل‌های ارسباران، گفته است: دادستان شهرستان خدا آفرین از همان لحظات اولیه در کنار سایر عوامل در محل حضور پیدا کرده است و دستورات جهت بررسی عمدی بودن یا نبودن آتش سوزی صادر شده است.
موسی خلیل‌اللهی ادامه داد: همچنین طی نامه‌ای از دادستان شهرستان مربوطه خواسته‌ام تا کسانی را که در نگهداری، حفاظت یا اطفاء حریق تخلف و سهل انگاری داشته‌اند شناسایی و به دستگاه قضایی معرفی شوند. در همین رابطه ماموریتی نیز به معاونت پیشگیری استان آذربایجان شرقی و معاون دادستان مرکز استان در امور حقوق عامه جهت بررسی علل و عوامل وقوع آتش سوزی محول شده است که در حال حاضر شروع به بررسی موضوع کرده‌اند تا کسانی که در این رابطه تعلل و قصوری داشتند، معرفی شوند.
اما مشکل تعدد مدیر در مدیریت بحران‌هایی از این دست، مشکلی نیست که با ورود دادستانی و مدعی‌العموم حل شود. عضو هیات رییسه مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی، معتقد است: بطور قطع اگر فرماندهی و مدیریت واحد وجود داشت خسارات آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران به حداقل می‌رسید.
معصومه آقاپور علیشاهی با انتقاد از نبود فرماندهی واحد در بحران‌ها، گفت: یکی از مشکلات اساسی در حوادث زیست محیطی نبود مرکز بحران‌های زیست محیطی است و مشخص نیست چه دستگاهی متولی مدیریت بحران است.
نماینده مردم شبستر در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اینکه آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران پس از 5 روز مهار و کنترل شد، به خانه ملت گفت: به دلیل نبود فرماندهی و مدیریت واحد جنگل‌های ارسباران 5 روز در آتش سوختند و از بین رفتند. او با بیان اینکه متولیان مدیریت بحران باید از آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران درس عبرت بگیرند، ادامه داد: متاسفانه سازمان مدیریت بحران از بودجه و امکانات کافی برخوردار نیست و تنها کار مفیدش در بحران‌ها نظارت و ارایه گزارش است؛ در این رابطه وجود این سازمان با نبودش چه تفاوتی دارد؟
نایب‌رییس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه در کشور خلأ زیادی در رابطه با مدیریت بحران‌ها وجود دارد، افزود: هر چند تمامی دستگاه‌ها باید از سازمان مدیریت بحران حرف شنوی داشته باشند اما متاسفانه حرف شنوی ندارند و نبود فرماندهی واحد باعث شد تا 5 روز پس از آتش سوزی جنگل‌های ارسباران در نهایت دستوری صادر شود.
آقاپور یادآور شد: سازمان مدیریت بحران 65 ردیف دارد اما منابع ندارد و هیچ دستگاهی نیز به آن پاسخگو نیست بنابراین بود و نبودش فرقی ندارد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در مورد برخی اظهارنظرها مبنی بر کمبود امکانات و بالگرد در حادثه آتش‌سوزی جنگل‌های ارسباران، گفت: بالگرد و امکانات به استان رسید، اما متاسفانه فرماندهی و مدیریت واحد وجود نداشت و اگر وجود داشت خسارت‌ها به حداقل می‌رسید البته این معضل را در تمامی بحران‌های کشور شاهد بودیم. این نماینده مردم در مجلس دهم، ادامه داد: «بطور قطع حتی اگر در بحران‌ها کمبود امکانات داشته باشیم اما فرماندهی واحد و به خط کردن امکانات کشوری را داشته باشیم به خوبی می‌توانیم بحران‌ها در سریع‌ترین زمان کنترل و مدیریت کرد.»
به هر حال در شرایطی که به نظر میرسد آتش سوزهای ارسباران تقریبا متوقف شده است خبر سوختن 300 هکتار از این جنگلها بسیار غم‌انگیز است.
در ماجرای آتش سوزی گسترده در جنگل‌های ارسباران کاستیهای بسیار زیادی نمود کرد، از کمبود تجهیزات گرفته تا بیاطلاعی برخی از مسوولان نسبت به شرایط دقیق آتش سوزی و البته مساله سوءمدیریت در رابطه با کنترل منابع طبیعی از جمله همین جنگلها. به هر حال اکنون 300 هکتار از یکی از بزرگترین تنفسگاههای ایران نابود شده است.
این آتش سوزیها که سه مصدوم هم بر جای گذاشت از اوایل تابستان آغاز شده بود و به گفته حمید قاسمی مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی از ابتدای تابستان 25 مورد آتش سوزی در این جنگل ثبت شده است. یکی از دلایل اینکه چرا آتشسوزیهای رخ داده در این جنگل خیلی دیر اطفا شد به «صعب العبور» بودن این منطقه برمیگردد اما سوال دیگری که بلافاصله به وجود میآید این است که مگر مسوولان نسبت به صعب العبور بودن این منطقه از قبل آگاهی نداشتند؟ پس چطور امکاناتی مانند بالگرد مخصوص اطفای حریق برای آن در نظر نگرفتند؟ مگر نه اینکه آتش سوزی چیزی است که در جنگل زیاد رخ میدهد و پیش‌بینی آن راحت است؟ در این میان باید وظیفه وظیفه ستاد بحران کشور را نیز بیشتر مورد بررسی قرار داد.
اکنون خبر میرسد مهار آتش‌سوزی این جنگلها در مرحله لکه‌گیری است. مهار کامل آتش انجام گرفته، اما نیروهای موجود در منطقه برای لکه‌گیری و تثبیت مهار تلاش میکنند.
