تهران به لحاظ سرانه، متراژ و مقاومت مدارس در رده فقیرترین استان‌هاست و بیشترین مدارس فرسوده کشور را در خود جا داده است. 264 مدرسه آسیب‌پذیر با قدمت بالای 60 سال بخشی از فضای آموزشی این شهر را تشکیل می‌دهد که جان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند تا جایی که طبق اعلام عباسعلی باقری مدیرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران، در سال‌های اخیر حتی توفانی رخ داد و سقف برخی مدارس کنده شد یا آسیب دید و این مدارس در برابر زلزله طاقت نمی‌آورند. از طرف دیگر روز گذشته رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور با اشاره به فرسوده بودن ۳۰ درصد مدراس پایتخت گفت: با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان نیز در این مدارس حضور دارند اگر زلزله در ساعتی که دانش‌آموزان حضور دارند رخ دهد فاجعه بار خواهد بود چنین وضعیتی در حالی است که چندی پیش علیرضا محجوب، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، نرسیدن بخش مناسبی از مالیات‌های استان تهران به دست آموزش و پرورش را یکی از علل عدم بازسازی مدارس تهران دانست و اعلام کرد یک درصد از سود شرکت‌های سودده دولتی نیز باید به آموزش و پرورش برسد اما اجرای این قانون تاکنون بلاتکلیف بوده است.
فاجعه زلزله در کمین مدارس فرسوده
چندی پیش مدیریت بحران اعلام کرده بود که ۲۴ درصد مدارس تهران به لحاظ مخاطرات غیرسازه‌ای در وضعیت قرمز قرار دارند اما با این حال مسوولان آموزش و دسته بندی دیگری برای مدارس فرسوده در نظر می‌گیرند، آنطور که رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور می‌گوید، دو نوع مدارس تخریبی و مدارس نیازمند مقاوم سازی در رده‌بندی این سازمان وجود دارد که بر اساس آن 30 درصد مدارس کشور فرسوده و نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی هستند. مهرالله رخشانی‌مهر درباره این موضوع بیان کرد: “ اگر تخریب و بازسازی انجام نشود طبیعتا این مدارس خطرآفرین‌اند. تعدادی از این ۳۰ درصد به مقاوم سازی نیاز دارند و در غیر اینصورت به لیست مدارس تخریبی اضافه می‌شوند. تهران هم از این قاعده مستثنی نیست و مدارس فرسوده‌ای با همین میانگین در پایتخت داریم که در برابر زلزله مقاوم نیستند. با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان نیز در این مدارس حضور دارند اگر زلزله در ساعتی که دانش‌آموزان حضور دارند، رخ دهد فاجعه بار خواهد بود.» او با بیان اینکه امسال وضعیت اعتبارات ما نسبت به سال گذشته بهتر است و در تعداد پروژه‌های تحویلی نیز رشد داشته‌ایم افزود: « تخریب و بازسازی مدارس فرسوده در دستور کار است و بستگی به بودجه ما دارد. قرار است اعتباری از محل حساب ذخیره ارزی به مبلغ سه میلیارد دلار طی اجرای برنامه ششم توسعه درنظر گرفته شود که به دنبال دریافت آن هستیم و اگر محقق شود کار با سرعت بالاتری پیش می‌رود.»
فقر تهران از نظر سرانه آموزشی
اظهارات رخشانی‌مهر در حالی است که علی شهری، مدیرکل نوسازی مدارس استان تهران معتقد است علاوه بر فرسودگی، سرانه فضای آموزشی تهران هم وضعیت مناسبی ندارد. او درباره این موضوع بیان کرد: « پایین‌ترین میانگین سرانه فضای آموزشی را در استان‌های، البرز سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و تهران داریم و سرانه فضای آموزشی استان تهران 4.26 متر مربع به ازای هر دانش‌آموز است.براساس زیرنظام فضا و تجهیزات سند تحول بنیادین سرانه استاندارد فضای آموزشی 8.39 متر مربع برای هر دانش‌آموز است و اگر جمعیت دانش‌آموزی کشور را متناسب با این عدد بررسی کنیم به این می‌رسیم که از وضع فعلی 64 میلیون متر مربع فضای آموزشی و پرورشی باید 40 میلیون متر مربع دیگر را ضافه کنیم تا به استاندارد فضای آموزشی برسیم.»
او افزود: « وضعیت استان تهران قابل توجه ویژه است و باید نگاه ویژه‌ای را به مدارس فرسوده این استان داشت.استان تهران از جمله استان‌های با سرانه فضای آموزشی پایین است و ضمن پایین بودن سرانه آموزشی شاهد تراکم بسیار بالای دانش‌آموز در هر کلاس هستیم. اگر مقایسه‌ای بین استان‌های کم برخوردار به لحاظ فضای آموزشی داشته باشم، سیستان‌وبلوچستان، البرز و آذربایجان غربی با وجود سرانه پایین فضای آموزشی مشابه تهران هستند اما باید گفت که تراکم دانش‌آموزی آنها قابل مقایسه با تهران نیست.»
شهری بیان کرد: « اگر سرانه پایین فضای آموزشی و تراکم بالای دانش‌آموز در کلاس درس را در نظر بگیریم، تهران کم‌برخوردارترین استان کشور است به گونه‌ای که میانگین دانش‌آموز در کلاس‌های درس 31 نفر است و در برخی مدارس تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌ها بالای 40 نفر است.»
آموزش و پرورش از مالیات‌ها بی‌نصیب است
با این حال اگرچه کمبود بودجه از دلایل همیشگی مطرح شده از سوی مسوولان وزارت آموزش و پرورش برای عدم رسیدگی به وضعیت مدارس از نظر کمی و کیفی است، علیرضا محجوب، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه نرسیدن بخش مناسبی از مالیات‌های استان تهران به دست آموزش و پرورش یکی از علل عدم بازسازی مدارس این شهر است، اعلام کرد، یک درصد از سود شرکت‌های سوده دولتی نیز باید به آموزش و پرورش برسد اما اجرای این قانون نیز بلاتکلیف است. او با اشاره به اینکه استان تهران جزو 5 استان نخست به لحاظ کمبود امکانات آموزشی و دارا بودن مدارس تخریبی است و اکنون 30 درصد مدارس آن نیاز به بازسازی دارند، گفت: « از آنجا که تهران قدیمی‌ترین مدارس کشور را در خود جای داده و در دوره قاچاریه زمانی که همه ایران صرفا مکتب‌خانه داشتند در تهران حدود 150 مدرسه وجود داشت لذا طبیعی است ابنیه مدارس قدیمی و فرسوده باشد.»
محجوب یکی از علل اینکه آموزش و پرورش بودجه کافی برای بازسازی مدارس ندارد را عدم تعلق مناسب مالیات به این وزارتخانه عنوان کرد و افزود: “فقط
8 درصد مالیات وصولی تهران در این شهر و شهرهای اطراف آن خرج می‌شود، درواقع به این بهانه و استدلال که دفاتر مرکزی شرکت‌ها در تهران هستند و مالیات‌ها از دفاتر مرکز وصول می‌شوند، درآمدهای فوق به استان‌ها می‌روند.
سهم مالیاتی تهران از برخی استان‌های کوچک نیز کمتر است، درحالی که در گذشته تا سال 83 و 84 و قبل از تصویب قانون تجمیع عوارض و مالیات این بخش قابل ملاحظه‌ای از این مالیات‌ها توسط آموزش و پرورش هزینه می‌شد به همین دلیل بازسازی مدارس عملا متوقف شد.
او با بیان اینکه مجلس نیز در این مورد اقدام تبعیض‌آمیز کرد چراکه 2درصد از مالیات بر ارزش‌افزوده را به وزارتخانه بهداشت و درمان داده است بدون آنکه سهم آموزش و پرورش را از این مالیات بدهد، افزود: تمامی این اقدامات متوقف نشان می‌دهد برخلاف ادعای دولت، خزانه قادر نیست سهم دستگاه‌ها را به خوبی حفظ کرده و به آنها دهد.
این نماینده مجلس بیان کرد: یک درصد از سود شرکت‌های سوده دولتی نیز باید به آموزش و پرورش برسد اما اجرای این قانون نیز بلاتکلیف است. تهران از لحاظ سرانه فضای آموزشی در کشور یازدهمین استان زیرخط میانگین و 14 هزار کلاس درس در این استان نیازمند مقاوم‌سازی است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از کمبود ۱۳۰۰ مدرسه در استان تهران خبر داد و افزود: تهران از لحاظ سرانه فضای آموزشی در کشور یازدهمین استان زیرخط میانگین است و 14 هزار کلاس درس در این استان نیازمند مقاوم‌سازی است.
