براساس آخرین آمارهای سازمان ملل در سال گذشته میلادی، ۹۶۰ میلیون نفر معادل ۱۳ درصد از ساکنان کره زمین از ۶۰ سالگی عبور کرده‌اند، جمعیتی که سالانه ۳ درصد به تعداد آنها افزوده می‌شود؛ این رقم در ایران حدود پنج درصد از جمعیت است و براساس پیش‌بینی برخی جمعیت‌شناسان تا سال ۱۴۳۰، سهم ۲۴ درصدی از کل جمعیت کشورمان را به خود اختصاص خواهند داد.
نسبت درصد جمعیت سالمندان در کشورهای اروپایی بیش از سایر نقاط جهان است، بطوری که در اروپا ۲۵ درصد از جمعیت را سالمندان تشکیل می‌دهند. افزایش جمعیت سالمندان تا جایی پیش خواهد رفت که بر اساس گزارش‌های سازمان ملل تا سال ۲۰۵۰ تمامی نقاط جهان جز آفریقا حدود یک چهارم یا بیشترشان را سالمندان تشکیل می‌دهند. پیش‌بینی می‌شود شمار سالمندان تا سال ۲۰۳۰ به ۱.۴ میلیارد، تا ۲۰۵۰، ۲.۱ میلیارد و تا سال ۲۱۰۰، به ۳.۱ میلیارد نفر برسد. اگرچه ایران در بازه زمانی موسوم به «پنجره جمعیتی» قرار دارد اما از این تحول جمعیتی مستثنی نخواهد بود، چراکه حتی در صورت حفظ میزان موالید در کشور، این گروه جمعیتی به دوران سالمندی رسیده و نیازمند دریافت خدمات اجتماعی ویژه‌ای هستند. شهلا کاظمی پور، استاد دانشگاه و جمعیت‌شناس با اشاره به نهم مهر، روز سالمند با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی، قاعده هرم سنی در کشور ما وسیع بوده است گفت: در آن زمان سالانه در کشور بیش از دو میلیون کودک متولد می‌شدند و حدود ۴۰۰ هزار نفر فوت می‌کردند. با تقسیم‌بندی جمعیت به سه گروه سنی ۰ تا ۱۴ سال، ۱۵ تا ۶۴ سال و ۶۵ سال به بالا می‌توان گفت در سال ۱۳۶۵، ۴۶ درصد جمعیت ایران زیر ۱۵ سال سن داشتند. همچنین ۵۱ درصد از جمعیت ایران ۱۵ تا ۶۴ سال بودند و تنها ۳ درصد از جمعیت در سن ۶۵ سال به بالا و سالخوردگی قرار داشتند اما بعد از سال ۱۳۶۷ که به تدریج میزان باروری در کشور کنترل شد، قاعده هرم سنی جمعیت نیز جمع‌تر شده است.
او افزود: در سال ۱۳۹۵، ٢٣ درصد جمعیت ایران زیر ۱۵ سال سن داشتند و جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله در کشور به ۷۱ درصد رسیدند. همچنین حدود ۶ درصد از جمعیت ایران بالای ۶۵ سال سن داشتند. این آمارها نشان می‌دهد که قاعده هرم سنی جمعیت در کشور جمع شده و میزان باروری رو به کاهش است اما هنوز میزان مرگ و میر با موالید مساوی نشده است. این جمعیت شناس با بیان اینکه در سال گذشته بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تولد و حدود ۴٠٠ هزار مرگ اتفاق افتاده است، به ایسنا گفت: زمانی که باروری کاهش می‌یابد از جمعیت جوانان به تدریج کاسته می‌شود اما در ایران و در حال حاضر در مرحله پنجره جمعیتی قرار داریم، بطوری که بیشترین سهم جمعیت در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال سن قرار دارند. به دلیل حضور این پنجره جمعیتی، میزان موالید در کشور بالاست، اما به تدریج زمانی که سهم بالای جوانان واقع در سن باروری رو به پیری حرکت کند میزان موالید نیز کاهش می‌یابد و در عمل جمعیت فعال نیز به سمت سالخوردگی حرکت می‌کند.
رشد سه برابری جمعیت سالمندان
کاظمی‌پور با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۳۰ میزان مرگ و میر و موالید در کشور برابر شده و رشد جمعیت به صفر درصد برسد، تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۶ درصد از جمعیت کشور ۶۵ سال به بالا سن دارد اما این میزان در سال ۱۴۳۰ به ۲۰ درصد جمعیت می‌رسد و به عبارت دیگر رشد سه برابری می‌یابد. در حال حاضر نیز همین جمعیت ۶ درصدی با مشکلات زیاد رفاهی بهداشتی و ...روبرو هستند که باید به آنها رسیدگی شود. این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۵ میلیون نفر از جمعیت ایران ۶۵ سال به بالا و هفت میلیون نفر نیز۶۰ سال سن به بالا سن دارند، گفت: این گروه نیازمند خدمات رفاهی، بهداشتی، امنیت مالی و حمایت‌های اجتماعی هستند. کاظمی‌پور ضمن تشریح وضعیت سواد در سالمندان نیز توضیح داد: در سال ۹۵ حدود ۸ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بی‌سواد در کشور وجود داشتند و به عبارت دیگر ۱۰ درصد از جمعیت کشور را بیسوادان در بر می‌گرفتند. این در حالی است که ۴۵ درصد از بیسوادان کشور ۶۰ سال به بالا هستند و حدود ۴ میلیون نفر را تشکیل می‌دهند. از بین این تعداد ۱.۵ میلیون نفر مرد و ۲.۵ میلیون نفر زن هستند.
او با بیان اینکه بی‌سوادی سطح مالی، امکانات بهداشتی، آگاهی اجتماعی و سطح رفاه پایین‌تری را برای افراد به ارمغان می‌آورد، اظهار کرد: حدود ۱.۵ میلیون سالمند در کشور وجود دارد که تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند.، به عبارت دیگر از بین جمعیت ۶ تا ۷ میلیونی سالمندان، یک‌چهارم تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند. کاظمی پور افزود: پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۳۰ جمعیت ۶ تا ۷ میلیونی سالمندان به ۲۶ میلیون نفر برسد. در حال حاضر حدود ٨.٩ درصد از جمعیت کشور ۶۰ ساله به‌بالا هستند که این رقم در سال ۱۴۳۰ به ٢۴.۵ درصد خواهند رسید. جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ به ۱۱۰ میلیون نفر می‌رسد. به عبارت دیگر جمعیت کشور طی ۳۵ سال (۱۴۳۰-۱۳۹۵) ۱.۴ برابر خواهد شد در صورتیکه تعداد سالمندان ۶۰ ساله به بالا ۲.۸ برابر می‌شود.
او با بیان اینکه افزایش تعداد سالمندان در کشور یک پدیده لاجرم است و ربطی به میزان باروری ندارد تصریح کرد: به عبارت دیگر جمعیت واقع در «پنجره جمعیتی» حال حاضر کشور، زمانی که به ۱۴۳۰ نزدیک شویم به سن سالخوردگی خواهند رسید. در حالی که یک چهارم از سالمندان امروز تحت پوشش کمیته امداد یا سایر نهادهای حمایتی قرار دارند، می‌توان پیش‌بینی کرد که با افزایش جمعیت سالمندان تعداد افراد تحت پوشش نیز افزایش یابد.
