گروه اقتصاد اجتماعی|
وجود هزار کلاس درس خشت و گلی، فرسودگی 30درصد مدارس و کمبود 40 میلیون متر مربع فضای آموزشی در کشور، حکایت از آن دارد که سقف آموزش بر سر دانش‌آموزان لرزان است. سقفی که هر لحظه امکان دارد بر سرشان خراب شده و فاجعه بیافریند چرا که 83 هزار مدرسه نا امن در کشور وجود دارد که برای مقاوم‌سازی آنها ۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است با این وجود مدارس فرسوده هنوز در چرخه نظام آموزشی باقی مانده‌اند و در تدوین لایحه بودجه سال 97، هم فرسودگی مدارس آنطور که باید به چشم نیامد چرا که اعتبارات عمرانی این وزارتخانه نسبت به سال قبل، ۳۵ درصد کاهش یافت و به این ترتیب کمبود بودجه برای رسیدگی به وضعیت مدارس ناامن، به جای آنکه حل شود، بدتر شد. این وضعیت در حالی است که اگر اجرای بند 3 ماده 63 برنامه ششم توسعه که بر اساس آن باید 3 میلیارد دلار از محل اعتبارات حساب ذخیره ارزی به نوسازی مدارس اختصاص داده شود در دستور کار قرار گیرد به راحتی می‌توان 30 درصد مدارس را بازسازی کرد به گونه‌ای که حتی یک مدرسه فرسوده در کشور نداشته باشیم.
11 استان زیر خط میانگین فضای آموزشی
مهرالله رخشانی‌مهر، رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معتقد است علاوه بر فرسودگی 30 درصد مدارس کشور، سرانه فضای آموزشی هم از حد استاندارد کمتر است. او درباره این موضوع بیان کرد: « در حال حاضر سرانه فضای آموزشی برای دانش‌آموزان کشور، 5.2 درصد اما فضای استاندارد 8.4 درصد است که نشان می‌دهد 30 درصد مدارس کشور فرسوده است. از این تعداد مدرسه فرسوده در کشور، 12 درصد تخریبی هستند و 18 درصد باید مقاوم سازی شوند. در مجموع 11 استان زیر خط میانگین کشوری از نظر فضای آموزشی هستند. استان‌های تهران، خراسان رضوی، گیلان و سیستان و بلوچستان بیشترین استان‌های نیازمند نوسازی و مقاوم سازی هستند و از طرف دیگر به دلیل مهاجرت به حاشیه شهرها، ناچار به ساخت مدارس جدید هستیم.»
او افزود: « در سال 1395 ردیف‌های بودجه‌ای 10 درصد اختصاص یافته است که این رقم در سال گذشته اعتبارات خیران 100درصد و اعتبارات تخریب و بازسازی 50 درصد تخصیص یافته است. در برنامه پنجم توسعه چهار میلیارد دلار معادل چهار هزار میلیارد تومان برای تخریب و بازسازی از حساب ذخیره ارزی اختصاص داده شد که تعداد زیادی از مدارس کشور تخریب و بازسازی شد. از زمان شروع طرح مقاوم سازی تنها 35 درصد مدارس نیازمند مقاوم سازی و 33 درصد نیازمند تخریب و بازسازی بود یعنی حدود 70درصد نیازمند مقاوم سازی، تخریب و بازسازی بودند که اکنون این آمار برعکس شده البته اکنون میزان مطالبات مردم افزایش یافته است. امسال تعهد خیران مدرسه ساز هزار و 200 میلیارد تومان است در حالی که اعتبارات ما هزار میلیارد تومان است. در برنامه ششم توسعه نیز سه میلیارد دلار برای مقاوم سازی مدارس برآورد شده است اما تاکنون به عنوان یک تکلیف قانونی این رقم تخصیص داده نشده است.»
آنطور که رخشانی‌مهر می‌گوید، هنوز اعتبار مورد نیاز برای مقاوم‌سازی مدارس در سال 97 برآورد نشده است. او درباره این موضوع گفت: « 70 درصد مدارس مقاوم‌سازی شده‌اند با وجود این 30 درصد مدارس کشور نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی هستند که برای مدارس تخریبی به 13 هزار میلیارد تومان اعتبار و برای مقاوم‌سازی 5 هزار و 700 میلیارد تومان اعتبار نیاز است؛ البته این میزان اعتبار برای تا پایان سال 96 برآورد شده و برای سال 97 هنوز برآورد نشده است. هر لحظه امکان ریزش مدارس خشتی و گلی بر سر دانش‌آموزان وجود دارد، چرا که نزدیک به یک هزار کلاس خشتی و گلی در کشور وجود دارد که برای تخریب و نوسازی آنها یک هزار و 700 میلیارد ریال اعتبار نیاز است و البته انتظار می‌رود تا پایان سال تحصیلی 97-98 تمامی کلاس‌های خشتی و گلی جمع‌آوری شوند.»
او افزود: « بی‌شک اگر اجرای بند 3 ماده 63 برنامه ششم توسعه که بر اساس آن باید 3 میلیارد دلار از محل اعتبارات حساب ذخیره ارزی به نوسازی مدارس اختصاص داده شود در دستور کار قرار گیرد به راحتی می‌توان 30 درصد مدارس را بازسازی کرد به گونه‌ای که حتی یک مدرسه فرسوده در کشور نداشته باشیم.»
اظهارات رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، در حالی است که پیش از این معاون توسعه مدیریت، پشتیبانی و مشارکت‌های مردم سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس با اشاره به اینکه یک سوم از مدارس کشور نیازمند نوسازی و مقاوم سازی است، اعلام کرده بود، ۱۸۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای بازسازی و مقاوم سازی این مدارس نیاز است. علی شهری درباره این موضوع گفت: «برای نخستین بار با کمک دولت، مجلس و همراهی سازمان برنامه و بودجه در قانون بودجه سال97 دولت متعهد شد معادل کمک تحقق یافته خیران به مدارس کمک کند که پیش‌بینی می‌شود این اعتبار به ۴هزار و ۵۰۰میلیارد ریال برسد. تاکنون ۶۵ هزار کلاس درس تاکنون زیر پوشش طرح ملی تخریب و بازسازی قرار گرفته و نوسازی شده است که اعتبار آن ۶۰ هزار میلیارد ریال است. این در حالی است که ۲۵ هزار خیر مدرسه‌ساز در سطح کشور همکاری دارند که تاکنون ۴۰ هزار میلیارد ریال کمک کرده‌اند.»
مدارس خالی تبدیل به احسن شوند
اگرچه مسوولان وزارت آموزش و پرورش، اقداماتی که تاکنون برای حل معضل مدارس نیازمند تخریب و بازسازی، انجام شده است را، قابل قبول ارزیابی کرده و معتقدند جز کمبود بودجه، مشکل جدی برای باز شدن گره این موضوع نیست، برخی نمایندگان نمایندگان مجلس، همچنان نسبت به این وضع منتقد هستند، هادی بهادری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی معتقد است 40 میلیون متر مربع کمبود فضای آموزشی در کشور وجود دارد که برای ساخت آن به 40 هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است که خیرین، آموزش و پرورش و بنیاد علوی و برکت باید نسبت به تامین آن اقدام کنند. او درباره این موضوع بیان کرد: « مدارس فرسوده یکی از بزرگ‌ترین معضل کلان‌شهرهای کشور محسوب می‌شود، در کنار بحران کمبود فضاهای آموزشی در برخی کلان‌شهرها به ویژه تهران در برخی مناطق به دلیل افزایش مهاجرت با مدارس خالی از دانش‌آموز روبرو هستیم که نیاز است با فروش، تبدیل به احسن کردن و تغییر کاربری آنها منابع حاصله را در مسیر تجهیز، توسعه و ساخت مدارس هزینه کرد.»
او با بیان اینکه با بودجه اندک آموزش و پرورش تجهیز و ساخت مدارس محقق نمی‌شود، افزود: « با وجود اینکه سهم 50 درصدی خیرین مدرسه ساز که سبب شده بار بزرگی از دوش دولت برداشته شود، متاسفانه برای ساخت مدارس متولی مشخصی وجود ندارد و در واقع شهرداری این مهم را جزو اولویت‌های خود نمی‌داند و از سویی آموزش و پرورش نیز بودجه لازم را در اختیار ندارد.»
