افزایش لحظه‌یی نرخ دلار طی چهار پنج ماه اخیر، علاوه بر اینکه بازار سفرهای خارجی را تحت تاثیر قرارداده و حجم سفرها به صورت محسوسی کاهش یافته است، عملکرد ایرلاین‌های داخلی هم تحت تاثیر این رخداد اقتصادی بوده و مدیریت هزینه- درآمد این شرکت‌ها را با مشکلاتی همراه کرده است.
البته براساس تصمیم سیاست‌گذاران بخش ارزی با اعطای سهمیه ارزی به شرکت‌های فعال در بخش حمل و نقل بین‌الملل، تاحدودی از مشکلات شرکت‌های هواپیمایی با وجود افزایش چشمگیر نرخ دلار حل شد اما طی یک ماهه اخیر و عدم همکاری برخی بانک‌های عامل در پرداخت ارز دولتی به ایرلاین‌ها، مشکلات شرکت‌های هواپیمایی به اوج خود رسیده است.
با توجه به اهمیت حمل و نقل هوایی و تاثیر شگرف افزایش نرخ دلار بر فعالیت ایرلاین‌های داخلی تعادل گزارشی از مشکلات کنونی شرکت‌های هواپیمایی و واکنش مسوولان حمل و نقلی به این موضوع تدوین کرده است.
*در شرایطی که مسوولان دولتی صنعت هوانوردی اعلام می‌کنند که پرداخت ارز دولتی به ایرلاین‌های داخلی همچنان ادامه دارد، مسوولان بخش خصوصی از عدم پرداخت یکماهه این نوع ارز و بی‌مهری برخی بانک‌های عامل با ایرلاین‌ها گلایه دارند.
* به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، این انجمن جلسات زیادی با بانک مرکزی برای تامین ارز نقدی ایرلاین‌های ایرانی داشته وهمچنین پیگیری‌هایی را هم به صورت کتبی داشته است، مسوولان مربوطه در بانک مرکزی هم قول‌هایی برای حل این مشکل داده‌اند اما از آنجایی که در بانک‌های عامل، بعضا سردرگمی‌هایی وجود دارد، همچنان ایرلاین‌های داخلی در تامین ارز نقدی با مشکل مواجه هستند.
مشکلات اصلی ایرلاین با افزایش نرخ دلار
اگرچه افزایش نرخ دلار و عدم پرداخت ارز دولتی مشکلات بسیاری را برای ایرلاین‌های داخلی ایجاد می‌کند، در این گزارش تنها به بخشی از این مشکلات پرداخته شده است.
*به گفته فعالان بخش هوایی ایرلاین‌ها برای تامین نیازهای اصلی خود از دلار استفاده می‌کنند که ۵ فقره از مهم‌ترین این نیاز‌ها عبارتند از هندلینگ، حقوق و مزایای گروه پروازی و خلبانان خارجی، لندینگ، بیمه هواپیما و سوخت، ضمن اینکه شرکت‌های هواپیمایی غیر از این ۵ مورد، ۱۲ فقره نیاز ارزی دیگر هم دارند که شامل خرید قطعه، تعمیر و نگهداری، خرید هواپیما، اجاره هواپیما، حق ماموریت کروی پروازی، حق عضویت یاتا، حق عضویت سیتا، هزینه اوور فلای.
*نیاز ماهانه کل ایرلاین‌های ایرانی به مجموع ارز (نقدی و حواله‌یی) ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار است که در حال حاضر امکان تامین ارز نقدی برای برخی شرکت‌های هواپیمایی وجود ندارد و ایرلاین‌های دولتی یا وابسته به نهادهای شبه دولتی مجبورند در صورت‌های مالی خود دلار را ۴ هزار ۲۰۰ تومان ثبت کنند، درحالی که گاهی مجبور به خرید ارز آزاد می‌شوند و برای شرکت‌های هواپیمایی خصوصی هم به صرفه نیست که ارز آزاد با قیمت موجود در بازار را خریداری کنند.
*ایرلاین‌های ایرانی در حال حاضر به سختی با مشتریان خود می‌توانند همکاری کنند و با امروز و فردا کردن پرداخت بدهی‌هایشان، شرکت‌های هندلینگ‌کننده و سوخت رسان را مجاب به فروش سوخت و ارائه خدمات می‌کنند.
*یکی دیگر از مشکلات اصلی برخی ایرلاین‌های ایرانی تاخیر در پرداخت اجاره‌بهای هواپیماهای اجاره‌یی به ایرلاین‌های خارجی است، شرکت‌های مالک هواپیما پیوسته در حال فشار آوردن به ایرلاین‌های اجاره‌کننده هستند که درصورت ادامه وضع موجود، هواپیمای مذکور زمین گیر خواهند کرد.
* دو ماه است که حقوق برخی از خلبانان خارجی پرداخت نشده است و همین موضوع ادامه فعالیت برخی ایرلاین‌ها را با اما و اگر روبرو می‌کند.
واکنش مسوولان به پرداخت ارز دولتی
در شرایطی که بخش خصوصی می‌گوید ارز دولتی حدود یکماه است اختصاص نمی‌یابد و دولتی‌ها بر پرداخت این نوع ارز اصرار دارند نگاهی به واکنش نمایندگان مجلس که طرف دعوا نیستند خالی از لطف نیست.
*حسین افضلی، یکی از نمایندگان مجلس و عضو کمیسیون عمران معتقد است که لزومی به پرداخت ارز دولتی به شرکت‌های هواپیمایی وجود ندارد و در شرایط فعلی که مشکلات عدیده‌یی در کشور از حیث اقتصادی وجود دارد نباید به شرکت‌هایی که خود باید تامین‌کننده ارز کشور باشند ارز یارانه‌یی پرداخت شود.
*سیدهادی بهادری، نماینده مردم ارومیه در مجلس دراین زمینه گفت: پروازی که به بهانه نرسیدن ارز دولتی لغو یا با تاخیر انجام شود، مصداق بارز سوءاستفاده شرکت‌های هواپیمایی است. متاسفانه در ایران شرکت‌های هواپیمایی هم خواهان دریافت ارز دولتی هستند که این نشان از ضعف برنامه‌ریزی مسوولان دارد زیرا دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند. به گفته او در همه کشورها ایرلاین‌ها ازجمله ارزآورترین دستگاه‌ها هستند اما در ایران نه.
