حاشیه‌نشین، اصطلاحی است که درباره ساکنان غیرقانونی مناطق حاشیه شهر باب شده و به کار می‌رود، اما در سال‌های گذشته، دیگر حاشیه‌نشینی معنای سابق خودش را ندارد. در حال حاضر بسیاری از کسانی که از امکانات و خدمات شهری محرومند و در اماکن ناپایدار زندگی می‌کنند، در مناطق داخل شهر زندگی می‌کنند و خانه‌هایشان هم دارای جواز است، اما حاشیه‌نشین محسوب می‌شوند.
مناطق کمتر برخوردار شهری و حاشیه شهر، عنوانی مناسب‌تر برای محرومانی است که در مرکز شهر جایی ندارند و مجبورند در مرکز کار کنند و برای خواب به جنوب یا حاشیه شهر بروند.
در حال حاضر آمار دقیقی از حاشیه‌نشینی در ایران وجود ندارد. وزارت کشور و وزارت رفاه آمارهایی از 14 میلیون تا بیست میلیون نفر را مطرح می‌کنند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از اینکه یک‌پنجم جمعیت کشور حاشیه‌نشین هستند، گفت: حتی یک درصد از اهداف مصوبه برنامه ششم در مورد کاهش حاشیه‌نشینی محقق نشده است.
رسول خضری با اشاره به اینکه 17 میلیون حاشیه‌نشین داریم که ساماندهی آنها در کانون توجه وزارت کشور نیست، گفت: یک‌پنجم جمعیت کشور حاشیه‌نشین هستند و آسیب‌های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی در حال گسترش است؛ حاشیه‌نشینان جزو ضعیف و فقیرترین اقشار شهر و روستا هستند و به‌دلیل کمبود امکانات شهری و روستایی به حاشیه‌نشینی روی آورده‌اند. نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه حاشیه‌نشینی از مرز هشدار گذشته و در برخی مناطق به مساله‌یی امنیتی و اساسی تبدیل شده است، به خانه ملت گفت: به دلیل فقر، آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، قاچاق کودکان و اعضای بدن، طلاق، کودک آزاری، قاچاق خرید و فروش موادمخدر و مشروبات الکلی در این مناطق نسبت به سایر مناطق بیشتر شیوع دارد و متاسفانه به‌دلیل نبود عزم جدی، یکپارچگی و مدیریت واحد هنوز گامی جدی برای مدیریت معضل و آسیب حاشیه‌نشینی برداشته نشده است.
او با تاکید بر اینکه دولت باید برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی برنامه و تصمیم واحد داشته باشد، تصریح کرد: اغلب کشورهای دنیا برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی برنامه مدون داشته و بودجه‌های ویژه‌یی را اختصاص می‌دهند اما متاسفانه مسوولان ایران نه تنها برنامه مدونی ندارند بلکه عنوان حاشیه‌نشینی را تغییر و از آن به‌عنوان سکونتگاه‌های غیررسمی یاد می‌کنند این در حالی بوده که این تعبیر از لحاظ حقوقی دارای ایراد است. این نماینده مردم در مجلس دهم، ادامه داد: اغلب مناطق حاشیه‌نشین پروانه ساخت دارند و دارای امکاناتی مانند آب، برق و گاز هستند؛ چطور می‌توان از آنها به‌عنوان سکونتگاه‌های غیررسمی یاد کرد. خضری کاهش آسیب‌های اجتماعی را نیازمند عزم جدی دولت دانست و گفت: وزارت کشور در حالی در مبارزه با آسیب‌ها تعلل می‌کند که تعداد حاشیه‌نشینان روز به روز در حال افزایش است. نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس دهم، با بیان اینکه یک سوم جمعیت 3 میلیون نفری مشهد حاشیه‌نشین است، تصریح کرد: حاشیه‌نشینی علت است نه معلول؛ می‌طلبد بودجه و کمک‌های ویژه برای مبارزه با حاشیه‌نشینی پیش‌بینی شود. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه دولت در برنامه ششم مکلف به کاهش 25درصدی حاشیه‌نشینی تا پایان برنامه شد، گفت: متاسفانه هنوز یک‌درصد از اهداف این مصوبه محقق نشده است زیرا کاهشی در آمار حاشیه‌نشینان نداشتیم.
