9سال از روزی که سازمان ملل دوم اردیبهشت را به عنوان روز جهانی زمین انتخاب کرد، می‌گذرد و سهم زمین در ایران تنها خشکسالی و از دست دادن منابع طبیعی به دلیل مدیریت ناصحیح بود. از میان انبوهی از مشکلات محیط زیستی که دست به گریبان ایران شده، جدی‌ترین معضل در کشور از دست رفتن منابع آب است تا جایی که هر روز هشدارها نسبت به خطر خشکسالی بیشتر می‌شود. 18 تالاب کشور به‌طور کامل خشک شده و خاک و ریزگردش به چشم مردم می‌رود. پیکر دشت‌ها ترک خورده و آب رویای مردمان حاشیه کویر است. فروچاله‌هایی با عمق چندده متر، مهمان ناخوانده‌یی هستند که قلب زمین را در برخی استان‌ها فتح کردند.
مردم خوزستان هر بار در مقاطعی از سال خاک و ریزگرد نفس می‌کشند و استان‌های حاشیه دریاچه ارومیه، درمعرض غبارهای نمک روزگار می‌گذرانند. مردم سیستان و بلوچستان از زمانی که هامون خشک شد، یکی از منابع درآمدشان را از دست دادند، تمام این معضلات تنها یک دلیل دارد، کمبود آب و خشکسالی که با قدرت از محیط زیست ایران قربانی می‌گیرد.
ایران در آستانه روز جهانی زمین، ۵ میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی دارد و آنطور که کارشناسان برای چندمین بار هشدار دادند، شرایط در کشور مناسب نیست و بحران آب هر روز جدی‌تر می‌شود.
آنطور که مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور بیان کرد، از ۲۴ تالاب کشور که در وضعیت بحرانی قرار دارند، ۱۸ تالاب به‌طور کامل خشک شده‌اند. او افزود: «با وضعیت موجود در این مناطق اگر به همین منوال پیش برویم در سال‌های آینده با مشکلات گرد و خاک روبرو می‌شویم. البته موضوع گرد و خاک یک مساله نه تنها ملی بلکه فرامنطقه‌یی است.» تجریشی درباره آخرین وضعیت پرداخت حقابه تالاب هامون از سوی افغانستان گفت: ادامه رشته کوه البرز به رشته‌کوه بابایغما در افغانستان متصل می‌شود و این کشور نیز مانند ایران سال آبی خوبی را پشت سر نگذاشته و بارندگی در آنجا نیز با کاهش روبه‌رو بوده است، اما این دلیل نمی‌شود که ما حقابه هامون را نگیریم. البته از آنجا که بارش‌ها کم بوده است، آنها خود در حال برداشت هستند و اینگونه نبوده که آب باشد و به ما ندهند.
وی با بیان اینکه اگر حقابه را از افغانستان پیگیری نکنیم، متضرر خواهیم شد، تصریح کرد: اگر هامون‌ها آب نداشته باشد مردم افغانستان نیز دچار مشکل می‌شوند و این در حقیقت یک کار مشترک بین ما و افغانستان برای سلامت مردم است. متاسفانه به دلیل افزایش گرما و کاهش بارش درحال حاضر در هیرمند آبی نیست.
تامین حقابه بعید است
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست همچنین درباره وضعیت تالاب جازموریان نیز گفت: کارگروهی به دبیری آقای عدل برای احیای تالاب جازموریان ایجاد شده است. در این جلسات باید سعی کنیم آب صنعت و شرب مردم را مدیریت و برنامه‌ریزی کنیم تا حقابه محیط‌زیست نیز تامین شود، اما با توجه به ذخیره آب در پشت سدها و بارندگی‌های ناچیز پیش‌رو بعید می‌دانم، بتوانیم حقابه‌ها را تامین کنیم.
وی با بیان اینکه کانون‌های گرد و خاک در منطقه شناسایی شده و تعاملات لازم با کشورهای همسایه شروع شده است، گفت: کارگروه بین‌المللی کانون‌های بین‌المللی در عراق، سوریه و عربستان سعودی را شناسایی کرده است، البته این به نوعی مدیریت بحران است، در حالی که باید مدیریت ریسک درباره این موضوع اعمال شده و برنامه‌هایی نظیر تغییر الگوی کشت از پرمصرف به کم‌مصرف و کاهش دست‌اندازی به طبیعت اجرا شود و از سوی دیگر برنامه‌های خود را با کمبود آب وفق دهیم.
تجریشی با تاکید بر اینکه برداشت آب از ۲۳۰ دشت کشور ممنوع است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۵ میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی وجود دارد و شرایط مناسبی در کشور وجود ندارد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست همچنین در خصوص کانون‌های گرد و خاک در دریاچه ارومیه گفت: کانون‌های گرد و خاک در دریاچه ارومیه سال گذشته به نسبت ۴ سال قبل ۶۱ درصد به لحاظ وسعت و تواتر گردو خاک کاهش پیدا کرده است. اگر نتوانیم تراز دریاچه را به هزار و ۲۷۲ برسانیم این کانون‌ها همچنان باقی می‌ماند.
تجریشی ادامه داد: در حقیقت اگر بتوانیم تا چهارسال دیگر یک متر و نیم دیگر به عمق دریاچه اضافه کنیم موفق شده‌ایم ۸۵ درصد کانون‌های گرد و خاک را به زیر آب ببریم. اراده فنی و راهکارهای فنی برای احیای دریاچه ارومیه نیز در حال حاضر وجود دارد، اما نیازمند این است که نماینده‌های مجلس با ما همکاری کنند.
وی ادامه داد: قرار بود نزدیک به ۳۷۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه برود، اما همین که به ۲۲۰ میلیون مترمکعب رسید تمام نمایندگان منطقه در مجلس شورای اسلامی از آقای اردکانیان خواستند تا جلوی ورود آب به دریاچه را بگیرد. دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان مجلس نیز باید در زمینه احیای دریاچه با ما همکاری لازم را داشته باشند.
