بازنشستگی 40 هزار فرهنگی در سال 97، بار دیگر بحران کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش را به دغدغه مسوولان این وزارتخانه تبدیل کرد در حالی که هنوز آموزش و پرورش سیاست شفافی برای حل این معضل چندین ساله اتخاذ نکرده است.
بیست و ششم بهمن سال 95 بود که هشدار آموزش و پرورش درباره وضعیت بحرانی نیروی انسانی از سوی مسوولان این وزارتخانه مطرح شد. طبق اعلام مسوولان طی سال 94و 95 تعداد ۷۰ هزار نیروی انسانی آموزش و پرورش بازنشسته شدند که این موضوع بحران کمبود نیرو در اموزش و پرورش را جدی‌تر کرد. آن زمان برای رفع بخشی از این مشکل راهکار درنظر گرفتن۲۰ تا ۳۰ هزار ردیف استخدام برای آموزش و پرورش در سال۹۶ ارائه شد اما این سیاست هم موثر واقع نشد و بار دیگر با پیش‌بینی بازنشستگی 40 هزار فرهنگی در سال 97، معضل قدیمی کمبود نیرو رخ نمایی کرد. این در حالی است که هنوز تکلیف نیروهای حق التدریسی آموزش و پرورش مشخص نیست و میزان دانشجویان ورودی و خروجی دانشگاه فرهنگیان هم کفاف نیاز آموزش و پرورش را نمی‌دهد. بر اساس آمارهای ارائه شده از مسوولان وزارت آموزش و پرورش، از سال 1380 تا سال1399 حدود 640 هزار نفر معلم بازنشسته در آموزش و پرورش وجود خواهد داشت که تا به امروز 320 هزار نفر بازنشسته شده‌اند و از سال گذشته تا سال 1399، 320 هزار نفر دیگر بازنشسته می‌شوند. از طرف دیگر طبق گفته‌های اسفندیار چهاربند رییس مرکز برنامه‌ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش‌وپرورش در 4 سال آینده به اندازه 15 سال گذشته بازنشسته در آموزش و پرورش وجود دارد در حالی که از سال 1380 تا سال 1399، 92 هزار نفر توسط روش‌های تربیت معلم در آموزش و پرورش جذب شده‌اند. در همین راستا نمایندگان مجلس بارها بر این موضوع تاکید کرده‌اند که جبران کمبود نیروی آموزش و پرورش باید از طریق تعیین تکلیف معلمان حق التدریسی و فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان باشد اما مسوولان آموزش و پرورش کلید حل ماجرا را در ادامه فعالیت معلمان بازنشسته می‌دانند، موضوعی که یکی از برنامه‌های ارائه شده از سوی بطحایی در زمان آغاز فعالیت خود در جایگاه وزیر آموزش و پرورش بود. اگرچه بطحایی علاوه بر به کارگیری معلمان بازنشسته، برنامه‌های دیگری همچون گرفتن ردیف استخدامی و برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت، قرارداد با دانشگاه‌های دیگر برای تربیت و جذب نیرو، پیگیری طرح جامع نیرو انسانی در آموزش پرورش را نیز برای جبران این کسری نیرو در برنامه‌های خود اعلام کرد اما از آنجا که نسبت به به‌کارگیری نیروهای بازنشسته تاکید داشت، سبب شد تا از ابتدا نمایندگان مجلس با این راه‌حل مخالفت کنند. آنها معتقدند با توجه به بیکاری تعداد کسری از جوانان تحصیلکرده روا نیست بازنشستگان مجدد به کار گرفته شوند.
نگه‌داشتن بازنشسته‌ها برای حل کمبود نیرو
محمد بطحایی، معتقد است ابقای فرهنگیان در حال بازنشستگی، فرصتی برای تربیت نیرو در اختیار این وزارتخانه قرار می‌دهد. او درباره این موضوع گفت: «استفاده از نیروهایی که کیفیت کاری آنها بالا بوده است و ایجاد تاخیر در بازنشستگی‌ها اصلی‌ترین برنامه برای برون‌رفت از مشکل کمبود نیرو محسوب می‌شود. استفاده از فرهنگیانی با تجربه ۳۰ سال فعالیت، در شرایطی که فعلا ظرفیت جذب نیروی جایگزین وجود ندارد، به آموزش و پرورش فرصت تربیت نیرو جایگزین را خواهد داد.
بطحایی همچنین درباره برنامه آموزش و پرورش برای نحوه سازمان‌دهی نیروهای سرگردان آموزش و پرورش در برنامه‌های کاری خود گفت: «متاسفانه به‌دلیل نبود برنامه جامع برای جذب نیرو، در مواقع اضطراری به جذب نیرو در قالب حق‌التدریس، ساعتی و... اقدام شده است اما این افراد به دلیل پشت‌سر نگذاشتن دوره‌های آموزشی لازم موجب افت کیفیت می‌شوند ضمن آنکه در حالی که براساس قانون استخدام باید تنها از طریق دانشگاه فرهنگیان باشد. با این حال تلاش خواهم کرد؛ این افراد با اعمال روش‌هایی که به کیفیت لطمه نزند به سامان برسند و تجربه کاری آنها مورد استفاده قرار بگیرد، در این راستا آموزش کوتاه‌مدت زیرنظر دانشگاه فرهنگیان و گذراندن دوره‌های لازم و نظارت بر عملکردشان، می‌تواند روش مناسبی برای خروج آنها از بلاتکلیفی و کمک به مشکل کمبود نیرو آموزش و پرورش باشد.» با این حال از زمانی که بطحایی به عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس رای اعتماد گرفت هنوز هیچ اقدام موثری در این راستا صورت نگرفته است و همچنان بر باقی ماندن معلمان بازنشسته در جایگاه خود به عنوان راه‌حل برون رفت از کمبود نیرو تاکید می‌شود. روز گذشته، سرپرست اداره کل امور اداری و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش باز هم بر تعویق بازنشستگی فرهنگیان به عنوان راه‌حل معضل کمبود نیرو تاکید کرد. ناصر سلیمان زاده، درباره این موضوع گفت: «حداقل ۴۰ هزار نفر در سال جاری بازنشسته می‌شوند و ما در تلاشیم تا کمبود نیرو در سال تحصیلی پیش رو نداشته باشیم. قصد داریم به ویژه در بخش آموزش، معلمان در آستانه بازنشستگی را بیش از سنوات مجاز نگه داریم و بازنشستگی شان را به تعویق بیاندازیم. سال گذشته هم شاهد استمرار خدمت حدود ۴ تا ۵هزار نفر بودیم و این روند ادامه خواهد داشت تا بخش کوچکی از کمبود نیرو جبران شود.»
او درباره وضعیت معلمان قراردادی افزود: «بخشنامه تبدیل وضعیت خدمتی نیروهای قراردادی ایثارگر در هفته جاری ابلاغ خواهد شد و درباره تبدیل وضعیت سایر کارکنان هم در برنامه ششم توسعه اجازه تبدیل وضعیت خدمتی نیروهای قراردادی ایثارگر به ما داده شده است و فعلا همین را اجرایی می‌کنیم. با این حال تبدیل وضعیت نیروهای قراردادی به پیمانی و پیمانی به رسمی را پیگیر هستیم.»
از جوانان بیکار استفاده کنید
تاکید چندین و چند باره مسوولان وزارت آموزش و پرورش بر به‌کارگیری فرهنگیان بازنشسته، در حالی است که نمایندگان مجلس با این موضوع مخالفند. ولی داداشی، نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی، یکی از مخالفان این طرح است. او درباره این موضوع بیان کرد: «استفاده از نیروهای بازنشسته به‌دلیل نبود بودجه به هیچ عنوان توجیه قابل‌پذیری نیست لذا باید نیروهای حق‌التدریسی، حقالزحمهیی، نهضتی و آزاد پس از گذراندن دوره‌های آموزشی استخدام شوند ضمن آنکه استفاده از نیروهای بازنشسته در آموزش و پرورش به معنای سوختن عمر جوانان تحصیل‌کرده‌یی است که به آتش خانمان‌سوز بیکاری دچار شده‌اند.»
او افزود: «باید به همان تعدادی که قرار است از بازنشستگان استفاده شود نیروهای سرگردان در آموزش و پرورش به کار گرفته شده و برای تامین کسری بودجه تلاش شود. تامین بودجه آموزش و پرورش به عنوان یک دستگاه حاکمیتی برعهده دولت و مجلس است و از آنجا که فرزندان این مملکت از سوی آموزش و پرورش تربیت و برای ورود به جامعه آمده می‌شوند، دولت و مجلس باید اهتمام بیشتری به این موضوع داشته باشند.»
محسن بیگلری نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی هم نظری مشابه داداشی دارد، او گفت: «در جامعه امروز که میلیون‌ها جوان بیکار با تسلط به علم روز در شهرهای مختلف ایران وجود دارند، به کارگیری مجدد بازنشستگان هیچ توجیهی نخواهد داشت لذا آموزش و پرورش باید کمبود نیروی خود را با به‌کارگیری جوانان جبران کند.»
او تاکید کرد: «تغییر در وضعیت بازنشستگان باید با افزایش حقوق و ایجاد مزایا برای آنها ایجاد شود نه با به‌کارگیری مجددشان، چراکه به یقین این فرهنگیانِ در حال بازنشسته شدن از سر ناچاری و به دلیل درآمد ناچیز حاضر به ادامه کار خواهند شد. آموزش و پرورش به جای دعوت به کار بازنشستگان حقوق آنها را افزایش و جوانان و فرزندان آنها به کار گرفته شوند.»
