چند سالی می‌شود که شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، جای خود را در میان انبوهی از مسائل محیط زیستی کشور باز کرده است، بیماری که در میان طیور رواج داشت و در برخی استان‌ها که زیستگاه پرندگان بود بیشتر دیده می‌شد امسال هم از اوایل مهرماه هشدارهایی درباره موج تازه شیوع این بیماری منتشر شد. از ابتدای ماه مهر تا آذرماه، بیش از ۱۷۰ کانون آلوده شناسایی شد که تقریباً ۹۰ درصد آن، مربوط به واحدهای صنعتی بود تا جایی که حدود ۹. ۵ میلیون قطعه مرغ طی این ۸۰ روز، حذف شدند اما تعلل پنج ماهه مسوولان برای رسیدگی به وضعیت شیوع این بیماری، کار را به آنجا کشاند که این بیماری در تمامی استان‌های کشور از جمله تهران در حال گسترش بوده و برخی از مسوولان معتقدند این ویروس چهره تازه‌یی پدا کرده و قابل انتقال به انسان نیز هست. اما نگرانی از انتقال این ویروس به انسان در حالی است که میان مسوولان نسبت به این موضوع اظهارنظرهای ضد و نقیضی وجود دارد. در حالی که دبیرکل کانون سراسری مرغ تخمگذار ایران، مدیرکل محیط زیست شهر تهران و رییس اداره دامپزشکی کشور معتقدند این بیماری قابل انتقال به انسان است، می‌گوید، سویه جدیدی از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان وارد کشور شده که قابل انتقال به انسان است، محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، پیش از این گفته بود، آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در ایران فقط بین پرندگان وحشی و در منطقه محدودی از استان گیلان مشاهده شده و احتمال انتقال ویروس آنفلوآنزای پرندگان«H5N6»به انسان بسیار ناچیز است.
کوتاهی مسوولان
فرزاد طلاکش، دبیرکل کانون سراسری مرغ تخمگذار ایران درباره وضعیت گسترش ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، می‌گوید: «سال گذشته و در طول دوره بیماری، 11.5میلیون قطعه مرغ حذف شده بود. هم‌اکنون با گذشت بیش از ۵ماه از زمان اعلام هشدار برای شیوع این بیماری، علاوه بر آنکه شاهد طغیان بیماری هستیم، سویه جدیدی از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان نیز وارد کشور شده که قابل انتقال به انسان هم است.»
او افزود: «متاسفانه گرچه بیماری در سال ۹۶ در بهار و تابستان هم ادامه پیدا کرد ولی تب اساسی آن در اردیبهشت ماه فروکش کرده بود و سازمان دامپزشکی هم به OIE اعلام کرد که ایران پاک شده است ولی به‌دنبال آن همه‌چیز فراموش شد جز کار پایش سازمان دامپزشکی در شمال کشوردر پرنده‌های محلی روستایی و بازارچه ها؛ از آنجا که هیچکس برای ردیابی این موضوع اقدام موثری را انجام نداد و در نتیجه در سال ۹۶ بجای ۴۰ درصد، ۹۶ درصد واحدهای صنعتی درگیر شدند.»
طلاکش بیان کرد: «سوال اساسی این است که چرا اجازه دادیم ویروس از محل دریچه ورودی به کشور و از محل سازگاری و تقویت خود در پرنده بومی شمال کشور به وسط کشور نفوذ کند و کاری نکردیم؟در ۱۸ شهریور امسال مجدداً فاز جدید بیماری در سال ۹۶ در مرغ مادر گوشتی زربال در نور مازندران ظهور کرد ولی باز هم بدلیل مشکلات زیر ساختی در نبود اعتبار و فقدان همکاری سایر دستگاه‌ها، جز معدوم‌سازی کار خاصی نشد.
دبیرکل کانون سراسری مرغ تخمگذار ایران گفت: «در دهه اول مهر ماه امسال، با وجود اینکه ضرورت جدی داشت که بودجه این کار افزایش یابد و اختیار سازمان دامپزشکی برای کنترل و پیشگیری آنفلوانزا بیشتر شود، وزارت جهاد تصمیم گرفت که صرفاً رییس سازمان دامپزشکی را تغییر دهد و متاسفانه در بلاتکلیفی حاکم بر این سازمان، ناشی از همان ضعف‌های تحمیل شده قبلی به آن، در همین ایام موج شدید بیماری از آذربایجان شرقی ظهور و به سرعت پیشروی کرد به‌طوری که ظرف ۴۰ روز بیش از ۱۰۰ مرغداری درگیر شدند و چون عمدتا غیرمجاز یا بیش از سن مشمول بیمه، نگهداری شده بودند دست به کارهای غیرقانونی و تخلفات در جابه‌جایی مرغ، نهاده‌ها، کارتن، تخم مرغ و حتی کود زدند و بلافاصله پس از ۱۰ روز از شروع بیماری در آذربایجان شرقی، با ورود یک محموله مرغ تخمگذار غیرمجاز به کشتارگاهی در استان البرز، آلودگی و شیوع بیماری در این استان آغاز شد.»
وی گفت: بلافاصله پس از درگیری ۳ کانون مرغداری صنعتی استان البرز، استان تهران هم در مجاورت البرز درگیر شد و دراین ۲ استان با سرعت قابل توجهی بیماری به پیش رفت. ولی متاسفانه تجربه سال ۹۵ در حذف شعاع کانون‌ها برای جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام نشد چون ریالی اعتبار وجود نداشت و همین امر باعث شد عملیات معدوم‌سازی هم بصورت غیر اصولی انجام بگیرد و همین مساله، خود باعث گسترش بیماری شد. مضاف براینکه مرغداران هم با ذهنیت قبلی خود نسبت به وعده‌های مسوولان (و عدم پرداخت کامل خسارت‌های قبلی)، ترجیح دادند تخلف کنند که همین تخلفات هم به نوبه خود، به شیوع بیماری دامن زد.
تهران آلوده شد
دو هفته پیش لاشه سه قطعه پرنده در نزدیکی دریاچه شهدای خلیج فارس در منطقه چیتگر تهران پیدا شد و از آن زمان گمانه‌زنی برای شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در پایتخت شروع شد.
حال روز گذشته بعد از بررسی و انجام آزمایشات لازم بر لاشه این پرندگان مشخص شد ابتلای آنها به ویروس آنفلوآنزا مثبت بوده است.
مدیرکل محیط زیست شهر تهران، ضمن تایید خبر، معتقد است این نوع از آنفلوآنزا می‌تواند مخاطراتی برای انسان به همراه داشته باشد، محمد حسین بازگیر درباره این موضوع به تعادل می‌گوید: «سه لاشه پرنده آبزی کاکایی در اطراف دریاچه شهدای خلیج فارس دیده شد که همکاران ما بلافاصله آن را به سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی اطلاع دادند و پس از بررسی‌های این دو سازمان نتیجه مثبت اعلام و مشخص شد که این پرندگان مبتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان بودند.»
او با اشاره به اینکه احتمال شیوع این آنفلوانزا به پرندگان و طیور وجود دارد، افزود: «این ویروس می‌تواند مخاطراتی برای انسان نیز داشته باشد. شهروندان در صورت مشاهده تلفات مشکوک پرندگان وحشی این موضوع را به دامپزشکی یا محیط زیست اعلام کنند و از اقدام خودسرانه یا دست زدن به لاشه پرندگان وحشی تلف شده جدا خودداری کنند همچنین قوانین و توصیه‌های سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر شکار و صید غیرمجاز پرندگان را جدی بگیرند.»
ویروس جدی است
رییس سازمان دامپزشکی کشور، هم این ویروس را جدی دانسته و درباره این خبر می‌گوید: «ویروس، ویروس جدیدی است که وارد کشور شده، ما تنها کشوری نیستیم که به این ویروس آلوده شده‌ایم کشورهایی مانند چین، ژاپن و برخی دیگر از کشورهای آسیای شرقی نیز با آن درگیر هستند.»
گزارشاتی از ابتلای انسان به این بیماری
او افزود: «در تالاب‌ها و پارک‌هایی که گزارش بیماری داریم تردد و بازدید ممنوع می‌شود. از ابتدای امسال، محیط زیست اعلام کرده که هرنوع شکار پرندگان ممنوع است؛ اگر کسی اقدام به کار کند و این کار گزارش شود با متخلفان برخورد خواهد شد. در زمان بروز بحرانی مانند بیماری آنفلوانزا شکار هر نوع پرنده‌یی ممنوع است درباره پرندگان آبزی که می‌توانند باعث انتقال ویروس و بیماری شوند، از سال ۹۵ این ممنوعیت ایجاد شده است.
رییس سازمان دامپزشکی کشور درباره اینکه آیا برای خوردن مرغ و تخم مرغ مشکلی وجود ندارد؟، گفت: اگر بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در منطقه‌یی بروز کند ما به آن منطقه مراجعه کرده و یکی از اقداماتی که انجام می‌دهیم این است که معدوم‌سازی مرغ‌ها و تخم‌مرغ‌های آن نقطه است. اگر منطقه‌یی آلوده باشد، مرغ‌ها و تخم‌مرغ‌های آن منطقه باید معدوم شود که مردم اصلا با تخم مرغ و مرغ آلوده مواجه نشوند.
وی با بیان اینکه در سال جاری در پی شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان بیش از ۵۰۰ واحد آلوده شدند، گفت: این ۵۰۰ واحد از ۲۴ هزار واحد مرغداری بوده است، که بلافاصله شناسایی و معدوم‌سازی شده است؛ هرجا که بیماری گزارش شود حتی اگر روستا باشد، ما کل مرغ‌های روستا را می‌خریم و معدوم می‌کنیم تا مردم درباره مرغ‌ها و تخم مرغ‌های سالمی که از آن روستا یا روستاهای همجوار آن به دست‌شان می‌رسد، این شبهه برایشان به وجود نیاید که آن مرغ‌ها و تخم‌مرغ‌ها نیز آلوده هستند.
