سیستم آموزشی ایران در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات بسیاری شده است، تغییراتی که هر بار با هدف کاهش استرس دانش‌آموزان انجام شد اما در نهایت فشار روانی همچنان بر ذهن و فکر آنها باقی ماند. کاهش امتحان‌های مدارس از سه ثلث به دو ترم، تغییر در نحوه ارزشیابی از کمی به کیفی و تلاش برای حذف کنکور بخشی از اقداماتی است که تاکنون برای رسیدن به آرامش روانی دانش‌آموزان انجام شده اما در نهایت بعد از گذشت مدتی از اجرای هر کدام از این طرح‌ها، همه‌چیز به روال عادی مبتنی بر کمیت بازگشت. آزمون‌های ورودی مدارس خاص همچنان به قوت خود باقی ماند و با میخ محکمی که کنکور بر سیستم آموزشی ایران کوبیده است، روزهای خوش کودکی از دانش‌آموز ایرانی دزدیده می‌شود و تست‌زنی و کنکورهای آزمایشی، مدارس ابتدایی را هم فتح کرده بود اما حالا به نظر می‌رسد فاصله حرف تا عمل در میان مسوولان کم شده و قرار است دنیا کمی هم به کام دانش‌آموزان بچرخد. چرا که انتقادهای وزیر آموزش و پرورش سرانجام به تغییراتی در سیستم آموزشی انجامید. دانش‌آموزان ابتدایی دیگر مجبور نیستند زمان تفریح خود را به تست زدن بگذرانند و تیزهوشانی‌ها هم دیگر پشت سد آزمون ورودی این مدارس نمی‌مانند.
تاکید موکد وزیر
در مقطع ابتدایی با آنکه ارزشیابی توصیفی، جایگزین آزمون شده است اما بررسی‌های حکایت از آن دارد که در بسیاری از مدارس همچنان آزمون گرفته می‌شود و نتیجه آن به عنوان ارزش تحصیلی ارائه می‌شود، بسیاری از معلمان با سیستم جدید آموزشی به روز نشده‌اند، این در حالی است که از سوی دیگر معضل تست زنی به مقطع ابتدایی کشیده شده است. در دوره متوسطه دوم نیز عملا سمت و سوی هدایت تحصیلی از سوی مدارس، آمادگی دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه و گذشتن از سد کنکور و قبولی در امتحانات نهایی است. به این فهرست بلند بالا باید آزمون‌های دیگری که در این میان برای ورود به مدارس غیرانتفاعی، مدارس سمپاد، نمونه دولتی و... در تمام مقاطع تحصیلی گرفته می‌شود را هم اضافه کرد. ادامه چنین روندی و معیوب بودن نظام آموزشی که اگرچه در ظاهر اولویت را به افزایش کیفیت آموزش می‌داد و در باطن همچنان نگاه سنتی نمره محور بر بدنه آن حاکم بود، موضوعی است که از زمان آغاز به کار محمد بطحایی در کسوت وزیر آموزش و پرورش، بارها مورد انتقاد قرار گرفت. او در نشست‌های خبری و همچنین در صفحه توئیتر خود بر کمیت محور بودن آموزش و پرورش اشاره کرده و خواهان تغییر در این وضعیت شده است. بطحایی نظام آمورشی ایران را آزمون محور دانسته و شهریور امسال درباره این موضوع اعلام کرد: « امروزه شاهد گسترش آزمون‌های کنکوری و تست زنی در دوره ابتدایی هستیم که این امر باعث کسالت‌آور شدن محیط مدرسه و از بین رفتن شادابی کودکان خواهد شد» اما این تنها انتقاد بطحایی نسبت به گسترش آزمون‌های بی‌ثمر در مدارس نبود، بلکه یک ماه بعد از این اظهارنظر، در آیین معارفه سرپرست مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان باز هم بر مواضع پیشین خود تاکید کرده و گفت: «برگزاری آزمون باعث می‌شود تا دانش‌آموزان به دنبال مهارت تست زنی بروند. جامعه، صداوسیما و خانواده‌ها نیز در این زمینه آنها را همراهی کنند و این امر تربیت دانش‌آموزان را در مدرسه با مشکل مواجه می‌کند. این در حالی است که ورود مهارت‌های تست‌زنی به مدارس به ویژه مدارس ابتدایی، یعنی تعطیلی مهارت‌های زندگی، تعطیلی پرورش، تعطیلی عاطفه و تعطیلی مبارزه با خشونت است.»
انتقادها نتیجه داد
تاکیدها و انتقادات وزیر آموزش و پرورش، سرانجام روز گذشته نتیجه داد. بنابر اعلام بطحایی، مصوبه‌یی تصویب شد که برگزاری هرگونه آزمون در مدارس ابتدایی را ممنوع می‌کند و آنطور که او می‌گوید، این مصوبه از فردای تصویب، یعنی از دیروز اجرایی شد. بطحایی بیان کرد: «در شش سال اخیر حدود ۳۰ درصد از سند تحول بنیادین اجرایی شده ولی بخش اعظم آن هنوز مانده است. تمرکز شدید تصمیم‌گیری در آموزش و پرورش کشور، می‌تواند باعث ایجاد اشکالات فراوان در سیستم آموزشی باشد. پیشرفت آموزش و پرورش کشور بعد از انقلاب ۵۷ در جنبه‌های کمی بسیار قابل توجه بوده است. برای مثال پوشش دانش‌آموزان ابتدایی در حدود ۹۸ درصد است.»
وی با اشاره به اینکه دانش‌آموزان دوره ابتدایی نیاز به کتاب‌های کمک آموزشی و تست و آزمون ندارند و خانواده‌ها باید به این موضوع دقت داشته باشند تاکید کرد: بچه‌ها را نباید مجبور به تحصیل در سیستم رقابتی کرد.
آزمون ورودی مدارس تیزهوشان حذف شد
اما خبر خوش برای دانش‌آموزان تنها به ممنوعیت تست زنی و کتاب‌های کمک آموزشی در مقطع ابتدایی ختم نمی‌شود، بلکه پایه هفتمی‌هایی که قصد ورود به مدارس تیزهوشان را داشتند هم باید بدانند آزمون ورودی این مدارس حذف شد. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه بر اساس تصمیم شورای عالی آموزش و پرورش برگزاری آزمون‌های تستی در دوره ابتدایی، استفاده از کتب کمک آموزشی و ورود موسساتی که به این بهانه وارد مدارس ابتدایی می‌شدند همگی ممنوع شد گفت: همچنین دیگر آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان برگزار نمی‌شود.
رضوان حکیم‌زاده درباره این تصمیم می‌گوید: «با توجه به مفاد سند تحول بنیادین و اهدافی که برای دوره ابتدایی مبنی بر محور بودن جریان تربیت در کلیه فعالیت‌های آموزش و پرورش مشخص شده، در شورای عالی آموزش و پرورش تصمیم گرفته شد در دوره ابتدایی مجالی را فراهم کنیم که این جریان مهم تحت‌الشعاع هیچ امر دیگری قرار نگیرد.»
وی افزود: از این جهت قرار شد کلیه عواملی که باعث می‌شوند تعلیم و تربیت در دوره ابتدایی تغییر جهت دهد و به یکسری آزمون‌های تستی تقلیل یابد و محورهای اساسی یاد شده از جمله مهارت‌آموزی، شاداب بودن و نشاط داشتن دانش‌آموزان به دست فراموشی سپرده شود را مورد توجه جدی قرار داده و بر آنها تمرکز کنیم.
حکیم‌زاده ادامه داد: آزمون تیزهوشان و نمونه دولتی در پایه هفتم اثرات مخربی روی دوره ابتدایی داشت و یکی از مطالبات جدی خانواده‌ها این بود زیرا با توجه به رقابت ناسالمی که شکل گرفته بود، پروسه بسیار استرس زایی بود و هزینه‌های بسیاری نیز در برداشت. در این میان خانواده‌هایی که متمکن بودند می‌توانستند وارد کلاس‌های خاص شوند که زمینه سودجویی برخی موسسات را فراهم کرده بود. از سوی دیگر خانواده‌هایی که شرایط مالی نداشتند برچسب عدم توانمندی و باهوش نبودن به فرزندشان می‌خورد که به لحاظ تربیتی آسیب‌رسان بود.
وی با تاکید بر اینکه بازگرداندن نشاط به دوران کودکی و محور قرار دادن تربیت 7.5میلیون دانش‌آموز ابتدایی از مزایای خوب این مصوبه است و اگر بگوییم فرزندان ما از این غول استرس زای آزمون ورودی رها شدند، سخنی به گزاف نگفته‌ایم ادامه داد: امروز می‌توانیم خوشحال باشیم یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین تصمیمات گرفته شده که می‌تواند مقدمات اجرایی شدن سند تحول را به شکل 100درصدی در دوره ابتدایی فراهم کند و جا دارد به معلمان ابتدایی، دانش‌آموزان و خانواده‌ها برای ایجاد چنین فرصت ارزشمندی تبریک بگوییم.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره نحوه ورود به مدارس سمپاد پس از اتخاذ این تصمیم گفت: با توجه به اینکه دیگر آزمونی برگزار نمی‌کنیم، دیگر ورودی به پایه هفتم در این مدارس نخواهیم داشت و دانش‌آموزان در آزمون دوره دوم شرکت می‌کنند لذا تمرکز برای شناسایی و جذب و دادن فرصت به این دانش‌آموزان منوط به زمانی می‌شود که سنشان بیشتر شده باشد.
