گردشگری سلامت قرار بود یکی از شاخه‌های ارزآور برای ایران باشد در حالی که کشورهای همسایه ایران سالانه درآمد بسیاری از این طریق به دست می‌آورند اما این حوزه از صنعت گردشگری در ایران با مشکلات اساسی روبه‌رو است تا جایی که در 6 ماه نخست امسال آمار گردشگران خارجی که به قصد درمان به ایران سفر می‌کردند کاهش قابل توجهی داشته است.
ارائه برنامه مدون برای مجوزهای فعالان گردشگری سلامت، برخورد با دلالان بدون مجوز به‌خصوص در بخش گردشگران عرب‌زبان، هماهنگی سازمان‌ها برای حمایت از شرکت‌های فعال در گردشگری سلامت، وجود ضمانت اجرایی برای مصوبه‌های شورا، رایزنی سازمان میراث و وزارت امور خارجه برای تسهیل قوانین ویزا برای گردشگران سلامت و نیاز به انجمن صنفی قدرتمند در این بخش از جمله مسائلی است که فعالان حوزه گردشگری سلامت آنها را مهم‌ترین چالش‌های فعالیت در این حوزه می‌دانند. این میان حضور دلالان را می‌توان یکی از مشکلات اصلی دانست که نه تنها گردشگری سلامت را با دست انداز مواجه می‌کند، بلکه سبب می‌شود تا اعتبارسیستم پزشکی ایران در نظر گردشگران خارجی زیر سوال رود. البته این برخی مسوولان وزارت بهداشت معتقدند دلالان را نمی‌شود از چرخه گردشگری سلامت حذف کرد. ایرج حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت چندی پیش درباره این موضوع اعلام کرد: « سیستم دلالی در مورد گردشگری سلامت کشور، وضعیت نامناسبی را ایجاد کرده است، به گونه‌یی که هزینه‌های درمانی بیماران، بسیار کمتر از هزینه‌های دیگر از جمله هزینه‌های دلال‌ها، هتل، غذا و حمل و نقل می‌شود در حالی که کشورهای مجاور ما هزینه‌های درمانی خود برای گردشگران سلامت را کاهش داده‌اند و برخی از کشورها به گردشگران سلامت در ازای دریافت ویزای درمانی، ۳۰ درصد تخفیف برای بلیت ایاب و ذهاب می‌دهند و این در حالی است که در ایران شاید دلالان از بیماران خارجی مقدار زیادی پول بگیرند. هم‌اکنون مشکل گردشگری سلامت کشور وجود بازار غیررسمی است. و همین امر باعث شده با هدفمان که ورود سالانه ۲تا۳میلیون گردشگر سلامت به کشور و قرار گرفتن در جایگاه اول منطقه از نظر توریسم سلامت است فاصله زیادی داشته باشیم، دلالان حوزه گردشگری سلامت را نمی‌توان بطور کامل حذف کرد، اما باید ساماندهی شوند.»
ایجاد بیمارستان‌های ویژه برای گردشگری سلامت
قانون‌گذاران عوامل متعددی را عامل عدم موفقیت ایران در جذب گردشگران حوزه سلامت می‌دانند. سیامک مره صدق در واکنش به اظهارنظر قائم مقام وزیر بهداشت مبنی بر اینکه دلالان حوزه گردشگری سلامت را نمی‌توان بطور کامل حذف کرد، بلکه باید ساماندهی شوند، گفت: «مشکل موجود در حوزه گردشگری سلامت کشور تنها به عملکرد دلالان برنمی‌گردد، بلکه مشکلات عمده‌یی در این زمینه وجود دارد که اگر بخواهیم به گردشگری سلامت به عنوان یک فرآیند اقتصادی نگاه کنیم باید ابتدا آنها را برطرف کنیم. مره صدق با یادآوری اینکه باید در جهت توسعه گردشگری حوزه سلامت بیمارستان‌های ویژه گردشگران خارجی ایجاد کنیم، خاطرنشان کرد: ارائه خدمات در بیمارستان‌های عادی به گردشگران خارجی از تجربه خوبی برخوردار نبوده است، به این دلیل که، اهداف گردشگران خارجی و بیماران ایرانی تفاوت دارد، ضمن اینکه فضای این بیمارستان‌ها مناسب گردشگران خارجی نبوده و قطعا نحوه خدمات‌رسانی که دارند این بیماران را راضی نکرده و یک نوع نیاز القایی در جامعه را نیز ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه ایران از سیستم جذب گردشگران خارجی در حوزه سلامت برخوردار نیست در ارائه راهکار برای رفع این مشکل تصریح کرد: بیمارستان‌های ویژه گردشگران خارجی باید مجهز به امکانات لازم اقامتی باشند، و این در حالی است که، شاید در کشور حتی دو بیمارستان نیز که به این شیوه تجهیز شده، وجود نداشته باشد که تحقق این مهم نیز نیازمند مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است.
این نماینده مردم در مجلس دهم، یادآورشد: ما در حوزه گردشگری سلامت از جایگاه مناسبی در منطقه برخوردار نیستیم، به این دلیل که وجود پزشکانی متبحر و خوش‌نام موفق در جذب گردشگران خارجی که اولویت اصلی توسعه این صنعت هستند، در بیمارستان‌های کشورهای همسایه فعالیت می‌کنند که در پی آن یکی از عوامل ارزدهی به کشور معطوف به آن سوی مرزها می‌شود.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، تاکید کرد: برای رهایی از دلالان حوزه گردشگری سلامت باید تعدادی آژانس علمی منطقی با شیوه‌های صحیح برای جذب گردشگران خارجی ایجاد کنیم تا در این زمینه فعالیت کنند و بجای وجود بازار بی‌سروسامان دلالان غیرمتخصص به سمت یک کار تشکیلاتی منظم پیش برویم، کمااینکه در بسیاری از کشورهای دنیا این طرح اجرا شده است.»
وزارت بهداشت گردشگری سلامت را ساماندهی کند
بشیر خالقی با ارزیابی مثبت از توسعه گردشگری حوزه سلامت برای تامین منابع مالی این بخش گفت: «این واقعیتی است که ارتقای این حوزه سهم قابل قبولی در تامین نیازهای حوزه سلامت خواهد داشت، از سوی دیگر استان‌های مرزی همچون آذربایجان غربی که از مرز طولانی برخوردار هستند، به دلیل نقاط مشترک فرهنگی و مذهبی می‌توانند دارای بیشترین میزان گردشگر حوزه سلامت باشند. ما بارها از مسوولان دانشگاه‌های علوم پزشکی درخواست کرده‌ایم تا در مسیر رفت و آمد گردشگران خارجی در مرز، یک مرکز درمانی مجهز ایجاد کنند، اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
وی یا یادآوری اینکه هدایت گردشگران حوزه سلامت در عمل در دست دلالان است، افزود: هم‌اکنون این دلالان هستند که شیوه‌های درمان و مراکز درمانی را به گردشگران خارجی معرفی می‌کنند، و این در حالی است که، وزارت بهداشت باید این حوزه را ساماندهی کند. اگر وزارت بهداشت برنامه‌یی جامع و علمی در جهت جذب گردشگران حوزه سلامت داشته باشد، می‌تواند از این طریق با ورود ارز به کشور نقش موثری در جهت تامین بخش اعظمی از منابع این وزارتخانه داشته باشد.
این نماینده مردم در مجلس دهم، تصریح کرد: وزارت بهداشت باید تسهیلات ویژه اقامتی نیز برای گردشگران حوزه سلامت در نظر بگیرد، همچنین تسریع ارائه خدمات درمانی در مراکز درمانی دانشگاهی از دیگر عواملی است که نقش مهمی در جذب گردشگران خارجی حوزه سلامت خواهد داشت.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، یادآورشد: بی‌تردید ارتقای حوزه گردشگری سلامت می‌تواند یکی از راه‌های تداوم روابط صلح‌آمیز و معرفی فرهنگ غنی کشور به سایر کشورها باشد، هر چند رفع موانع این بخش تنها برعهده وزارت بهداشت نیست، چراکه برقراری روابط اجتماعی صحیح شهروندان در کنار بهبود ارائه خدمات بیمارستان‌ها به این بیماران از دیگر مواردی است که نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری در حوزه سلامت دارد.»
بخش خصوصی در گردشگری سلامت فعال شود
محمد نعیم امینی‌فرد با بیان اینکه وظیفه وزارت بهداشت در حوزه گردشگری سلامت سیاست‌گذاری و کنترل کیفی خدمات است، گفت: «ایجاد زیرساخت‌های لازم برای این مقوله بر عهده وزارت بهداشت نیست و تنها می‌توان از امکانات این دستگاه برای رونق این صنعت استفاده کرد اما رونق و توسعه این صنعت مستلزم مشارکت فعال بخش خصوصی است البته مشارکت نظام و صنوف پزشکی نیز باید جلب شود. بخش خصوصی در اغلب کشورها حضور چشمگیری در امر گردشگری سلامت دارد، نقش حوزه سلامت در این کشورها کیفیت بخشی، ارائه استانداردهای لازم و کنترل کیفی بر روند این صنعت است.
وی با بیان اینکه برای توسعه توریسم سلامت ظرفیت‌های مناسبی در کشور وجود دارد، تصریح کرد: متاسفانه به دلیل نبود یک سیاست منسجم این صنعت در کشور مغفول مانده و فرصت‌ها در حال از دست رفتن است. با وجود تمامی ظرفیت‌هایی که در کشور مانند پزشکان حاذق، مراکز درمانی مناسب، جاذبه‌های کادر درمانی توانمندی وجود دارد اما کشوری مانند ترکیه در توسعه و رونق دهی به این صنعت از ما پیشی گرفته است.
امینی فرد با تاکید بر ضرورت تقویت زیرساخت‌ها برای ارائه خدمات درمانی به توریسم سلامت، گفت: زیرساخت‌های جذب گردشگر باید در کشور به ویژه شهرهای زیارتی مانند مشهد تقویت شود به عنوان نمونه تقویت زیرساخت‌ها در استان سیستان و بلوچستان به دلیل اشتراکات فرهنگی که میان مردم بلوچ ایران، پاکستان، عمان، افغانستان وجود دارد می‌تواند درآمدزایی خوبی را برای کشور به همراه داشته باشد.
وی با یادآوری تشکیل کمیته گردشگری سلامت در کمیسیون متبوع خود، گفت: این کمیته جلسات متعددی را با وزارت بهداشت، سازمان مناطق آزاد و وزارت امور خارجه داشته و بطور قطع تعاملات گسترده می‌تواند بهبود وضعیت این صنعت را به دنبال داشته باشد.
نماینده مردم ایرانشهر در مجلس دهم، با تاکید بر اینکه برای رونق توریسم سلامت نیاز به احداث بیمارستان‌های ویژه دیده نمی‌شود، افزود: بیمارستان‌هایی با کیفیت بالا بر اساس معیارها و استانداردهای جهانی در شهرهای مذهبی به ویژه مشهد با مشارکت بخش خصوصی باید احداث شود تا ضمن ارائه خدمات مناسب به هموطنان در جهت خدمات رسانی به توریسم سلامت نیز نقش‌آفرینی کنند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از اینکه فعالیت دلالان یکی از آسیب‌های جدی توریسم سلامت به شمار می‌رود، تصریح کرد: با برخورد سلبی نمی‌توان معضل دلالان سلامت را مدیریت کرد بلکه راهکار رفع این معضل اعتبار بخشی تقویت و حمایت مناسب از شرکت‌هایی است که صلاحیت آنها از سوی وزارت بهداشت و سازمان گردشگری مورد تایید است تا به تدریج شاهد حذف دلالان سلامت باشیم.»
