آموزش و پرورش در سال‌های گذشته برای جبران کسری نیرو، از معلمان حق‌التدریس استفاده کرده است؛ معلمانی که نه در آزمون‌های لازم برای معلمی شرکت می‌کنند و نه آموزشی می‌بینند. آنها به این امید که در سال‌های بعد جذب آموزش و پرورش شوند، بدون بیمه و حقوق ثابت در مدارس کشور تدریس می‌کنند و برخی یکی از دلایل ضعف نظام آموزشی را به‌کار‌گیری این معلمان می‌دانند. از طرفی، معلم‌های استخدامی نیز با دانش روز تدریس آشنا نیستند و به‌روز نمی‌شوند. این موضوع در کنار محتوای بی‌ارتباط کتب درسی با آنچه نیاز جامعه است، به قول وزیر آموزش و پرورش، نظام آموزشی کشور را «متلاشی» کرده است.
حالا معاون چندین‌ساله وزیر آموزش و پرورش از تحمیل معلم به این وزارتخانه انتقاد کرده و گفته است: تربیت تنها با کتاب درسی محقق نمی‌شود؛ لذا معلم، فضای آموزشی و برنامه درسی دارای اهمیت است و مجموعه مولفه‌های آموزشی هم اهمیت دارد اما از همه مهم‌تر معلمان هستند. محمدیان اظهار کرد: هر چه برای معلمان خرج کنیم، بازدهی آموزش و پرورش بالا می‌رود.
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در واکنش به انتقادهایی که نسبت به محتوا و حجم کتاب‌های درسی وجود دارد، اظهار کرد: کتاب درسی برای همیشه نیست.
محمدیان افزود: عمر مفید یک کتاب درسی پنج سال است، کتاب‌های درسی هم ارزشیابی می‌شوند و هم در برنامه درسی قرار گرفته‌اند.
او با بیان اینکه برنامه درسی فراتر از کتاب درسی است، اظهار کرد: کتاب درسی وقتی تولید و اشاعه پیدا می‌کند، در پنج سال ارزشیابی می‌شود و نتایج اهدافی که در برنامه درسی پیش‌بینی شده است نیز بررسی می‌شود و احتمال دارد کتاب‌های درسی اصلاح شود. او تاکید کرد: روزی ده‌ها درخواست داریم که در کتاب‌های درسی نیازهای مختلف گنجانده شود؛ در صورتی که ما نمی‌توانیم تمام نیازها را در کتاب‌های درسی بیاوریم، چرا که در آن زمان کتاب درسی با حجم خیلی زیاد خواهیم داشت.
او افزود: وقتی معلم بی‌انگیزه می‌شود، حجم کتاب درسی نیز زیاد به نظر می‌رسد. همچنین کلاس‌های ۴۰ نفره، انگیزه را از دانش‌آموزان می‌گیرد و حیاط ۱۰۰ متری برای ۳۰۰ دانش‌آموز، فضایی برای جولان آنان ندارد؛ حیاط مدرسه باید جایی برای دویدن دانش‌آموز باشد.
ساعت درسی باید ۴۵ دقیقه باشد
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با انتقاد از ساعت درسی گفت: ساعت درسی باید ۴۵ دقیقه باشد، درحالی که ما در ۹۰ دقیقه درس می‌دهیم و ۱۰ دقیقه زنگ تفریح داریم و با این کار سیستم اعصاب و روان دانش‌آموزان را بر هم می‌زنیم. محمدیان ادامه داد: اگر کلاس‌های درسی ما ۴۵ دقیقه باشد و ۱۵ دقیقه زنگ‌تفریح داشته باشیم، دانش‌آموز بانشاط‌تر خواهد بود.
وی اظهار کرد: زنگ شروع مدرسه از ساعت 7:30 به صدا درمی‌آید و دانش‌آموزان از این ساعت منتظرند تا ساعت ۱۳ شود؛ برای ما نسخه کشور فنلاند را می‌آورند، در حالی که نسخه‌های زیادی در کشور خودمان وجود دارد که اجرا نمی‌شود.
رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار کرد: می‌گوییم شغل معلمی یک مهارت است و عشق می‌خواهد اما در مقابل یک معلم دوره‌ندیده و از سر دلسوزی‌هایی که از جنس کمیته امداد است، به سر کلاس درس می‌فرستیم، آیا والدین حاضر هستند فرزندان خود را به دست یک دندانساز تجربی بسپارند یا به یک دندانپزشک متخصص مراجعه می‌کنند؟ مطمئنا دندانپزشک متخصص را انتخاب می‌کنند. حجت‌الاسلام محمدیان خاطرنشان کرد: به ما معلم تحمیل می‌کنند؛ معلمی که روح کتاب را بلد نیست و آموزش ندیده است.
پروسه زمان‌بر تغییر کتب درسی
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان اینکه تغییر در کتب درسی عملا یک بازه زمانی چند ساله را طی می‌کند و زمان‌بر است، گفت: بنابراین معلمان باید به‌روز باشند و در کلاس درس و در هنگام تدریس در مواجهه با موضوعات مسائل روز را مطرح کنند. میرحمایت میرزاده، درباره تغییر محتوای کتب درسی به ایلنا گفت: مسلما کتب درسی امروز ضعف‌هایی دارد، اما به‌روزرسانی آن هم به این سادگی نیست.
اگر همین امروز بخواهیم محتوای کتب درسی را تغییر دهیم؛ قطعا حدود 5 سال بعد آن کتاب جدید آماده خواهد شد.
او ادامه داد: تغییر هر کتاب درسی در یک پایه تحصیلی با تغییر در کتاب‌های دیگر و پایه‌های دیگر ارتباط دارد و به این صورت نیست که مجزا باشد یعنی مطالب مرتبط در کتاب‌ها و پایه‌ها زیاد است و همه این موارد باید همزمان با هم تغییر کند، بنابراین تغییر در کتب درسی عملا یک بازه زمانی چند ساله را طی می‌کند. میرزاده با اشاره به اینکه همه مطالبی که دانش‌آموزان برای تعلیم و تربیت به آن نیاز دارند در کتب درسی نیست، گفت: در گذشته دانش‌آموزان فقط از طریق کتب درسی آموزش می‌دیدند، اما امروز با توجه به رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی و اجتماعی ابزار آموزشی زیاد شده است و کتب درسی نه در کشور ما و نه در کشورهای دیگر نمی‌تواند همه مسائل را دربربگیرد و به‌روزرسانی هم شود.
نماینده گرمی به دغدغه‌های رییس‌جمهوری برای تغییر در محتوای کتب درسی اشاره کرد و گفت: همه نهادهای ذی‌ربط آموزش باید دست به دست هم دهند و مسائلی که مورد توجه دولت دوازدهم هست را به عنوان تغییر در کتب درسی اعمال کنند.
او افزود: این روند طبیعی است که اگر امروز برای تغییر کتب درسی اقدام شود؛ حدود 5 سال دیگر به صورت اجرایی در مدارس توزیع و در دسترس دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. بنابراین همواره نیاز به تغییر در محتوای کتب وجود دارد.
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با تاکید بر اینکه روند اصلاح کتب درسی همیشه باید وجود داشته باشد، گفت: کتاب‌های درسی همیشه باید درحال تغییر باشد تا دانش‌آموزان از زمانه عقب نمانند. کارشناسان و متخصصان این حوزه همواره فعال هستند و کتب درسی را رصد می‌کنند و هرسال اصلاحاتی هم انجام می‌شود.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی با گروه‌های تخصصی این مساله را دنبال می‌کند و در اکثر مواقع به دنبال اصلاحاتی است که نیازهای جامعه را رفع کند. میرزاده در پایان افزود: عملا هیچ‌وقت نمی‌شود همه مطالب مورد نیاز روز را در کتب درسی جا داد در هیچ کشوری این موضوع امکان‌پذیر نیست. معلمان به‌روز باید در کلاس درس و در هنگام تدریس در مواجهه با موضوعات مسائل روز را مطرح کنند.
