گروه کارشناسی وزارت آموزش و پرورش که با هدف بررسی سانحه دلخراش واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان هرمزگانی ماموریت ویژه یافته بود، دیروز گزارش اولیه خود را منتشر کرد. این گروه کارشناسی که از سوی سیدمحمد بطحایی وزیر آموزش وپرورش ماموریت یافته بود تا علل بروز سانحه واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان هرمزگانی را که راهی اردوی سازمان دانش‌آموزی در شیراز بودند و بامداد جمعه در محور داراب-شیراز دچار حادثه شدند، بررسی و نتیجه‌اش را اعلام کند. بنا به اعلام این هیات، گزارش‌های تفصیلی بعدی این تیم، پس از هماهنگی با سایر نهادهای مسوول منتشرخواهد شد.
بنا بر متن این گزارش، «اردویی که این سانحه در آن اتفاق افتاد مربوط به اردوی ملی-قطبی تشکل پیشتازان و فرزانگانِ سازمان دانش‌آموزی است. حادثه مورد بحث، مربوط به اردوی نوزدهم بود که در شیراز، به‌صورت ناقص و ماتم زده برگزار شد و اردوی بیستم در اردوگاه شهید بهشتی اصفهان لغو شد.»
در سال‌های گذشته اردوی تشکیلاتی سازمان دانش‌آموزی به‌صورت اردوی ملی متمرکز در تهران برگزار می‌شد، اما در سال جاری بنا بر ضرورت توسعه اردوهای تربیتی-تشکیلاتی و با رویکرد کاهش طول سفرهای بین‌شهری و با در نظر گرفتن بُعد مسافت بعضی استان‌ها به تهران مقرر گردید این اردوها به‌صورت قطبی برگزار شوند؛ لذا پنج نقطه کشور، یعنی تهران، اصفهان، شیراز، نیشابور و رامسر به عنوان قطبِ استان‌های هم‌جوار انتخاب و اردوها به‌صورت قطبی برگزار شدند.
برنامه اردوها در این گزارش، چنین اعلام شده که در روز اول اردو، از ساعت 7 صبح فرصت استقرار گروه‌های دانش‌آموزی در اردوگاه آغاز می‌شود. با این همه، گزارش افتتاح اردو در ساعت 6 بعدازظهر و فاصله زمانی حداکثر 9 ساعتی شهرستان‌ها با قطب‌های‌شان را، امکانی برای اعزام در روز خوانده است. اردو در ساعت 8 بعد از ظهر روز پنجم خاتمه می‌یابد و دانش‌آموزان از روز ششم به شهرستان‌های محل زندگی خود بازمی‌گردند.
به اعلام این گزارش «برنامه‌ریزی اعزام اردوها برعهده اداره کل استان‌ها است و تصمیمات مربوط به زمان‌بندی اعزام و استقرار دانش‌آموزان از جانب ایشان اتخاذ می‌شود.»
مصوبه سال 1383شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه تدوین دستورالعمل اجرایی اردوهای دانش‌آموزی را مطابق با سیاست‌های این شورا، به وزارت آموزش و پرورش واگذار کرده است که کار تدوین آن نیز انجام شده است. این دستورالعمل به‌تناسب شرایط و تغییرات ساختاری چندین بار بازنگری و اصلاح‌شده که آخرین بازنگری آن در آبان ماه 1389 انجام‌گرفته و با امضای وزیر وقت به ادارات کل آموزش‌وپرورش استان‌ها ابلاغ‌شده است. در این دستورالعمل برای وسایل نقلیه شرایط خاصی مطرح شده است و همچنین حرکت در شب را هم مجاز دانسته و مجوز حرکت کاروان اردو در شب و با وسیله نقلیه اتوبوس را، با رعایت ضوابط و مقررات راهنمایی و رانندگی، بلامانع اعلام کرده است.
شرح حادثه
در متنی که وزارت آموزش و پرورش منتشر کرده است، آمده که گزارش مصاحبه‌های دانش‌آموزان و مربی که از حادثه، جان سالم به‌در برده‌اند، نشان می‌دهد که راننده‌یی که از حوالی ساعت 23:00 پشت فرمان بوده، با وجود آنکه به علت خستگی موظف بوده جای خود را به راننده دیگر بدهد، بر عدم جابه‌جایی و ادامه رانندگی اصرار داشته است. به شهادت دانش‌آموزان و دیگر حاضران، سرپرست اتوبوس، چندین بار به راننده تذکر داده که جابه‌جا شود و حتی پیشنهاد توقف و استراحت داده، اما راننده نپذیرفته است. بنابر این گزارش، به استناد گزارش بررسی‌های اولیه کارشناسان پلیس‌راه و وزارت راه، مقصر اصلی حادثه، راننده بوده که در حال حاضر در بازداشت است. او در اظهارات خود اعلام کرده که در مواجهه با خودرویی که از مقابل به سمت اتوبوس می‌آمده تغییر جهت ناگهانی داده که منجر به برخورد اتوبوس با لبه پل و ترکیدگی لاستیک جلو شده و متعاقب آن، کنترل اتوبوس از دست راننده خارج و پس از طی حدود 100متر به پهلوی راست واژگون می‌شود. همچنین بررسی‌ها در خصوص جاده موردنظر، بیان‌گر آن است که مقطع راه مستقیم و علائم و خط‌کشی‌ها مناسب بوده و سرعت اتوبوس هم 86 کیلومتر بر ساعت بوده است. ولی شواهد موجود نشان از خواب آلودگی راننده و انحراف تدریجی از مسیر دارد و نه انحراف ناگهانی.
این گزارش، سبب انتخاب ساعات شب را برای حرکت کاروان اردو، از جانب مسوولان، «اتکا به تجربیات و سفرهای مشابه قبلی» خوانده و آورده: «مسیر بندرعباس-شیراز فاقد مسیر ریلی است و تماماً شیب مثبت دارد. لذا اتوبوس‌های این مسیر، روزها از شیراز به سمت بندرعباس می‌آیند و شب‌ها بالعکس، چراکه در طول روز نیاز به استفاده از کولرگازی است و موتور ماشین کشش لازم برای همزمانی استفاده از کولر و حرکت سربالا را ندارد.»
بنا بر این گزارش، بررسی‌های اولیه حاکی از آن است که شغل اصلی راننده خاطی، آهنگری است و بعضا به رانندگی اشتغال دارد. همچنین نبستن کمربند ایمنی توسط دانش‌آموزان، به سفارش راننده بوده است، هرچند هم مربی مرحوم و هم مربی مصدوم، به بچه‌ها سفارش کرده‌اند که کمربند خود را ببندند، اما راننده گفته است: «نیازی نیست، هر زمان به پلیس‌راه نزدیک می‌شدیم خودم به شما اعلام می‌کنم که کمربندتان را ببندید!» از دیگر سو، به اعلام گزارش، حرکت در شب ضروری نبوده بلکه یک امکان بوده که با توجه به گرمای روز و شیب مثبت مسیر، تصمیم به حرکت در شب اتخاذشده است. همچنین به سبب آنکه اردوگاه مناسبی برای اسکان شبانه دانش‌آموزانِ تجمع کرده در بندرعباس که از شهرستان‌های اطراف آمده بودند، وجود ندارد، کاروان شبانه حرکت کرده است.
مساله دیه
با اعلام این گزارش، از پی این حادثه هفت دانش‌آموز و یک مربی، در دم فوت شدند و 33 دانش‌آموز و یک مربی نیز مصدوم شدند. تاکنون 24 نفر از مصدومان، در روزهای پیشین از بیمارستان مرخص شده‌اند و به همراه خانواده‌هایشان که به شهر داراب آمده بودند، به شهرستان‌های خود اعزام شدند. 2 نفر دیگر هم دیروز مرخص شدند. هم‌اکنون 8 نفر از مصدومان (7دانش‌آموز و یک مربی) در دو بیمارستان شیراز هستند. دیروز وزیر آموزش و پرورش از بهبود وضعیت دو دانش‌آموز هرمزگانی که در معرض خطر ضایعه نخاعی بودند خبر داد. به گفته او یکی از دانش‌آموزان مصدوم در این حادثه و مربی او که احتمال قطع نخاع‌شان بالا بود، به درمان جواب دادند و پزشکان خطر ضایعه نخاعی را رفع کردند.
دیروز همچنین محمود علیگو، قائم مقام سازمان دانش‌آموزی، درباره وضعیت پرداخت خسارات و دیه به دانش‌آموزان حادثه دیده گفت: شرکت بیمه شخص ثالث اتوبوس قرار است کلیه خسارات را بپردازد که چند روز پیش اعلام کردند که توان پرداخت خسارات را دارند و آن را انجام خواهند داد.
با این همه، معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان حادثه داراب بیمه بودند، گفت: تا زمانی که اوضاع دانش‌آموزان آسیب‌دیده به شرایط پایدار نرسد، مباحثی مانند دیه بررسی نمی‌شود. اکنون باید منتظر گزارش تفصیلی این هیات و مرخص شدن تمام مصدومان از بیمارستان داد، تا شاید وضعیت دیه و خسارات آنها هم مشخص شود.
