کمربندهای سبز، زنجیره‌یی از فضاهای سبز شهری‌اند که با هدف کاهش آلودگی هوا و پیشگیری از ورود گردوغبار به شهرها بنا می‌شوند. برخی کارشناسان هم ایجاد چنین کمربندهایی را موجب مقید شدن حریم شهری و جلوگیری از ساخت و سازهای قارچ گونه و توقف رشد حاشیه نشینی می‌دانند؛ یعنی راه‌حلی برای پررنگ‌ترین مشکلات روزگار کنونی شهر تهران.
بنابر یکی از مصوبه‌های لایحه هوای پاک، شهرداری‌های شهرهای بالای 50 هزار نفر جمعیت موظف هستند سرانه فضای سبز خود را به حداقل 15 مترمربع افزایش دهند. در این لایحه همچنین شرایط ایجاد حریم سبز بزرگراه‌ها وکمربند سبز شهرها که تحت تاثیر رخدادهای گردوغبار هستند، مشخص شده است. در بند 27 این لایحه همچنین، وزارتخانه جهاد کشاورزی، به عنوان نهاد بالادستی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، و وزارتخانه راه و شهرسازی، مکلف شده‌اند با استفاده از اعتبارات مندرج در ردیف‌های بودجه‌یی و شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، با استفاده از منابع مالی در اختیار، اعم از عوارض و وجوه عمومی، پس از تایید سازمان حفاظت محیط زیست، در برنامه‌یی پنج ساله حریم سبز بزرگراه‌ها و کمربند سبز شهرها و روستاهای تحت تاثیر رخدادهای گردوغبار را با روش آبیاری مدرن و اولویت استفاده از پساب‌های شهری و روستایی ایجاد کنند.
رییس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران طی روزهای اخیر با انتقاد از اینکه رشد شهرهای جدید به گونه‌یی است که به حریم شهرها به ویژه تهران تجاوز شده و مشکلاتی را برای مناطق جنوب تهران به ویژه 18 و 20 ایجاد کرده است، گفت: طی 15 سال اخیر شهرهای حومه تهران رشد فزآینده‌یی داشته و تعداد سکونتگاههای غیررسمی افزایش یافته است.
او با بیان اینکه اداره کل حریم شهرداری تهران لایحه‌یی را تحت عنوان طرح کمربندی سبز تهران براساس اسناد بالادستی تهیه کرده است، یادآور شد: موضوع کمربند سبز تهران دو دهه است که در دستورکار قرار دارد و پیشنهاد می‌شود هرچه سریع‌تر این لایحه در شورا به تصویب برسد.
برخی نمایندگان مجلس هم تاکید دارند توسعه کمربند سبز از توسعه نامتوازن و بی‌رویه پایتخت و همچنین بارگذاری‌های غیرضرور صنعتی جلوگیری و کاهش آلایندگی هوا، تلطیف آب و هوا، کاهش دما و زیبایی بصری پایتخت را به همراه دارد.
نمایندگان مجلس معتقدند طرح 1350 هکتاری کمربند سبز شمال غربی شهر تهران با هدف جلوگیری از توسعه بی‌رویه شهر و ساخت و سازها در ارتفاعات 1800 تا 2400 متر پایتخت انجام شده اما متاسفانه این موضوع خیلی دیر تحقق یافت البته هر چند میانگین سرانه فضای سبز در پایتخت پانزده و نیم متر است اما این سرانه در مناطق مختلف پایتخت متفاوت بوده به گونه‌یی که در برخی مناطق مانند منطقه 10 تراکم جمعیت متناسب با فضای سبز نبوده و تعادل و توازن در میزان فضای سبز وجود نداشته و باید افزایش یابد.
رشد ۲۰۰ برابری سکونت‌ها در ۲۰ سال
فریده اولادقباد، نایب‌رییس مجمع نمایندگان استان تهران با بیان اینکه توسعه کمربند سبز راهکار موثری برای مقابله با گرد و غبار است، به خانه‌ملت گفت: در اغلب کشورهای دنیا کمربند سبز تعریف شده و نتایج خوبی را نیز در بر داشته است. هر چند این موضوع در قرن‌های گذشته قانونی نبود؛ اما بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت؛ به گونه‌یی که برای نخستین‌بار در سال 1930 در کشور انگلستان به قانون تبدیل شد و اجرای طرح کمبربند سبز برای کنترل رشد شهرها در دستور کار قرار گرفت.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس با تاکید بر اینکه برای توسعه کمربند سبز باید از گونه‌های گیاهی سازگار و ماندگار با شرایط اقلیمی پایتخت استفاده کرد، ادامه داد: کمربند سبز مناطق حاشیه‌یی شهر را در بر گرفته و از رشد حاشیه‌نشینی هم جلوگیری می‌کند.
او با تاکید بر ضرورت لحاظ کردن امکانات تفریحی، ورزشی وگردشگری در کمربند سبز، افزود: افزایش و توسعه فضای سبز و پوشش گیاهی نه تنها موجب بهبود هوا و جلوگیری از ساخت وساز در اطراف شهر می‌شود، بلکه همچون فیلتری بر اقلیم کلان‌شهر تهران نیز تاثیرگذار است.
نماینده مجلس دهم، با یادآوری اینکه استان‌های غربی و جنوب غربی کشور بطور مداوم با معضل ریزگردها مواجه هستند، گفت: در برخی از ایام سال نیز این گرد و غبارها به تهران می‌رسد و نیاز است نسبت به توسعه پوشش گیاهی سازگار، مانند زبان گنجشک، افرا، زالزالک و سایر گونه‌های دیگر در پایتخت و همچنین توسعه پارک‌های جنگلی اهتمام کرد.
اولادقباد با بیان اینکه شهرنشینی شتابان و گسترش نامتوازن پایتخت، تخریب باغات و فضای سبز را به دنبال داشته است، ادامه داد: رشد شتابان شهری موجب شد حریم کلان‌شهر تهران به‌طور دایم در معرض هجوم کاربری‌های عمده شهری قرار گیرد. به‌عنوان مثال در سال 79 اطراف پارک چیتگر خالی از سکنه بود اما متاسفانه در حال حاضر در اطراف دریاچه و پارک چیتگر شاهد ساخت و سازهای بی‌رویه و قارچ‌گونه هستیم؛ به‌گونه‌یی که پارک چیتگر که جزو کمربند سبز به‌شمار می‌رفت در معرض تهدید قرار گرفته است.
نایب‌رییس مجمع نمایندگان استان تهران، با یادآوری اینکه جمعیت سکونتگاههای حریم پایتخت در فاصله سال‌های 65 تا 85، حدود 200 درصد افزایش یافته است، افزود: این در حالی بود که جمعیت تهران در طول این سال‌ها افزایش 30 درصدی داشت و تحولات جمعیتی و کالبدی که در حریم پایتخت اتفاق افتاد نسبت به بافت شهری از شدت بیشتری برخوردار شد.
اولادقباد سپس با تاکید بر اینکه برای محدود‌سازی رشد پایتخت و مهاجرت به پایتخت باید نحوه ایجاد کمربند سبز با رویکرد توسعه حفاظت محور مورد توجه قرار گیرد، گفت: توسعه کمربند سبز در تمامی مناطق مختلف تهران باید با رویکردهای حفاظتی، کشاورزی و دیگر موارد انجام شود. برای توسعه کمربند سبز تهران قوانین و اسناد بالادستی وجود دارد، تصریح کرد: طرح جامع شهری تهران مصوب 1384 مجلس شورای اسلامی است که بر اساس آن شهر و حریم شهر تعریف شده و نظارت و کنترل بر محدوده شهر امری ضروری است. اگر بر اساس این قانون عمل کنیم با رشد حاشیه‌نشینی و ساخت و سازهای قارچ گونه مواجه نخواهیم شد.
سدی محکم در مقابله با زمین‌خواری
علی‌محمد شاعری، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس هم با انتقاد از بی‌توجهی مسوولان شهری تهران نسبت به تعیین تکلیف لایحه کمربند سبز، با تاکید بر اینکه توسعه و تکمیل کمربند سبز تهران راهکاری مناسب برای جلوگیری از گسترش بی‌رویه حاشیه‌نشینی، رشد شهرک‌های اطراف و کنترل بارگذاری‌های نامتوازن است، گفت: توسعه کمربند سبز کاهش آلایندگی هوای پایتخت، تلطیف آب و هوا، کاهش دما و زیبایی بصری پایتخت را به همراه دارد.
نماینده مردم نکا، بهشهر و گلوگاه با تاکید بر اینکه تهران به عنوان شهری که در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد نیازمند توسعه فضای سبز شهری است، ادامه داد: سرانه فضای سبز تهران بیش از 15 متر مربع است. تا پایان برنامه ششم این میزان باید به 18 متر مربع افزایش یابد.
او با تاکید بر اینکه توسعه کمربند سبز تهران عاملی موثر در جلوگیری از زمین خواری و رانت خواری است، افزود: معمولا در هر جایی که فضای سبز وجود دارد، توسعه کمربند سبز اقدام بسیار مهمی در جهت جلوگیری از تخریب محیط زیست شهری، رشد بی‌رویه شهر و حاشیه‌نشینی است.
قاسم میرزایی نیکو، عضو مجمع نمایندگان استان تهران با انتقاد از فقدان اراده‌یی جدی برای توسعه کمربند سبز و همچنین تعیین تکلیف لایحه کمربند سبز تهران، گفت: به دلیل آنکه کمربند سبز تهران از بسیاری از مناطق عبور می‌کند و ممکن است بسیاری از پادگان‌ها، مراکز تولیدی و تجاری را در بر بگیرد. بنابراین نهایی شدن و تحقق توسعه کمربند سبز نیازمند اراده و عزم ملی بوده و تنها با تصویب لوایحی مانند کمربند سبز نمی‌توان این موضوع را تحقق بخشید.
