گروه اقتصاد اجتماعی
پیش از ظهر دیروز سالن همایش‌های صدا و سیما، میزبان اجلاس سراسری اعضای هیات‌های امنای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بود؛ اجلاسی با حضور علی لاریجانی، رییس مجلس، مسعود پزشکیان، نایب‌رییس مجلس، وزیر بهداشت، علی‌اکبر ولایتی، رییس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی و روسا و اعضای هیات امنای دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور. علی لاریجانی، مهمان اصلی این اجلاس، نخست از لزوم کنار گذاشتن حواشی سیاسی و سپس با مرور آماری وضعیت ایران در منطقه و جهان از غیرممکن شدن دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز، با ادامه روند فعلی گفت. او در بخش دیگر سخنانش بر ضرورت استقلال اقتصادی دانشگاه‌ها و کوشش مستقل آنها برای جذب سرمایه تاکید کرد و سپس همین نسخه را به نظام سلامت هم پیشنهاد داد.
بده‌بستانی در کار نیست
رییس مجلس دیروز در این همایش گفت: «در انتخاب وزرا هیچ بده‌بستانی بین دولت و مجلس نیست و وارد کردن کشور به این حواشی باعث غفلت از موضوعات اصلی می‌شود.» علی لاریجانی با تاکید بر اینکه «سطح روابط قوا در جمهوری اسلامی به این سطح نازل نیست» افزود: «وزیر موفقی به بنده مراجعه کرده و اعلام کرده که نمی‌خواهد در دولت آینده باشد. آقای هاشمی، وزیر بهداشت، از این جمله افراد بود. اما اینکه ما توصیه کنیم و معامله‌یی برای انتخاب وزرا باشد، وجود ندارد.»
لاریجانی در ادامه با یادآوری اینکه کشور ما با وجود بسیاری از مشکلات به حواشی سیاسی مشغول است گفت: «در مصرف انرژی، ارتباط بین دانشگاه و صنعت و در هزینه‌های جاری کشور شرایط مناسبی نداریم و کشور ما گران اداره می‌شود.» او سپس تاکید کرده: «با این وضعیت به سند چشم‌انداز ۲۰ ساله نمی‌رسیم.» و همین را، سبب لزوم همت مضاعف و تقویت اقتصادی کابینه آینده دانسته است.
وضعیت نامناسب
رییس مجلس در ادامه و در ارائه آماری از وضع اقتصادی و تولیدی ایران، با نامناسب خواندن رتبه رشد ناخالص داخلی ایران در منطقه، گفته: «در دنیا هم بین ۱۹۱ کشور، صد و هشتاد و چهارم هستیم. همچنین در تولید ناخالص داخلی در بین ۲۲ کشور منطقه ما رتبه چهاردهم را داریم و در بخش جذب سرمایه‌گذاری خارجی از ۱۸۲ کشور در جهان، در رتبه صد و شصت و دوم ایستاده‌ایم. در حمایت و جذب سرمایه‌گذاری به نسبت ۲۰کشور دیگر منطقه رتبه نوزدهم را داریم.» او «اجرای نادرست اصل ۴۴» و «توجه ناکافی به بخش خصوصی» را دلیل این مشکلات دانسته است.
لاریجانی در ادامه بررسی آماری‌اش گفته: «در رقابت‌پذیری در بین ۲۰ کشور منطقه سیزدهم هستیم و در دنیا نیز رتبه هفتاد و ششم را در بین ۱۳۸ کشور داریم.» او ادامه داد: «در آزادی اقتصادی نیز در بین ۲۲ کشور منطقه جایگاه بیست و دوم را دارا هستیم و در ۱۸۱ کشور جهان، صد و هفتاد و چهارم هستیم.»
لاریجانی سپس افزود که این نشان می‌دهد «اقتصاد سوسیالیستی هنوز در کشور حاکم است». او سپس با تاکید بر ضرورت اصلاح وضعیت، افزوده: «در نرخ بیکاری هم بین ۱۰کشور منطقه نهم هستیم و در ۱۰۵ کشور جهان جایگاه نودم را داریم.» او همچنین وضعیت نرخ تورم را نسبت به سال‌های گذشته مناسب‌تر خوانده است.
ضرورت استقلال دانشگاه‌ها
رییس مجلس در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از وابستگی دانشگاه‌ها به بودجه نفتی، گفته: «واقعیت این است که دانشگاه‌ها و بخش تولیدی نسبت به هم احساس نیاز نمی‌کنند.» او دلیل این احساس بی‌نیازی را اطمینان صنعت و دانشگاه از تامین منابع بودجه‌یی دانسته و افزوده که این دو «به فکر درآمد و توسعه پایدار نیستند.»
این در حالی است که در چند سال گذشته صدای اعتراض‌ها به آنچه از جانب معترضان «پولی شدن دانشگاه» و «کالایی شدن آموزش» خوانده می‌شود، بلندتر از پیش شنیده می‌شود؛ روندی که با ظهور دانشگاه غیردولتی و شهریه‌یی آغاز شد و اکنون با کاهش روز افزون پشتیبانی دولت از دانشگاه‌های دولتی، از پی چالش‌های بودجه‌ای، با دور ساختن دانشگاه‌ها از هدف نخستین‌شان، یعنی تربیت نیروی انسانی، آنها را به دکان‌های کسب درآمد بدل کرده است. منتقدان پیدایش پردیس‌های بین‌الملل، دوره‌های شبانه، کاهش سنوات تحصیلی و افزایش شهریه دوره‌های تحصیلی را در کنار مواردی چون اجاره فضاهای دانشگاهی به بخش خصوصی، از مصداق‌های پولی شدن دانشگاه و کوشش‌های دانشگاه‌ها برای کسب درآمد می‌دانند.
او سپس با بیان اینکه اختیارات قانونی برای استقلال دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود دارد، دانشگاه‌ها را واجد آن سطحی از نخبگی دانسته که بتوانند اختیار اداره خود را در دست بگیرند. او گفته که قانون پیش‌بینی‌ها لازم را در این بخش انجام داده است، اما در حال حاضر از این قانون به شکل مطلوبی بهره گرفته نمی‌شود. او سپس تاکید کرد: «دانشگاه‌ها باید به سمت استقلال در اداره پیش بروند. هیچ مانعی به لحاظ قانونی پیش‌روی آنها نیست.»
مقصود لاریجانی از «استقلال دانشگاه‌ها» احتمالا منحصر به «استقلال اقتصادی» و از پی آن کاهش تصدی‌گری دولت و اجتناب از حمایت اقتصادی از دانشگاه‌هاست؛ نه استقلال آنان در فعالیت‌های فرهنگی یا حتی انتخاب رییسشان. روند استقلال مورد نظر لاریجانی سال‌هاست که آغاز شده است.
منابع غنی نداریم
لاریجانی در بخش پایانی سخنانش، با مطلوب‌تر خواندن وضعیت بخش بهداشت و درمان، نسبت به وضعیت اقتصادی گفت: «آمار مرگ و میر نوزادان و همچنین واکسیناسیون شاخص مطلوبی را نشان می‌دهد. همچنین در مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالان نیز با نقطه ایده‌آل فاصله چشمگیری نداریم». او اما تاکید کرده که «در زاد و ولد و فرزندآوری وضع مناسبی نداریم.»
رییس مجلس گفت: «اینکه بخش درمان تصور کند ما منابع غنی در اختیار داریم و می‌شود منابع بیشتری به این بخش اختصاص دهیم، خلاف است.» او سپس نظام سلامت را تشویق به «سرمایه‌گذاری و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و ترغیب اطباء به حضور در عرصه‌های مدیریتی و توسعه‌یی پیش روی» کرده؛ چیزی شبیه همان نسخه «استقلال دانشگاه». لاریجانی با اشاره به برخی اعتراض‌های صنفی پیرامون درآمدهای نامتوازن در نظام سلامت، افزوده: «هیچ دستگاهی موفق نخواهد بود، مگر اینکه رضایتمندی در همه بخش‌ها وجود داشته باشد. بخش‌هایی از بدنه خانواده بهداشت و درمان از درآمدهای خود نارضایتی‌هایی دارند که باید به این بخش نیز توجه شود و درآمدها به شکل متوازن توزیع شود.»
یک قانون مترقی
پیش از رییس مجلس، وزیر بهداشت در این همایش سخن گفت. او با اشاره به تصویب قانون هیات امنایی و استقلال نسبی دانشگاه‌ها در سال 68 در مجلس شورای اسلامی گفت: «دانشگاه‌ها در سال 1318 مستقل شدند و در سال 1321 نیز برای تعیین رییس دانشگاه و دانشکده از وزارت فرهنگ سابق، جدا شدند. اما همزمان با انقلاب اسلامی، شورای انقلاب، قانونی را تدوین کرد که منجر به تقویت هیات‌های امنا شد.» او قانون هیات امنا را یکی از قوانین مترقی دانسته و افزود: «متاسفانه نتوانسته‌ایم از قانون هیات امنایی استفاده مناسبی داشته باشیم و هیات‌های امنا فقط منحصر به مسائل مالی و اداری شده‌اند.»
سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی با اشاره به نقش هیات‌های امنا در کنترل هزینه‌های حوزه بهداشت و درمان گفت: به نظر می‌رسد باید برای دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیمارستان‌ها، سقف بودجه ایجاد کنیم و بودجه سالانه آنها را به آنها پرداخت کنیم تا خودشان به امورشان بپردازند و از آنها شاخص‌هایی مانند رضایتمندی مردم و بهبود وضعیت بهداشتی و درمانی را بخواهیم. رییس دانشگاه علوم پزشکی نیز مجری این اختیارات باشد.
هاشمی همچنین در حاشیه برنامه و در جمع خبرنگاران گفت: «در وزارت بهداشت اداره بیمارستان‌ها مشکلات پرسنلی و تامین نیازهای اداری کار وزارت بهداشت نیست و همه این وظایف قابل واگذاری به بخش خصوصی است و ما تنها باید شاخص‌ها را رصد کنیم و کاهش مرگومیر، بررسی علل مرگومیر، میزان رشد علمی کشور و ثروت آوری از مسیر دانش، از جمله مسائلی است که برای ما اهمیت دارد.»
او در پایان افزود: «در حال حاضر ما گرفتار اموری هستیم که ما را از نقش اصلی باز می‌دارد و هیات‌های امنا می‌توانند زمینه‌یی را فراهم کنند تا این وضعیت اصلاح شود.»
