مالیات از درآمد سرمایه‌گذار در بوته نقد

تعادل |

روند «دریافت مالیات از درآمد سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حوزه فعالیت‌های عمرانی و راه‌سازی» موضوعی است که بارها مورد اعتراض فعالان اقتصادی قرار گرفت، اما واکاوی این مساله این‌بار در دستور کار کمیته ماده 12 اتاق ایران رسید. در این نشست، مشکلات مربوط به مالیات مستقیم پروژه‌های عمرانی مشارکتی حوزه صنعت احداث با عنوان دریافت مالیات از سود مورد انتظار سرمایه‌گذار شرکت‌های قانونی احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت بانک‌ها و سایر منابع پولی و مالی کشور مصوب سال 1366 و مشکلات مرتبط با دریافت مالیات بر ارزش‌افزوده از سرمایه‌گذاری و سود حاصل از آن در پروژه‌های عمرانی مشارکتی حوزه صنعت احداث، مورد واکاوی قرار گرفت. در این نشست، معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در پاسخ به این اعتراض، پیشنهاد کرد که با همکاری سازمان امور مالیاتی از درآمد دقیق دولت از این بخش مطلع شوند و پس از بررسی‌های لازم در مورد امکان معافیت از پرداخت مالیات، این معافیت را به عنوان مشوقی برای سرمایه‌گذاران در نظر بگیرند. البته نائب رییس اتاق ایران، به معضل دیگر سرمایه‌گذاران در حوزه مالیات‌ها نیز گریزی زد. بنابه اظهارات حسین سلاح‌ورزی، در حال حاضر علاوه بر 25 درصد مالیات مستقیم، 9 درصد مالیت بر ارزش‌افزوده هم دریافت می‌شود که هیچ گونه محمل قانونی ندارد. او بر این باوراست که برداشت‌های اشتباه از قانون، موجب شده این مالیات هم دریافت شود. از این رو، مقرر شد که بررسی‌های لازم در این زمینه صورت گیرد.

       درخواست برای معافیت مالیاتی سرمایه‌گذاران

در ابتدای این نشست، حسین سلاح ورزی، نایب‌رییس اتاق ایران در تشریح این مساله گفت: سرمایه‌گذاران حوزه احداث و مشارکت عمومی و خصوصی مشکلاتی در ارتباط با مالیات‌های مستقیم و ارزش‌افزوده دارند. آنها بر این باورند که درآمد آنها از سرمایه‌گذاری که در حوزه عمرانی داشته‌اند، باید معاف از مالیات باشد؛ چراکه این معافیت در مورد درآمدهای دیگر شرکا از جمله مردم و بانک، رعایت می‌شود.

قباد چوب‌دار، مدیرعامل گروه بین‌المللی آبادراهان پارس هم با اشاره به اینکه در این بخش مالیات‌ها به صورت سلیقه‌ای دریافت می‌شود، گفت: متأسفانه شاهد تناقضاتی هستیم که اعتراض‌های شدیدی را در پی داشته است. فعالان این بخش در یک استان مالیات معمولی پرداخت می‌کنند، اما در استان دیگری میزان دریافت مالیات‌ها سنگین‌تر است. به گفته او، سال قبل با امضای معاون اول رییس‌جمهور تفسیری در این باره صورت گرفت تا مشکل سرمایه‌گذاران حل شود اما متأسفانه این تفسیر هم تنها مشکلات برخی از فعالان این حوزه را برطرف کند و امروز حدود 40 تا 50 درصد سرمایه‌گذاران حوزه راه‌سازی به دلیل تفسیرهای متناقض همچنان با مشکلات گذشته دست‌به‌گریبان هستند.

در ادامه این نشست، شاپور محمدی، نماینده دولت در کمیته موضوع ماده 12 و رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با توجه به تعریفی که از تولید در علم اقتصاد وجود دارد، تصریح کرد: در علم اقتصاد به هر فرآیندی که منجر به ایجاد ارزش‌افزوده شود تولید گفته می‌شود که این فرآیند در راه‌سازی نیز انجام می‌شود، زیرا تولید خدمت و زیرساخت صورت می‌گیرد. از طرفی بنگاه تولیدی، صرفا کارخانه نیست، شرکت سرمایه‌گذاری حوزه مسکن یا راه‌سازی نیز یک واحد تولیدی به حساب می‌آید. به نظر می‌رسد در این راستا می‌توان چنین تفسیری داشت.

وی تأکید کرد: اگر فرض کنیم در یک پروژه راه‌سازی بخشی از سرمایه توسط بانک، بخش دیگر توسط اوراق و بخشی هم توسط خود سرمایه‌گذار آورده شود، عایدی دو بخش اول «مشمول معافیت مالیاتی» است اما در مورد بخش سوم، چون سود تلقی می‌شود، معافیت مالیاتی ندارد. بخش خصوصی با این نگاه مشکل دارد و می‌گوید نباید این عایدی را به عنوان سود در نظر گرفت، بلکه درآمدی است که به دلیل سرمایه‌گذاری به دست آورده و باید مشمول مالیات شود. براساس اظهارات وی این نوع درآمد، درآمد بهره نامیده می‌شود که باید از مالیات معاف باشد. حال برای اینکه مشکل را حل کنیم، می‌توان با تصویب هیات دولت، فعالیت‌های عمرانی و راه‌سازی را هم جزو تولید در نظر بگیریم و این بخش را هم از پرداخت مالیات معاف کنیم. محمدباقر الفت، نماینده قوه قضاییه در کمیته ماده 12 و معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه نیز گفت: یک اصل وجود دارد مبنی بر اینکه از سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی و تجاری باید مالیات پرداخت شود و معافیت‌های مالیاتی استثنا است و موارد استثنا را نمی‌توان با تفسیر به اصل موضوع تسری دهیم. اینکه آیا یک فعالیت تولید محسوب می‌شود یا نه، به صراحت قانونی نیاز دارد.

وی افزود: برای بهره‌مندی از معافیت مالیاتی باید صراحت قانونی وجود داشته باشد و با تفسیر خود نمی‌توان از معافیت مالیاتی استفاده کرد؛ همه باید مالیات پرداخت کنند و تنها در مواردی که قانون استثنا قائل شده است، مالیات پرداخت نمی‌شود. معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه ادامه داد: فعالان این بخش برای بهره‌مندی از معافیت مالیاتی باید حتماً قانونی در این ارتباط وجود داشته باشد زیرا با قیاس نمی‌شود از معافیت مالیاتی بهره گرفت.

وی تصریح کرد: در صورتی که مشوق معافیت مالیاتی به نفع عموم جامعه باشد می‌توانیم در این کمیته به هیات دولت نامه نوشته و پیشنهاد کرد که از سود سرمایه‌ها در پروژه‌های راه‌سازی مالیات دریافت نشود.

از سوی دیگر، عبدالرضا عچری، مدیرکل دفتر رسیدگی و استرداد سازمان امور مالیاتی تأکید کرد: برای اینکه معافیت مالیاتی شامل فعالیت‌های اقتصادی شود صراحت قانونی نیاز است تا گرفتار تفسیر نشویم، بعد از تفسیری که به امضای معاون اول رییس‌جمهور ابلاغ شد، وزارت راه و شهرسازی و وزارت اقتصاد بر اساس همان ابلاغیه، بخش‌هایی که شامل معافیت می‌شدند را شناسایی و اعلام کردند و سازمان امور مالیاتی هم بر اساس همان جدول عمل می‌کند. حال اگر ممیزی در استانی به شیوه دیگری عمل می‌کند، موضوع باید به صورت موردی به سازمان اعلام شود نه اینکه به‌طور کلی شیوه اجرا را زیر سوال برد. وی ادامه داد: جنبه دیگر این مساله مربوط به آورده خود سرمایه‌گذار در پروژه‌های عمرانی است که در مورد سودی که دریافت می‌کند و مالیاتی که از این بخش گرفته می‌شود، صراحت قانونی وجود ندارد. برای همین گاهی شاهد رفتارهای متناقض از سوی سازمان امور مالیاتی هستیم. باید برای این بخش هم فکری شود تا سازمان هم گرفتار دستگاه‌های نظارتی نشود. لعیا جنیدی، معاون حقوقی رییس‌جمهور در جمع‌بندی با اشاره به روشن بودن تفسیری که سال گذشته از سوی معاون اول ابلاغ شده است، تشریح کرد: در صورتی که در عمل مشکلی وجود دارد و تشخیص دادید که درک ممیز سازمان امور مالیاتی از این دستورالعمل‌ها متفاوت است آن را به ما اطلاع دهید تا به مساله رسیدگی کنیم. او ادامه داد: در مورد بخش معافیت و سودی که به سرمایه‌گذار بخش خصوصی تعلق می‌گیرد، ماده 138 را می‌توان تفسیر کرد، اما اصل کلی در پرداخت مالیات است. از طرفی می‌توان قید تولید را هم در نظر گرفت و با استناد به اصول حقوقی رایج در سطح بین‌المللی و ایران، رفتار کرد و در مورد معافیت مالیاتی نظر داد، اما باید به سازمان امور مالیاتی هم حق داد، چون می‌تواند این اظهارات را به عنوان تفسیر از قانون در نظر بگیرد و در آن تشکیک کند و در نهایت با اختلاف بین دو وزارت راه و اقتصاد مواجه شویم. به اعتقاد جنیدی مشکل اینجاست که این اختلاف یک‌بار به هیات وزیران رفته و رأی نیاورده است. با این حال وی با توجه به اهمیت حل این مساله پیشنهاد داد که آمادگی دارم در صورت همکاری آقای محمدی و سازمان امور مالیاتی با اطلاع دقیق از درآمدهای مالیاتی این بخش، در صورت بزرگ نبودن درآمد، اقدامات اقناعی لازم را انجام دهم. با این استناد که درآمد سازمان امور مالیاتی از این بخش زیاد نیست اما رقم برای بخش خصوصی قابل‌ملاحظه است. بنابراین می‌توان با توجه به لزوم ارایه برخی مشوق‌ها، بخش خصوصی را از پرداخت این مالیات معاف کرد. معاون حقوقی رییس‌جمهور خاطرنشان کرد: در هر حال هدف دولت از دریافت مالیات هم رونق بخشیدن به تولید و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی است. اگر چنین مشوق‌هایی در نظر گرفت، می‌توان در رونق تولید و سرمایه‌گذاری کار اساسی کرد. در ادامه سلاح ورزی به مشکل دیگر سرمایه‌گذاران در حوزه مالیات‌ها اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر علاوه بر 25 درصد مالیات مستقیم، 9 درصد مالیت بر ارزش‌افزوده هم دریافت می‌شود که هیچ گونه محفل قانونی ندارد. متأسفانه برداشت‌های نادرست از قانون، موجب شده این مالیات هم دریافت شود. مقرر شد در این رابطه نیز بررسی‌های لازم صورت گیرد. در ادامه این نشست مراتب اعتراض به ادامه دریافت هزینه جداگانه ارایه خدمات تفکیکی و افراز املاک موضوع ماده 150 قانون ثبت از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سازمان نظام مهندسی اختصاص پیدا کرد. این موضوع در شصت و چهارمین نشست این کمیته نیز مطرح شده بود. سارا غریبی، کارشناس دبیرخانه کمیته ماده 12 با اشاره به مصوبه‌ای که در شصت و چهارمین نشست این کمیته مطرح شده بود، گفت: در آن نشست مقرر شده بود که آیین‌نامه مذکور در معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری بررسی و با همکاری قوه قضاییه از دو بار پرداخت برای یک خدمت جلوگیری شود. از آن زمان، جلسات مختلفی برگزار شد. نظر جمع در آخرین نشست این بود که متأسفانه برای نقشه‌برداری در سه جا وجه دریافت می‌شود، بنابراین باید بررسی‌های بیشتری روی مساله انجام شود. در این راستا لعیا جنیدی، معاون حقوقی رییس‌جمهور برای جمع‌بندی موضوع ابتدا به تشریح مساله پرداخت. بر اساس اظهارات وی سازمان ثبت اسناد بابت نقشه‌برداری هزینه‌ای دریافت می‌کند که همچنان این اقدام طبق روند گذشته خود انجام می‌شود. بعد از مدتی تفاهم‌نامه بین این سازمان و سازمان نظام مهندسی امضا می‌شود و طبق این تفاهم‌نامه این سازمان هم به صورت جداگانه شروع به دریافت هزینه‌ای بابت نقشه‌برداری می‌کند که طبق رأی دیوان عدالت اداری این تفاهم ابطال می‌شود. هرچند همچنان سازمان نظام مهندسی هزینه مربوطه را بی‌توجه به رأی دیوان دریافت می‌کند.

وی ادامه داد: از آنجا که نشست‌های تخصصی در مورد این مساله مدت‌هاست شروع شده، اجازه دهید بررسی‌های بیشتر انجام شود و نظر نهایی را اعلام کنیم. در این رابطه اگر نیاز به مشورت و رفع ابهامی بود از نظرات سازمان ثبت استفاده خواهیم کرد.