رییس کمیسیون اقتصادی مجلس درگفت‌وگو با ایرنا اعلام کرده است که بورس کالا می‌تواند با تکمیل ابزارهای مالی و معاملاتی محصول زعفران، به مرجع تعیین قیمت بین المللی طلای سرخ تبدیل شود.
وی هدف از مزایای عرضه محصولات در بورس را کنار گذاشتن دلالان و واسطه‌ها دانسته که باعث می‌شود سود اصلی عاید کشاورزان و تولیدکنندگان شود.
به گفته فعالان بازار زعفران، با وجود اینکه زمان زیادی از عرضه‌های فیزیکی، معاملات گواهی سپرده کالایی و قراردادهای آتی زعفران در بورس کالا نمی‌گذرد، اما میزان سودآوری زعفران کاران به مراتب بالاتر از سال‌های گذشته است. از آغاز عرضه زعفران در بورس کالا تاکنون 66 تن از این محصول به شکل فیزیکی و 27 تن در بازار گواهی سپرده خرید و فروش شده است.
قراردادهای آتی زعفران برای نخستین بار در خرداد سال 97 در بورس کالای ایران راه‌اندازی و قراردادهای آپشن زعفران (اختیار معامله) نیز از 12 اسفند امسال آغاز شد.
راه‌اندازی قراردادهای آپشن (اختیار معامله)، از یکسو ریسک معاملات را برای خریداران و فروشندگان داخلی کاهش می‌دهد و از سوی دیگر به عنوان مرجعی برای قیمت گذاری محصولات صادراتی به شمار می‌رود؛ به طوری که بازارهای جهانی از قیمت اعلام شده در بورس ایران به عنوان مبنای قیمت گذاری استفاده خواهند کرد. آپشن به نسبت قراردادهای آتی، ریسک کمتر و نیاز به سرمایه در گردش پایین‌تری دارد و از همه مهم‌تر، این قرارداد مبنایی برای بیمه قیمت زعفران در آینده است. براین اساس صادرات فله‌‌ای توسط دلالان، عدم ایجاد انگیزه برای تولید با کیفیت محصول، حضور واسطه‌های پرشمار، عدم نظارت و مدیریت مناسب، پایین بودن کیفیت بسته‌‌بندی‌ها، عدم تعامل با کشورهای مقصد و سایر محدودیت‌های موجود اعم از انبارداری و نحوه نگهداری سبب شده است تا زعفران ایران با نام کشورهایی نظیر اسپانیا و امارات وارد بازارهای جهانی شود و تولید کنندگان داخلی از مزایای زیاد تولید زعفران در کشور محروم باشند.
در این زمینه غلام رضا میری رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران اظهارداشت: بورس کالای ایران با این هدف وارد بازار زعفران شد که با ایجاد سامانه‌ای برای پوشش ریسک تولید کنندگان و شفافیت بیشتر در این بازار عمل کند. صادرکنندگان سنتی نیز سال‌ها به دنبال این سازوکار بوده‌اند اما به دلیل موانع اقتصادی موجود در تجارت خارجی این مورد اجرایی نشد. در این زمینه پوشش ریسک به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار است که هدف از آن به حداقل رساندن یا از بین بردن ریسک ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت در آینده است.
وی با تصریح براینکه سازوکار بورس کالا برای ورود به این بازار باید کامل باشد و پاسخگوی این مهم که خریدار خارجی چگونه می‌تواند از طریق بورس سفارش خود را دریافت کند و بازگشت مالی آن چگونه خواهد بود؟ابراز داشت: اکنون فروش زعفران به مشتری‌های شناخته شده انجام می‌شود که به صورت توافقی بعد از گذشت مدتی پول آن از مسیرهای خاص واریز می‌شود یعنی گاهی باید این پول در سه کشور گردش داشته باشد تا به دست ما برسد و در بسیاری موارد هم از آنجا که امکان دریافت مستقیم این پول را نداریم به جای آن صادرکنندگان زعفران مبادرت به واردات کالاهای اساسی می‌کنند.
به گفته میری خریداران خارجی به دلیل تحریم‌ها و نبود سیستم مالی تمایل دارند که با تجار شناخته شده و بخش خصوصی کار کنند زیرا بورس کالا را یک سازمان دولتی می‌دانند که ممکن است در بحث تجارت با آن دچار رهگیری‌های تحریمی و محدودیت‌های آن شوند. براین اصل بهتر است بورس کالا در راستای اهداف تعیین شده خود به جای عرضه زعفران به صورت انبوه، شرکت‌هایی را که دارای برند شناخته شده در جهان هستند و محصولات آنها به صورت بسته بندی به 47 کشور دنیا صادر می‌شود را تحت پوشش قرار دهند و از طریق آنها نسبت به درخواست خریداران خارجی اقدام کنند.
رییس اتحادیه زعفران با بیان اینکه سازوکار تعریف شده در بورس کالا در این زمینه غیر شفاف است و بازار 250 تنی زعفران را هدف قرار داده است، یادآورشد: بسیاری از تجار 50 سال برای اعتلا و شناخت این محصول ایرانی در بازارهای بین المللی زحمت کشیده‌اند و بازار 2تنی زعفران را به 250 تن در حال حاضر رسانده‌اند بنابراین حذف صادرکنندگان سنتی که در توسعه بازار زعفران سهم بسزایی دارند حرکت به سمت انحصارگرایی است.
میری در این زمینه با ارایه یک پیشنهاد به بورس کالا در جهت حفظ منافع کشاورزان و تجار بازار زعفران ضمن تعامل با سازوکارهای جدید، عنوان کرد: در این زمینه پیشنهاد ما این است که در یکی از کشورهای اروپایی دفتر رسمی برای این منظور ایجاد شود که به واسطه آن زعفران ایران به بازارهای جهانی توزیع شود و پول حاصل از آن به عنوان یک منبع مناسب در جهت واردات کالاهای اساسی منظور شود.
وی با تاکید براینکه این سازوکار در صورت اجرا می‌تواند ثمرات زیادی را در دوران تحریم برای کشور داشته باشد، خاطرنشان ساخت: در اجرای این شیوه باید از تجارب صادرکنندگان قدیمی این محصول که در بازارهای بین‌المللی نیز شناخته شده‌اند بهره مند شد زیرا در حال حاضر شبکه بانکی و مبادلات مالی وجود ندارد ضمن اینکه ضمانتنامه بانکی و ال‌سی هم در دسترس نیست. فعالان شناخته شده این بازار هم اکنون مبنای تجارت خود را براساس اعتماد به خریداران خارجی گذاشته‌اند و با پذیرش ریسک کامل اقدام به تجارت این کالا می‌کنند. این مبادلات اکنون از طریق فاکس، ایمیل و یا تماس تلفنی است و بازاری که با این سطح ریسک حفظ شده است شایسته است که در ادامه نیز حضور فعالان و تجار شناخته شده در آن محفوظ بماند.
