دوران تحریم در حال آغاز است و از هم اکنون زمزمه‌های مختلفی از اثرات تحریم به گوش می‌رسد. دولت امید زیادی دارد که تغییر شرایط سیاسی امریکا تا حدی مشکل را حل کند اما به نظر می‌رسد این مساله حداقل به چندین ماه زمان نیاز دارد و در این مدت شرکت‌های ایرانی آسیب خواهند دید. برای همین منظور دولت بحث راهکارهای جایگزین را مطرح کرده است. یکی از شاه بیت‌های برنامه‌های دولت استفاده از بنگاه‌های کوچک و متوسط مقیاس یا SMEها است که به دلیل شرایط خاص خود می‌توانند بسیاری از قوانین تحریم را نقض نمایند. در حال حاضر تلاش‌هایی به ویژه در زمینه حضور SMEها در بحث انرژی آغاز شده است و وزیر امور خارجه نیز در جلسه با هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی برای موضوع تأکید داشت اما سوال این است که اصولا این روش پاسخگو خواهد بود یا خیر.
پتانسیل بنگاه‌های کوچک
ابوالفضل روغنی گلپایگانی درباره نقش شرکت‌های کوچک و متوسط برای مقابله با تحریم اظهار کرد: در بسته پیشنهادی که ایران و اروپا درباره آن در حال توافق هستند، قرار بر این است که شرکت‌های کوچک و متوسط محور کار قرار بگیرند.
رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران افزود: به دلیل اینکه شرکت‌های بزرگ معمولا مورد تحریم امریکا قرار می‌گیرند و یا به دلیل مراوداتی که با امریکایی‌ها دارند از کار کردن در ایران هراس دارند بنابراین شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند بهترین فرصت باشند به این دلیل که بخش خصوصی صد درصد کاملی هستند و وابستگی مالی با امریکا ندارند به همین جهت می‌توانند به راحتی در کشور ما فعالیت کنند. وی تاکید کرد: محور قرار دادن بنگاه‌های کوچک و متوسط یکی از مسیر‌هایی است که می‌تواند ما را از فشار‌ها و تحریم‌های امریکا برهانند.
روغنی گلپایگانی درباره اینکه آیا شرکت‌های کوچک و متوسطه داخلی توانایی همکاری با شرکت‌های خارجی را دارند، خاطرنشان کرد: همکاری شرکت‌های داخلی با اروپاییان نیاز به زیرساخت دارد که آماده نیست، یکی از مهم‌ترین این زیرساخت‌ها مبادلات مالی است که مشکل دارد که باید حل شود. رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: به هرحال این موضوع نیازمند زیرساخت‌هایی است از جمله اینکه معمولا این شرکت‌ها در بخش‌های تحقیق و توسعه زیاد صاحب فکر و ایده نیستند و در سطح مقیاس کوچک می‌توانند فعالیت کنند اما، چاره‌ای نداریم و باید این مسیر را طی کنیم.
وی با بیان اینکه شرکت‌های ما زیرساخت‌های لازم را ندارند و به زمان نیاز داریم که اینکار‌ها را انجام دهیم، اظهار کرد: بنگاه‌های کوچک و متوسط کشور در حالت خوش بینانه ۵۰ تا ۶۰ درصدشان با ظرفیت خوب در حال کار کردن هستند، کار سختی است اما، ما باید هم شرایط را آماده کنیم و هم مقدمات را فراهم کنیم تا این ارتباطات بهتر شود. روغنی گلپایگانی گفت: شرکت‌های ما کم نیستند و طرف‌های اروپایی را می‌شناسند و از طریق ارتباطات و تعاملات که در حال برقرار شدن است این مساله قابلیت حل بهتری خواهد داشت. رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: وزارت خارجه بخشی به عنوان رایزن‌های اقتصادی دارد که وزیر خارجه دستور داده تا فعال شوند و بخش خصوصی هم تلاش می‌کند تا سفر، مبادلات و روابط بیشتری را برقرار کند تا بتوانیم مکانیزم را در کشور طراحی کنیم.
SMEها در بخش انرژی
در شرایط فعلی همه کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی بر این باورند که SMEها می‌توانند ادامه تعاملات اقتصادی با دنیا را تضمین کنند. 70 درصد از فرصت‌های شغلی و 50 درصد تولید ناخالط داخلی در کل اقتصاد به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط وابسته است. با وجود تاکید بر گسترش و رشد SMEها در برنامه‌های توسعه چهارم و پنجم، شاخص نرخ ارزش افزوده برای SMEها در ایران در سال‌های اخیر 16.8 درصد بوده است رضا پدیدار از اعلام آمادگی 114 شرکت کوچک و متوسط مورد تایید اتحادیه اروپا در بخش انرژی و در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و نیرو برای همکاری با ایران خبر داد. رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران بیان داشت: در ادامه تعاملات رو در روی با هیات‌های نمایندگی اروپایی که طی ماه‌های گذشته در اتاق تهران صورت پذیرفت، در نهایت، کمتر از دو ماه قبل، کمیسر عالی انرژی اتحادیه اروپا در کمیسون انرژی اتاق بازرگانی حضور یافت. پدیدار افزود: در ادامه این رایزنی‌ها و با مذاکرات انجام شده و اعلام آمادگی اتحادیه اروپا برای همکاری با ایران، مقرر شد در فاز اول قراردادهای همکاری 50 میلیون یورویی بین SME اروپایی با SME ایرانی منعقد شود.
وی اذعان داشت: پس از این تصمیم، اتاق بازرگانی از کمیسر عالی انرژی اروپا خواست تا لیست شرکت‌های کوچک و متوسط مورد تایید اتحادیه اروپا که در شرایط محدودیت‌های اقتصادی و اجرایی اخیر، قابلیت و توانایی همکاری با ایران را دارند را اعلام کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: این لیست به امور بین الملل اتاق بازرگانی ارایه شده که طبق اعلام امور بین الملل اتاق بازرگانی تهران، مشتمل بر 114 شرکت SME در بخش انرژی و در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و نیرو می‌شود. وی اظهار داشت: با بررسی شرکت‌های حاضر در این فهرست، مشخص شد که حدود 10 درصد از این شرکت‌ها از قبل در ایران دفاتر نمایندگی داشته و در حوزه انرژی ایران مشغول همکاری بوده‌اند.
به گفته رضا پدیدار، طی مذاکراتی که با نمایندگان این شرکت‌ها در ایران انجام شد، این شرکت‌ها اعلام کردند که بدون هیچ گونه محدودیتی در عقد قرارداد، آمادگی کامل برای همکاری با شرکت‌های ایرانی دارند.
رییس کمیسیون انرژی اتاق تهران اعلام کرد: این اطلاعات در جلسه کمسیون انرژی مطرح شد و به آگاهی روسای تشکلات اقتصادی حوزه انرژی و پیمانکاران ساخت و تجهیز تاسیسات نفتی که در جلسه حضور داشتند رسید. تقریبا 38 تشکل در حوزه‌های مختلف انرژی در کمسیون انرژی اتاق بازرگانی عضویت دارند که فهرست اسامی این شرکت‌های اروپایی جهت انجام مذاکرات و عقد قرارداد در اختیار آنها قرار گرفت.
پدیدار با تاکید بر اهمیت حضور فعال SMEها گفت: شرکت‌های SME اروپایی می‌توانند بدون محدودیت و ایجاد حساسیت در شرایط کنونی، در بازار ایران حضور داشته باشند؛ همکاری با این شرکت‌ها فرصتی است که بتوان با بهره‌برداری از آن، از توقف پروژه‌های حوزه انرژی که هزینه‌های بالایی را در بر دارد، جلوگیری کرد.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که برای ضمانت اجرایی قراردادهای منعقد شده نیاز به کمک دولت برای صدور ضمانتنامه‌های بانکی بین المللی داریم و با توجه به مشکلاتی که در زمینه تعاملات بین المللی بانکی برای ما وجود دارد، لازم است دولت هر چه سریع تر به این حوزه ورود کند و گام‌های موثری برای حل این مشکل بردارد.
